Ulica Wiertnicza w Warszawie

---

Przebieg

Ulica Wiertnicza w Warszawie rozpoczyna swoją trasę w miejscu, gdzie przecinają się ulice Stanisława Kostki Potockiego i Kolegiacka. Następnie kieruje się w stronę Przyczółkowej, która znajduje się przy węźle komunikacyjnym w dzielnicy Wilanów. Ulica ta, będąca przedłużeniem drogi wojewódzkiej nr 724, prowadzi dalej w kierunku Sadyby. Z jej boku znajdują się takie ulice jak: Obornicka, Kosiarzy, Lentza oraz Ostra, a także Łowcza. Trasa ulicy kończy swój bieg w rejonie, gdzie krzyżuje się z Nałęczowską i Augustówką. Warto zauważyć, że jej dalsza część na północ to ulica Powsińska.

Warto przypomnieć, że do roku 1997 Wiertnicza początki miała w rejonie, gdzie obecnie znajduje się ulica Zygmunta Vogla, oddalona o 880 metrów na południe niż obecna lokalizacja. Jej wcześniejszy przebieg również biegł blisko pałacu w Wilanowie, korzystając z obecnej ulicy Stanisława Kostki Potockiego, mniej więcej 100 metrów na wschód od tego, co aktualnie stanowi trasę ulicy Przyczółkowej. Uchwałą Rady m.st. Warszawy z dnia 10 marca 1997 roku, dawna część ulicy Wiertniczej od ulicy Zygmunta Vogla do Kolegiackiej przyjęła nową nazwę – stanowi ją ulica Stanisława Kostki Potockiego. Pozostałością wcześniejszego przebiegu są numery porządkowe wskazujące, że na Wiertniczej teraz numeracja rozpoczyna się od 26, podczas gdy na Stanisława Kostki Potockiego zachowały się numery od 1 do 24. Na przykład Kuźnia Królewska, pod adresem Stanisława Kostki Potockiego 24, w przeszłych dokumentach figuruje jako Wiertnicza 1. Inne obiekty w kompleksie pałacowym również znajdowały się pod adresem Wiertnicza 1 (z kolejnymi literami) lub 2 (również z kolejnymi literami), co odnosi się do różnych zapisów w ewidencji zabytków Warszawy.

Na północnym końcu ulicy Wiertniczej znajduje się nieformalna granica między Sadybą a Wilanowem. W tym konkretnym miejscu przebiega również granica dwóch dzielnic: Mokotowa oraz Wilanowa, co jest określane przez ulice Augustówka oraz Goplańska.

Historia

W dziewiętnastym wieku, obecnie istniejąca ulica miała postać zwykłej drogi polnej, która łączyła Czerniaków z terenami przysiółka Wilanów, zmierzając w kierunku Powsina. Jej rola komunikacyjna uległa zmniejszeniu w wyniku przerwania ciągłości północnego przedłużenia drogi, które przechodziło przez ziemie wsi Czerniaków, co później odpowiadało trasie ulicy Powsińskiej. Zmiany te nastąpiły po rozpoczęciu w 1883 roku budowy, przez Rosjan, fortu IX Twierdzy Warszawa, otoczonego fosą fortu IX.

W 1891 roku, Henryk Huss, inżynier, oraz Wiktor Magnus, ekspert od parcelacji, założyli spółkę, która miała na celu budowę kolejki do Wilanowa. 5 maja 1892 roku oddano do użytku odcinek konnej kolei wąskotorowej, który przebiegał pomiędzy Czerniakowem a Wilanowem, wzdłuż północnego odcinka późniejszej ulicy Wiertniczej, między ulicami Przyczółkową a Powsińską. Uroczystość otwarcia miała miejsce na moście przez rów, który oddzielał pola czerniakowskie od pól wilanowskich, niedaleko figury świętego Jana Nepomucena, w pobliżu miejsca, gdzie później skrzyżowały się ulice Wiertnicza, Nałęczowska i Augustówka. Oznaczenie przystanku „Święty Jan” pochodziło właśnie od tej figury. 1 września 1894 roku kolej konna została zastąpiona lokomotywami parowymi na tej trasie.

Wilanowska kolejka dojazdowa została w maju 1936 roku połączona z kolejką grójecką, co wiązało się ze zmianą rozstawu torów z 800 mm na 1000 mm. 15 maja 1937 oddano do użytku podmiejską linię tramwajową, której trasa biegła wzdłuż późniejszej ulicy Wiertniczej, od pętli Wilanów usytuowanej przed Cmentarzem w Wilanowie do granicy Warszawy, pokrywającej się z północnym końcem późniejszej ulicy Wiertniczej, a dalej prowadzącej do pętli Sadyba.

Po rozpoczęciu II wojny światowej kursowanie pociągów wąskotorowych zostało zawieszone 3 września 1939 w związku z bombardowaniami, jednak wznowiono je w połowie października 1939 roku. Kursowanie tramwajów do pętli Wilanów zostało zawieszone 8 września 1939 roku, ale zostało przywrócone 21 lipca 1940 roku. Komunikacja tramwajowa oraz kolejowa pełniły rolę transportu do czasu wybuchu Powstania Warszawskiego.

20 marca 1945 roku wznowiono kursowanie pociągów kolei wilanowskiej na odcinku od stacji Wilanów w kierunku południowym, a 26 kwietnia przywrócono kursy na trasie od stacji Wilanów do granicy Warszawy oraz dalej na Sadybę. W kwietniu 1948 roku ogłoszono rezygnację z odbudowy podmiejskiej linii tramwajowej na ciągu późniejszej ulicy Wiertniczej.

