Jerzy Gruza

---

Życiorys

Jerzy Gruza to wybitna postać w polskim świecie filmu i teatru, który swoje pierwsze kroki stawiał jako student PWSF w Łodzi, którą ukończył w 1956 roku. Zaraz na początku swojej kariery miał zaszczyt współpracować w Telewizji Polskiej z takimi osobami jak Bogumił Kobiela oraz Jacek Fedorowicz, z którymi tworzył programy telewizyjne m.in. „Poznajmy się”, „Małżeństwo doskonałe”, „Kariera” oraz „Runda”.

W ciągu swojej kariery Gruza wyreżyserował liczne spektakle dla Teatru Telewizji. Do jego najbardziej znanych realizacji należą „Grona gniewu” autorstwa Johna Steinbecka z 1957 roku, „Szkoła wdów” Jeana Cocteau, monodram „Sammy” z udziałem Zbigniewa Cybulskiego, który miał miejsce w 1962 roku, oraz „Mieszczanin szlachcicem” Moliera z 1969 roku. W tej ostatniej sztuce swoją ostatnią rolę zagrał Bogumił Kobiela.

Gruza zasłynął również jako reżyser wielu popularnych seriali telewizyjnych. Jego dorobek obejmuje takie tytuły jak „Wojna domowa” (1965–1966), „Czterdziestolatek” (1974–1977), „Pierścień i róża” (1986) oraz kontynuację „Czterdziestolatek. 20 lat później” (1993). W ciągu swojej kariery stworzył także kilka fabuł filmowych, w tym „Dzięcioł” (1970), „Przeprowadzka” (1972) oraz „Motylem jestem, czyli romans 40-latka” (1976).

W 1983 roku objął stanowisko dyrektora Teatru Muzycznego w Gdyni, gdzie wyreżyserował szereg znakomitych musicali, takich jak „Skrzypek na dachu” (premiera w 1984) oraz „Jesus Christ Superstar” (1987). Inne znane produkcje to „Les Misérables” (1989), „Człowiek z La Manchy” (1991) oraz „Żołnierz królowej Madagaskaru” (1991).

Poza pracą w teatrze, Jerzy Gruza jest także autorem książek, w tym „40 lat minęło jak jeden dzień” (1998) oraz „Człowiek z wieszakiem. Życie zawodowe i towarzyskie” (2003). Jego twórczość została doceniona poprzez liczne nagrody, był jurorem w programie „Zostań Gwiazdą Filmową”. Z okazji 20-lecia Polski Ludowej w dniu 22 lipca 1964 roku został uhonorowany zespołową nagrodą państwową I stopnia za swoje osiągnięcia artystyczne w Teatrze Telewizji. W 1993 roku otrzymał nagrodę Super Wiktor, a w 2017 roku podczas 42. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni otrzymał „Platynowe Lwy” za całokształt swojej twórczości.

Życie prywatne

Jerzy Gruza był postacią o bogatym życiu osobistym, w którym doświadczenia związane z rodziną i bliskimi odgrywały znaczącą rolę. Był trzykrotnie żonaty. Jego pierwsza żona, Jadwiga, obdarzyła go synem. Następnie ożenił się z Natalią, anglistką, a jego ostatnią żoną była Grażyna Lisiewska, znana z roli laborantki Marioli w popularnym serialu „Czterdziestolatek”.

W wyniku trzeciego małżeństwa miał syna Pawła Gruzę, który stał się prawnikiem, kontynuując rodzinną tradycję.

Życie Jerzego Gruzy zakończyło się 16 lutego 2020 roku, gdy zmarł w domu seniora w Pruszkowie, w wieku 87 lat. Msza pogrzebowa reżysera miała miejsce 21 lutego o godzinie 11. Uroczystość odbyła się w Kościele Środowisk Twórczych w Warszawie, znajdującym się przy Placu Teatralnym w Warszawie.

