Warszawa Wschodnia

---

Trasy

W stolicy Polski, Warszawie Wschodniej, odbywa się intensywny ruch kolejowy, co czyni ją jednym z kluczowych węzłów komunikacyjnych w regionie. Poniżej przedstawiamy szczegółowy przegląd tras kolejowych, które zatrzymują się w tym punkcie.

Przewoźnik	Linia	Trasa
PKP Intercity / Ukrzaliznycia	TLK 68	Warszawa Zachodnia – Warszawa Centralna – Warszawa Wschodnia – Dęblin – Puławy Miasto – Lublin – Chełm – Kyjiw Pasażyrśkyj
PKP Intercity / Deutsche Bahn	EIC/EC 246/248	Warszawa Wschodnia – Warszawa Centralna – Warszawa Zachodnia – Kutno – Konin – Poznań Główny – Frankfurt(Oder) – Berlin Ostbahnhof – Berlin Hauptbahnhof
Koleje Mazowieckie	R1	Warszawa Wschodnia – Warszawa Centralna – Warszawa Zachodnia – Grodzisk Mazowiecki – Żyrardów – Skierniewice
	R2	Warszawa Zachodnia – Warszawa Centralna – Warszawa Wschodnia – Warszawa Rembertów – Sulejówek Miłosna – Mińsk Mazowiecki – Mrozy – Siedlce – Łuków
	R3	Warszawa Wschodnia – Warszawa Centralna – Warszawa Zachodnia – Błonie – Teresin-Niepokalanów – Sochaczew – Bednary – Łowicz Główny
	R6	Warszawa Zachodnia – Warszawa Wschodnia – Zielonka – Wołomin – Wołomin Słoneczna – Tłuszcz – Łochów – Sadowne Węgrowskie – Małkinia
	R7	Warszawa Zachodnia – Warszawa Wschodnia – Warszawa Falenica – Otwock – Celestynów – Zabieżki – Pilawa – Dęblin
	R8	Warszawa Wschodnia – Warszawa Centralna – Warszawa Zachodnia – Piaseczno – Czachówek Południowy – Warka – Grabów nad Pilicą – Strzyżyna – Dobieszyn – Kruszyna – Bartodzieje – Lesiów – Radom
	R9	Warszawa Zachodnia – Warszawa Centralna – Warszawa Wschodnia – Legionowo – Modlin – Nasielsk
	R61	Warszawa Wschodnia – Warszawa Rembertów – Zielonka – Wołomin – Wołomin Słoneczna – Tłuszcz – Wyszków
	RE1	Warszawa Wschodnia – Warszawa Centralna – Warszawa Zachodnia – Grodzisk Mazowiecki – Żyrardów – Skierniewice
	RE2	Warszawa Zachodnia – Warszawa Centralna – Warszawa Wschodnia – Warszawa Rembertów – Sulejówek Miłosna – Mińsk Mazowiecki – Mrozy – Siedlce – Łuków
	RE6	Warszawa Zachodnia – Warszawa Wschodnia – Zielonka – Wołomin – Wołomin Słoneczna – Tłuszcz
	RE8	Warszawa Wschodnia – Warszawa Zachodnia – Warszawa Służewiec – Czachówek Południowy / Góra Kalwaria
	RE31	Warszawa Wschodnia – Warszawa Centralna – Warszawa Zachodnia – Sochaczew – Łowicz Główny – Kutno – Gostynin – Płock
	RE61	Warszawa Centralna – Warszawa Wschodnia – Wołomin – Tłuszcz – Wyszków – Ostrołęka
	RL	Warszawa Lotnisko Chopina – Warszawa Służewiec – Warszawa Zachodnia – Warszawa Centralna – Warszawa Wschodnia – Legionowo – Nowy Dwór Mazowiecki – Modlin
Szybka Kolej Miejska w Warszawie	S1	Pruszków – Warszawa Zachodnia – Warszawa Śródmieście – Warszawa Wschodnia – Warszawa Olszynka Grochowska – Warszawa Falenica – Józefów – Otwock
	S2	Warszawa Aleje Jerozolimskie – Warszawa Zachodnia – Warszawa Śródmieście – Warszawa Wschodnia – Warszawa Rembertów – Sulejówek Miłosna

Historia

Historia stacji Warszawa Wschodnia jest ściśle związana z rozwojem Kolei Warszawsko-Terespolskiej. To właśnie w 1866 roku oddano do użytku dworzec Warszawa Praga, który mieścił się między aktualnym dworcem a ulicą Targową. Dworzec ten, znany również jako Dworzec Terespolski lub Brzeski, obsługiwał głównie pociągi kierujące się w stronę Brześcia i Lublina. Warto podkreślić, że w 1915 roku, zaledwie kilka lat po jego powstaniu, udało mu się uniknąć poważniejszych zniszczeń w wyniku działań wojennych prowadzonych przez wycofujące się wojska rosyjskie.

