Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna

Przedsiębiorstwa

Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna, w skrócie PAST, to renomowane przedsiębiorstwo telekomunikacyjne, które odgrywa istotną rolę w historii komunikacji w Polsce. PAS została założona w 1922 roku i znajduje się w sercu stolicy, czyli Warszawie.

Jako spółka akcyjna, PAST miała na celu rozwój usług telefonicznych oraz dostosowanie ich do rosnących potrzeb społeczeństwa i rynku. Przez lata firma stała się symbolem postępu technologicznego i innowacji w branży telekomunikacyjnej na terenie kraju.

Opis

W lipcu 1922 roku powstała spółka, która łączyła elementy państwowe i prywatne. Było to efekt wygaśnięcia koncesji szwedzkiego Towarzystwa Akcyjnego Telefonów Cedergren w 1919 roku. Otrzymała ona koncesję na 25 lat, co oznaczało, że miała działać do 1947 roku. Po przeprowadzeniu negocjacji, zarówno Skarb Państwa, jak i „Cedergren” objęły po 3/7 akcji, co oznacza, że 1/7 akcji trafiło do osób prywatnych. Z czasem te akcje również zostały wykupione przez szwedzkiego akcjonariusza.

Główna siedziba PAST została umiejscowiona w budynku „Cedergrenu”, przy ul. Zielnej 37. Budynek ten, wraz z sąsiednią nieruchomością na nr 39, zyskał miano PAST-y. Działała ona na terenie Warszawy, a także w takich miastach jak Lwów, Łódź, Lublin, Białystok oraz w obszarze Zagłębia Sosnowiecko-Dąbrowskiego oraz Borysławskiego, gdzie sieci telefoniczne zostały wprowadzone przez Skarb Państwa.

W Warszawie, w związku z wyraźnym wzrostem zapotrzebowania na usługi telefoniczne, PAST stworzyła sieć obejmującą sześć central automatycznych. Wśród lokalizacji znajdowały się m.in. ul. Zielna 39, ul. Piusa XI 19, ul. Brzeska 24, ul. A. Felińskiego 39 oraz pl. Tłomackie 10. Wprowadzono również liczniki rozmów telefonicznych oraz podniesiono opłaty, co wywołało znaczne niezadowolenie wśród klientów.

Na koniec 1930 roku, liczba abonentów w Warszawie osiągnęła 44,2 tys. Natomiast w 1939 roku wszystkie warszawskie centrale dysponowały łączną pojemnością 90 tys. numerów, a przyłączono do nich około 75 tys. abonentów. W 1935 roku przeniesiono centralę międzymiastową z budynku przy ul. Zielnej 37 do nowego gmachu, który znajdował się przy ul. Nowogrodzkiej 45.

PAST wybudowała również centralę telefoniczną w Łodzi. W 1934 roku uruchomiono pomysł zegarynki zsynchronizowanej z czasem w warszawskim Obserwatorium Astronomicznym, a w 1937 roku powstało Biuro Zleceń. Pod koniec 1939 roku w Warszawie pracowało 1080 osób.

Po kapitulacji Warszawy we wrześniu 1939 roku, 1850 aparatów telefonicznych pozostawało w użytku w częściowo zniszczonym mieście, do 4 stycznia 1940. 1 października 1940 roku przedsiębiorstwo zostało przekazane pod zarząd Deutsche Post Osten. Z tego powodu część pracowników została zwolniona, a inni musieli podpisać nowe umowy o pracę na gorszych warunkach. W trakcie II wojny światowej, wszystkie centrale telefoniczne PAST w Warszawie uległy całkowitemu zniszczeniu, natomiast sieci kablowe poniosły 70% zniszczeń.

Majątek spółki ostatecznie przeszedł w 1948 roku na własność państwa.

Przypisy

  1. Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 256.
  2. Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 43.
  3. Tomasz Pawłowski, Jarosław Zieliński: Żoliborz. Przewodnik historyczny. Warszawa: Rosner & Wspólnicy, 2008, s. 460.
  4. Marian Marek Drozdowski: Warszawa w latach 1914−1939. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 322.
  5. Henryk Janczewski: Warszawa. Geneza i rozwój inżynierii miejskiej. Warszawa: Arkady, 1971, s. 458.
  6. Marian Marek Drozdowski: Warszawiacy i ich miasto w latach Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 159.
  7. Barbara Ratyńska: Ludność i gospodarka Warszawy i okręgu pod okupacją hitlerowską. Książka i Wiedza, 1982, s. 411.
  8. Henryk Janczewski: Warszawa. Geneza i rozwój inżynierii miejskiej. Warszawa: Arkady, 1971, s. 457.
  9. Marian Marek Drozdowski: Warszawa w latach 1914−1939. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 321.
  10. a b c Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 656.

Oceń: Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna

★★★★★
Średnia ocena:4.68 Liczba ocen:21