Ostatecznie Jerzy Gruza został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, w kwaterze G-Tuje-48. Nagrobek zaprojektował architekt Tomasz Skorupa, który nadał mu charakterystyczny styl „Kontrastowo”.

Filmografia

W twórczości Jerzego Gruzy można dostrzec bogaty dorobek zarówno w zakresie reżyserii, jak i scenariuszy. Przez lata zdobywał uznanie jako scenarzysta i reżyser seriali, tworząc niezapomniane produkcje. Do jego najbardziej znaczących osiągnięć w tej dziedzinie należą:

• 1965–1966: Wojna domowa,
• 1974–1977: 40-latek,
• 1986: Pierścień i róża,
• 1993: 40-latek. 20 lat później,
• 1998: Gosia i Małgosia,
• 1999, 2003: Tygrysy Europy.

Wszystkie te tytuły odcisnęły piętno na polskiej kulturze telewizyjnej, przyciągając uwagę widzów i krytyków.

Gruza nie ograniczał się jednak tylko do seriali. Jako scenarzysta i reżyser filmów również pozostawił trwały ślad. Jego filmografia obejmuje wiele interesujących produkcji, w tym:

• 1968: Mistrz tańca,
• 1970: Na samym dnie (scenariusz),
• 1970: Dzięcioł,
• 1972: Przeprowadzka (premiera 1982),
• 1973: Przyjęcie na dziesięć osób plus trzy,
• 1976: Motylem jestem, czyli romans 40-latka,
• 1980: Alicja (premiera 1982),
• 1982: Noc poślubna w biały dzień,
• 1986: Pierścień i róża,
• 2001: Gulczas, a jak myślisz…,
• 2002: Yyyreek!!! Kosmiczna nominacja,
• 2019: Dariusz.

Nie można zignorować także jego osiągnięć w Teatrze Telewizji, gdzie działał jako reżyser. Oto niektóre z jego ważniejszych realizacji:

• 1962: Sammy,
• 1964: Pomyłka, proszę się wyłączyć,
• 1969: Nasze miasto,
• 1969: Mieszczanin szlachcicem,
• 1971: Wizyta starszej pani,
• 1973: Kariera Artura Ui,
• 1974: Romeo i Julia,
• 1977: Rewizor,
• 1979: Eryk XIV,
• 1995: Słomkowy kapelusz.

Dodatkowo Jerzy Gruza zagrał również w licznych produkcjach, co pokazuje jego wszechstronność jako twórcy. Jego obsada aktorska obejmuje:

• 1954: Pokolenie – żandarm ścigający Jasia na klatce schodowej,
• 1970: Dzięcioł – Stacho, reżyser programu „W co się bawić”,
• 1977: Czterdziestolatek – pasażer na dworcu (odc. 20),
• 1993: Czterdziestolatek. 20 lat później – mężczyzna przy słupie ogłoszeniowym (odc. 12), Waligórski (odc. 15),
• 1998: Gosia i Małgosia – 2 role: Ernest Biel-Bielecki; nieboszczka Rozwadowska,
• 1999–2003: Tygrysy Europy – 2 role: Alfred Chodźko i jego brat bliźniak Stanisław,
• 2001: Gulczas, a jak myślisz… – mężczyzna z balkonu,
• 2002: Yyyreek!!! Kosmiczna nominacja – Rafał Psiabok-Porzeczkowski, partner Stasia,
• 2019: Dariusz – Starszy.

Twórczość Jerzego Gruzy to prawdziwy skarbiec kultury polskiej, w której splatają się różnorodne formy wyrazu artystycznego.

Odznaczenia

Jerzy Gruza, wybitny reżyser i scenarzysta, otrzymał szereg zaszczytnych odznaczeń, które doceniają jego wkład w kulturę polską. Wśród nich znajdują się:

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (przyznany pośmiertnie w 2020 roku),
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (przyznany 26 lutego 2008 roku).

---

Oceń: Jerzy Gruza

---