W ramach przebudowy Warszawskiego Węzła Kolejowego, która rozpoczęła się w 1919 roku, dworzec przeszedł istotną transformację na czołowo-przelotowy, a od 1933 został włączony w struktury warszawskiej linii średnicowej. W wyniku tej modernizacji perony przesunięto na nowy nasyp, co skutkowało przesunięciem budynku dworcowego poza strefę stacyjna. Pozostawiono jedynie jeden tor prowadzący w kierunku Portu Praskiego, a dotychczasowe budowle dworca zamieniono na prowizoryczne obiekty po obu stronach nasypu. W historycznej siedzibie zamontowano tablice informacyjne wskazujące nową lokalizację kas i peronów.

W dniu września 1939 roku, gdy trwała obrona Warszawy, stacja była kilkakrotnie bombardowana. W wyniku tych działań wielu ewakuujących się mieszkańców zostało rannych, a pomoc niosły im warszawskie harcerki i uczennice, z których około 20 zginęło w ataku Luftwaffe 5 września. Upamiętnia je kamień, który został ustawiony w 1968 roku w pobliżu jednego z wejść do dworca od strony ul. Kijowskiej.

W 1944 roku, stacja ponownie ucierpiała, a jej dawny budynek został zniszczony. Około 100 metrów od obecnego gmachu, w kierunku ul. Targowej, zachował się niewielki fragment skrzydła historycznego Dworca Terespolskiego, który obecnie pełni funkcję punktu skupu złomu. Ta resztka jest jedyną pozostałością po warszawskich dworcach z dawnych lat.

Całkowita przebudowa rejonu Pragi po II wojnie światowej obejmowała gruntowną modernizację torów stacji Warszawa Wschodnia. Nowy budynek dworca usytuowano około 200 metrów dalej od poprzedniego, co było podyktowane planami budowy alei Tysiąclecia, częścią planowanej obwodnicy centrum Warszawy. Budowa, która miała trwać dwa lata, ostatecznie obejmowała lata 1962-1969. Część obsługująca ruch podmiejski z nowym pawilonem od strony ul. Lubelskiej została oddana do użytku w 1964 roku.

Główny gmach dworca, z przeszkloną halą pokrytą charakterystycznym dachem z olbrzymich kratownic, został otwarty 16 stycznia 1969 roku. Przez krótki czas, aż do oddania Dworca Centralnego, Dworzec Wschodni był uważany za najnowocześniejszy obiekt tego typu w Warszawie, zyskując nawet tytuł Mistera Warszawy. Hala dworcowa wyróżniała się nowatorską konstrukcją i interesującą formą geometryczną, a jej wnętrze zdobiono wielokolorowymi marmurami i porowatym trawertynem. Wśród oferowanych usług znalazły się między innymi nowoczesna restauracja, kawiarnia oraz sklep z książkami.

Niestety, długie lata zapominania i braku odpowiednich remontów doprowadziły do znacznego pogorszenia stanu technicznego dworca. Już w połowie lat 70. projektant alarmował, że budynek wymaga natychmiastowego remontu, z uwagi na oszczędności materiałowe narzucone przez ówczesne władze. W wakacje 2008 roku Gazeta Wyborcza przeprowadziła ranking, w którym Dworzec Wschodni oceniono jako najgorszy spośród wszystkich 23 dworców w największych polskich miastach, mimo że Dworzec Centralny otrzymał jeszcze gorsze oceny w kwestiach czystości i bezpieczeństwa.