W dniu 15 maja 1951 roku, ulica na całej jej długości od ulicy Granicznej do ulicy Powsińskiej została włączona do Warszawy pod nazwą ulica 1 Maja. W listopadzie 1952 roku podjęto decyzję o odbudowie linii tramwajowej, biegnącej przedtem przez teren miasta. Ze względu na powtarzającą się nazwę ulica 1 Maja, która była przypisana czterokrotnie na rozszerzonym obszarze, 12 kwietnia 1954 roku Rada Narodowa m.st. Warszawy nadała tej drodze obecną nazwę – ulica Wiertnicza.

Prace nad odbudową trasy tramwajowej zaczęły się na początku 1957 roku. 19 lipca 1957 roku zamknięto ruch pociągów kolei wilanowskiej na północ od stacji Warszawa Wilanów, a 20 lipca otwarto odbudowaną linię tramwajową przebiegającą wzdłuż północnego odcinka ulicy Wiertniczej, od Cmentarza w Wilanowie do ulicy Powsińskiej.

W 1972 roku podjęto decyzję o przyłączeniu północnego odcinka ulicy do nowej trasy nazwanej Wisłostradą, co wymagało przebudowy i poszerzenia drogi. W związku z tym, dnia 16 września 1973 roku zlikwidowano biegnącą wzdłuż ulicy linię tramwajową do Wilanowa, mimo iż plan trasy zakładał rezerwę terenu pod torowisko tramwajowe.

19 lipca 1974 roku uruchomiono cały przebudowany odcinek ulicy Wiertniczej, w tym południową część, która była elementem Wisłostrady. Fragment ten został rozszerzony od skrzyżowania z ulicą Przyczółkową do zmiany na trzy pasy w każdym kierunku. Mimo tego, południowy odcinek ulicy, pomiędzy skrzyżowaniami z ulicami Zygmunta Vogla i Przyczółkową, pozostał jednojezdniowy.

Na mocy uchwały Rady m.st. Warszawy z dnia 10 marca 1997 roku, południowemu odcinkowi ulicy Wiertniczej, pomiędzy ulicą Zygmunta Vogla a ulicą Kolegiacką, nadano nazwę ulica Stanisława Kostki Potockiego, w wyniku czego długość ulicy uległa skróceniu o 880 metrów.

Ważniejsze obiekty

Wśród ciekawych lokalizacji na ulicy Wiertniczej w Warszawie, warto zwrócić uwagę na kilka istotnych obiektów.

Na początku warto wymienić Stanisława Kostki Potockiego 24 (Wiertnicza 1), gdzie pierwotnie znajdowała się królewska kuźnia w Wilanowie. W XVIII wieku budynek, który pierwotnie był drewniany, został wymurowany na planie prostokąta. Obecnie z wysokim, czterospadowym dachem, gości restaurację „Kuźnia”. Wnętrze kuźni dawało możliwość utworzenia przestrzeni na palenisko kowalskie, warsztat kołodziejski oraz mieszkania dla kowala.

Warto także zwrócić uwagę na Cmentarz w Wilanowie, znajdujący się u zbiegu ulic Wiertniczej i Wilanowskiej. Jest to miejsce pamięci o walkach Armii Krajowej, które miały miejsce w sierpniu 1944 roku. Na skwerze przy cmentarzu umieszczono tablicę z czarnego granitu, upamiętniającą żołnierzy, w tym ppłk Mieczysława Sokołowskiego oraz kpt. Juliana Kozłowskiego, którzy zginęli w walkach w obronie ojczyzny. Ceremonia upamiętniająca odbyła się 27 września 1998 roku.

Nieopodal, na Wiertniczej 26, znajduje się Zespół Szkół nr 79, obejmujący XXXVIII Liceum Ogólnokształcące oraz Szkołę Podstawową nr 261 imienia Stanisława Kostki Potockiego.

Wiertnicza 27 to miejsce dawnego zajazdu, który w 1850 roku według projektu Franciszka Marii Lanciego otrzymał neorenesansowy kształt. Budynek przeszedł liczne przebudowy, a wmurowana tablica przypomina o akcji odwetowej „Wilanów” z 26 września 1943 roku, w czasie której żołnierze Kedywu zdobyli wartownię żandarmerii.

Na Wiertniczej 30 znajduje się ambasada Arabii Saudyjskiej, a na Wiertniczej 31 możemy zobaczyć dawna stację Wilanowskiej Kolei Wąskotorowej, gdzie w grudniu 1945 roku miało miejsce natarcie 14 pp Ludowego Wojska Polskiego na wojska hitlerowskie.

Kolejne istotne miejsca na Wiertniczej to Wiertnicza 58, gdzie znajduje się ambasada Białorusi; Wiertnicza 75, która jest siedzibą Niepublicznej Międzynarodowej Europejskiej Szkoły Podstawowej oraz Niepublicznego Międzynarodowego Gimnazjum Europejskiego i Wiertnicza 103, gdzie można znaleźć meczet oraz Muzułmańska Gminę Wyznaniową w Warszawie.

W okolicy Wiertniczej 107 zlokalizowany jest hotel „Masuria”, który pełni również funkcję ambasady Bangladeszu. Przy Wiertniczej 166 znajdujemy budynek Media Business Centre, gdzie siedzibę ma m.in. Grupa TVN. Warto zauważyć, że przy tym budynku znajduje się rzeźba św. Jana Nepomucena, która przez lata zmieniała swoje miejsce. Powstała w XIX wieku, stała początkowo na pustkowiu, a w ostatnich latach stała się tłem dla filmów, w tym dzieła Krzysztofa Kieślowskiego „Krótki film o zabijaniu”, gdzie jeden z bohaterów dokonuje tragicznych czynów w jej pobliżu.

---

Oceń: Ulica Wiertnicza w Warszawie

---