Warszawa Główna

---

Historia

Podczas września 1939 roku, w trudnych chwilach obrony Warszawy, stacja Warszawa Główna Osobowa, pełniła istotną rolę. Do 19 września, na dworzec ten wprowadzano pociągi z amunicją przetransportowaną z magazynów mieszczących się w Palmirach.

Do roku 1944, głównym dworcem stolicy był Dworzec Główny, którego los odmienił się po zniszczeniu przez niemieckie siły po zakończeniu powstania warszawskiego.

W 1945 roku, władze postanowiły przywrócić centralny dworzec dla Warszawy, adaptując dawny dworzec towarowy Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Wykorzystywał on wcześniej transport przemysłowy dla zakładów zlokalizowanych na Woli. Już 2 lipca 1945 roku oddano do użytku tymczasowy budynek byłych magazynów, który choć prowizoryczny, rozpoczął funkcjonowanie jako centralny dworzec, oferując jeden peron z dwoma torami.

W budynku umieszczono dziesięć kas biletowych oraz poczekalnię dla podróżnych, w której znajdował się punkt PCK, bufet oraz jadłodajnia Stołecznego Komitetu Opieki Społecznej. Dzięki pracom przystosowawczym, dworzec został stanie pełnić rolę głównego punktu pasażerskiego; zbudowano perony oraz wiaty, a między 1945 a 1946 rokiem powstał nowy budynek według projektu Wiktora Ballogha, który oddano do użytku 12 lipca 1946 roku.

Nowo wybudowany dworzec kończył linię zbierającą, która prowadziła ruch dalekobieżny oraz podmiejski przez Dworce Warszawa Zachodnia, a jego budynek był dostępny z dwóch wejść: głównego od południa oraz pomocniczego od północy. Na perony prowadziły dwa wyjścia z zachodniej części hali.

W niedługim czasie, na dworcu dobudowano dodatkowe pawilony, pomiędzy którymi uformowano trzy grupy torów. W jego wnętrzu znajdowały się także m.in. Biuro Obsługi Podróżnych, Izba Matki z Dzieckiem, świetlica dla młodzieży szkolnej, zakład fryzjerski oraz punkt sanitarny.

Początkowo rozwiązanie to traktowano jako tymczasowe, jednak Warszawa Główna przez ponad dwadzieścia lat spełniała kluczową rolę w transporcie kolejowym stolicy, aż do chwili uruchomienia Dworca Centralnego. W 1967 roku, w wyniku rozbudowy warszawskiej linii średnicowej, część pociągów dalekobieżnych znów zaczęła omijać Warszawę Główną.

W 1972 roku dworzec zyskał miano Muzeum Kolejnictwa, gdzie zbiory prezentowano w dwóch salach, a tabor w wydzielonych miejscach w obrębie stacji. Stacja Warszawa Główna została definitywnie zamknięta dla ruchu osobowego 29 maja 1976 roku, tuż po inauguracji Warszawy Centralnej.

Od tego momentu, pozbawiona budynku obsługi pasażerskiej, stacja Warszawa Główna zajmowała się tylko pociągami elektrycznymi w kierunkach takich jak Warka, Radom, Skarżysko-Kamienna czy Kielce. Ostateczne wstrzymanie ruchu pasażerskiego miało miejsce w 1997 roku, a w latach następnych zdemontowano większość peronów oraz torów stacyjnych. Ruch towarowy przeniesiono wcześniej na stację w Odolanach, a większość bocznic została zlikwidowana.

Nocny Market

W 2016 roku na terenach dawnych peronów pocztowych warszawskiej stacji powstał Nocny Market, który stał się pierwszym nocnym targiem street food w stolicy. Targ wystartował w sezonie letnim i kontynuował działalność w kolejnych latach, przyciągając miłośników dobrego jedzenia oraz oferując także koncerty na żywo.

Industrialny charakter dworca nadawał unikalny klimat miejskiej atmosfery, a obecność grzewczych parasoli sprawiała, że jedzenie na świeżym powietrzu stawało się komfortowe nawet w chłodniejsze wieczory.

W związku z planowaną odbudową Warszawy Głównej, która miała miejsce w 2018 roku, Polskie Linie Kolejowe przewidywały zakończenie działalności Nocnego Marketu z powodu braku dostępnych alternatywnych lokalizacji. Jednak wbrew obawom, targ nie został zlikwidowany i w 2021 roku z powodzeniem rozpoczął swój szósty sezon.

Odbudowa stacji

W marcu 2018 roku PKP Polskie Linie Kolejowe (PKP PLK) zainicjowały program pod nazwą „Prace na linii średnicowej w Warszawie na odcinku Warszawa Wschodnia – Warszawa Zachodnia”. W ramach tego projektu zawarto umowę z firmą Trakcja PRKiL dotycząca budowy stacji kolejowej Warszawa Główna. Całkowity koszt projektu wyniósł 87 milionów złotych, a pierwotny termin oddania stacji do użytku ustalono na jesień 2019 roku. Niestety, realizacja inwestycji napotkała trudności, szczególnie z powodu opóźnionego procesu relokacji zabytkowych pojazdów szynowych (w sumie 40 jednostek) zlokalizowanych w pobliżu Stacji Muzeum. Relokacja polegała na przeniesieniu historycznych pojazdów na tory równoległe, które były bliżej muzeum.