Zdaniem dziennikarzy, na stacji działało zbyt mało kas biletowych, a hol był niechlujny i pełen gołębi. Sytuacja jeszcze bardziej pogarszała się w nocy, kiedy dworzec był ciemny i wydawał się nieprzyjazny, co stanowiło realne zagrożenie dla osób z niepełnosprawnościami. To właśnie problem bariery architektonicznej oraz niskiego standardu toalety i poczekalni zostały zauważone przez Najwyższą Izbę Kontroli, która w październiku 2008 roku w swoim raporcie wskazała na dramatyczny stan techniczny dworca.

Zaledwie przed Mistrzostwami Europy w Piłce Nożnej 2012 roku zainwestowano 60 milionów PLN w remont i modernizację obiektu, zgodnie z projektem Biura AiB. Przeprowadzone prace obejmowały między innymi modernizację obu hal, wydzielenie części kasowej ze szklanymi ścianami, usunięcie straganów oraz wdrożenie nowego systemu informacji z elektronicznymi tablicami. Dodatkowo, przed halą podmiejską uruchomiono dworzec autobusowy, jednak niestety, zbudowanie wind i schodów ruchomych na perony oraz zadaszeń nad nimi nie udało się zrealizować.

Ruch kolejowy

Stacja kolejowa, o której mowa, obsługuje pociągi dalekobieżne. Są one kierowane z dworca Warszawa Centralna oraz z Warszawy Zachodniej w kierunkach południowym, zachodnim i północno-zachodnim, obejmując w to również podróże na Śląsk przez Centralną Magistralę Kolejową (CMK). Warto dodać, że stacja ta obsługuje także międzynarodowe połączenia w stronę Niemiec.

Jednocześnie, pociągi wyprawiane z Warszawy Zachodniej kierują się w stronę wschodniej i północnej Polski, dotykając m.in. miejscowości takich jak Gdynia czy Lublin, a także kierując się w stronę granicy z Białorusią. Dodatkowo, Warszawa Wschodnia działa jako stacja przelotowa dla pociągów przejeżdżających tranzytem przez stolicę.

Można zauważyć, że pociągi jadące z Lublina, które kontynuują trasę przez linię nr 9 w kierunku Trójmiasta, zmieniają kierunek jazdy na Dworcu Wschodnim i nie zatrzymują się na innych warszawskich dworcach. Ponadto stacja ta pełni także ważną rolę w obsłudze pociągów podmiejskich Kolei Mazowieckich oraz SKM Warszawa.

Warto jednak podkreślić, że ruch towarowy przez stację Warszawa Wschodnia nie przechodzi. Jest on przekierowany do stacji Warszawa Gdańska. Należy zaznaczyć, że dotyczy to jedynie pasażerskiej części stacji, która znajduje się na krańcu linii średnicowej. Na wschód od Warszawy Wschodniej usytuowana jest znaczna stacja towarowa, która pełni funkcje rozrządowe i jest znana jako Warszawa Wschodnia Towarowa, choć spotyka się również określenie Warszawa Wschodnia Rozrządowa.

Ruch pasażerski

Ruch pasażerski w Warszawie Wschodniej odgrywa kluczową rolę w regionalnym i krajowym transporcie. Analiza danych dotyczących wymiany pasażerskiej pozwala zrozumieć zmiany, które miały miejsce w ostatnich latach.

Rok	Wymiana pasażerska na dzień	Lokalizacja w Polsce
2017	45100	5
2018	47100	4
2019	42600	6
2020	25800	3
2021	23700	6
2022	36900	5
2023	33900	8

Statystyki pokazują, jak liczba pasażerów zmieniała się z roku na rok, co jest odzwierciedleniem trendów w korzystaniu z transportu publicznego.

Budynek dworca

Dworzec Wschodni, zapewniający kluczowe połączenia komunikacyjne, został zaprojektowany przez Arseniusza Romanowicza oraz Piotra Szymaniaka w latach 1956-1961. Jego forma dwubryłowa charakteryzuje się głównym wejściem oraz kompleksem handlowo-usługowym usytuowanym po północnej stronie torów, a także mniejszym terminalem dla linii podmiejskich zlokalizowanym po stronie południowej.

W obiekcie znajduje się łącznie siedem peronów typu wyspowego, które są numerowane od strony głównego budynku przy ul. Kijowskiej. Perony od 1 do 4 obsługują ruch dalekobieżny, perony 6 i 7 są przeznaczone dla podróżnych linii podmiejskich, a peron 5 ma charakter uniwersalny. Perony są w części zadaszone i połączone z głównym budynkiem trzema przejściami podziemnymi.