Rok 2020 przyniósł kolejne zmiany, ponieważ na placu budowy rozpoczęto prace związane z wiaduktem, co miało na celu zapewnienie bezkolizyjnego przejazdu pociągów nad linią średnicową. W czerwcu tego samego roku PKP PLK podpisało dodatkową umowę z Trakcją PRKiI na budowę nowego wiaduktu kolejowego, który miał zapewnić bezkolizyjny przejazd pociągów z Warszawy Głównej w kierunku linii podmiejskiej. Projekt odbudowy został powierzony firmie Torprojekt Sp. z o.o.

Otwarcie stacji dla podróżnych, pomijając kładkę pieszo-rowerową na zachodniej stronie, która ma połączyć Ochotę z Wolą, zaplanowano na 14 marca 2021 roku. Po ukończeniu budowy stacja miała stać się punktem odjazdowym dla pociągów kierujących się do takich miejscowości jak Łowicz, Sochaczew, Dobieszyń, Skierniewice oraz do Łodzi Fabrycznej. W okresie remontu linii średnicowej miała także pełnić funkcję stacji końcowej dla pociągów dalekobieżnych.

Pierwszym pociągiem, który wyruszył z odnowionej Warszawy Głównej 14 marca 2021 roku, był pociąg Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej nr 91101, który kursował na trasie Łódź Fabryczna – Warszawa Główna. W lipcu 2022 roku uruchomiono czteroprzęsłową, 193,25-metrową zadaszoną kładkę nad stacją, która łączy Aleje Jerozolimskie i ulicę Kolejową, zapewniając tym samym łatwy dostęp do peronów. Kładka, której projektanci to Andrzej Kasprzak i Tomasz Michnowicz, charakteryzuje się stalową, kratownicową konstrukcją z zamkniętych, prostokątnych kształtowników.

Konstrukcja kładki ma zmienną wysokość (od 3,0 do 5,0 m w osi pasów) oraz szerokość 7,24 m (w tym 6 m szerokości chodników). Jej pomost wykonał żelbet, który został połączony z poprzecznicami, betonowany na traconej blasze trapezowej. Przęsła zostały zaprojektowane w układzie ciągłym, opartym na żelbetowych słupach. Największe przęsło ma długość 51 m, a pozostałe przęsła 46,7 m i 47,5 m. Dostęp do pomostu zapewniają schody oraz windy, zlokalizowane na końcach kładki i na peronach stacji. Aby ograniczyć koszty związane z zamknięciem ruchu kolejowego, zdecydowano o zastosowaniu metody nasuwania wzdłużnego, scalając konstrukcję „segment po segmencie” od strony ul. Towarowej. Po ukończeniu nasuwania, zamontowano blachę trapezową, a pomost został zabetonowany i wyposażony w dach.

Kładka została oddana do użytku w lipcu 2022 roku i została wyróżniona w XV edycji Konkursu mostowego im. Maksymiliana Wolffa w kategorii kładek dla pieszych.

Dalsze plany

W miejscu dawnego Dworca Głównego przewiduje się stworzenie nowoczesnej przestrzeni handlowo-biurowej z terenami rekreacyjnymi na dachu. Zgodnie z planami z 2018 roku, obiekt będzie poddany renowacji i wkomponowany w nowoczesną koncepcję okolicy Woli.

W kulturze masowej

Warszawski dworzec główny jest nie tylko miejscem spotkań podróżnych, lecz również istotnym punktem odniesienia w kulturze masowej. Jego znaczenie ujawnia się w różnorodnych formach sztuki oraz muzyki.

Na przykład, perony i hala dworca zyskały swoje miejsce w teledysku do piosenkiWojciecha Młynarskiego z 1967 roku, zatytułowanej „Niedziela na Głównym”.

Dworzec zaskakuje także swoją obecnością w filmach. Pojawia się w takich produkcjach, jak „Sprawa do załatwienia” z 1953 roku, „Smarkula” z 1963 roku oraz w serialu „Barbara i Jan”, emitowanym w 1964 roku.

Nie sposób pominąć także literatury. W powieściLeopolda Tyrmanda „Zły”, opublikowanej w 1955 roku, okolice dworca odgrywają ważną rolę w przedstawieniu warszawskiego pejzażu.

Dodatkowo, dworzec oraz jego perony zostały uwiecznione w teledysku warszawskiego zespołu Parias do utworu „Zostawiam”, pokazując, jak głęboko zakorzeniony jest w kulturze i muzyce.

Dojazd

Do stacji Warszawa Główna można wygodnie dotrzeć zarówno autobusem, jak i tramwajami. Warto wiedzieć, że stacja ta jest również obsługiwana przez pociągi Szybkiej Kolei Miejskiej, a także przez Koleje Mazowieckie oraz Warszawską Kolej Dojazdową. W przypadku osób podróżujących tymi środkami transportu, dogodnym przystankiem, aby wysiąść, jest Warszawa Ochota.

---

Oceń: Warszawa Główna

---