W latach 2010-2012 przeprowadzono gruntowny remont dworca. Zachowano jedynie oryginalną stalową konstrukcję hali od ul. Kijowskiej, która została starannie naprawiona i zabezpieczona przed korozją. W ramach modernizacji zainstalowano nowoczesne szklane elewacje, nowe podłogi wykonane z kamienia, a także zaktualizowano instalacje techniczne oraz urządzenia sanitarne.

Wyremontowany budynek dworca został oddany do użytku pod koniec maja 2012 roku. Po przeprowadzonym remoncie obiekt prezentuje się równie okazale jak w okresie swojej pierwotnej świetności. Należy zaznaczyć, że remont peronów nie został jeszcze zakończony, przeprowadzono jedynie niewielkie prace kosmetyczne, a kompleksowa naprawa i przebudowa tych obszarów jest planowana na przyszłość.

Otoczenie dworca

Zagospodarowanie przestrzenne w otoczeniu Dworca Wschodniego było przedmiotem dyskusji już od momentu jego powstania. Niewygodne położenie Dworca Wschodniego w stosunku do ulicy Targowej wynikało z ambitnych planów budowy alei Tysiąclecia, która miała być częścią obwodnicy śródmiejskiej Warszawy. Jednakże, z czasem założenia uległy zmianie i obwodnica została przesunięta na dalszy wschód. Śladem tych pierwotnych planów jest przedłużenie ul. Kijowskiej oraz pozostawiony w stanie nieukończonym tunel, który miał się znajdować pod peronami 6. i 7. Dodatkowo, przewidywano budowę drogowej trasy, która miała połączyć ulicę Grochowską z rondem Żaba, co miało ułatwić komunikację w tej części miasta.

W 2010 roku zatwierdzono miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru wokół dworca, który zakładał szereg istotnych zmian. W ramach tych planów przewidziano między innymi:

• przedłużenie ul. Kijowskiej w kierunku północno-wschodnim, aż do ul. Zabranieckiej, a także na południowy zachód w kierunku ul. Sokolej, co wiązało się z przebudową skrzyżowania z ul. Targową,
• budowę al. Tysiąclecia wraz z tunelem i linią tramwajową, które miały biec pod torami,
• utworzenie placów miejskich po obu stronach dworca, od ul. Kijowskiej i Lubelskiej,
• budowę stacji metra pod placem zlokalizowanym od strony Kijowskiej,
• przeniesienie dworca autobusowego w okolice między ul. Lubelską a nowoprojektowaną al. Tysiąclecia,
• wzniesienie nowych budynków mieszkalnych i usługowych wzdłuż ul. Kijowskiej oraz wokół placów miejskich.

To ambitne przedsięwzięcie ma na celu nie tylko poprawę komunikacji w tej strategicznej części Warszawy, ale także podniesienie jej atrakcyjności oraz komfortu dla mieszkańców i podróżnych. Długofalowe plany urbanistyczne mają szansę przekształcić teren wokół Dworca Wschodniego w nowoczesny węzeł komunikacyjny z bogatą infrastrukturą miejską.

Dworzec w filmie

W latach swojej największej popularności, dworzec Warszawa Wschodnia był niejednokrotnie miejscem akcji w wielu filmach fabularnych. Przykładem może być komedia Tadeusza Chmielewskiego pt. „Nie lubię poniedziałku” z 1971 roku, w której wybór tej lokalizacji nie był przypadkowy. W filmie na dworzec dotarł zaopatrzeniowiec z prowincji, grany przez Jerzego Turka, który, uciekając przed tłumem pośpiesznych pasażerów pociągu podmiejskiego, zdołał jako pierwszy wsiąść do feralnej taksówki, co stało się kluczowym momentem fabularnym.

Innym interesującym epizodem w historii dworca, było nakręcenie w hali głównej sceny, w której dwóch pasażerów filmowanych było przez telewizję. Miało to miejsce w kontekście miesięcznego zamknięcia stacji z powodu organizowanej wystawy plakatów pod tytułem „Podróż koleją skraca czas”. Ta scena pojawiła się w komedii Stanisława Barei pt. „Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz” z 1978 roku, co obrazowało nie tylko humor, ale i realia tamtych czasów.

---

Oceń: Warszawa Wschodnia

---