Ulica Józefa Lewartowskiego w Warszawie

Ulice i place

Ulica Józefa Lewartowskiego, znana przed 1944 rokiem jako ulica Wołyńska, jest znaczącą arterią na warszawskim Muranowie. Ta malownicza ulica rozciąga się od skrzyżowania z ulicą Stawki aż do okolicy, gdzie spotyka się z ulicą Karmelicką. Warto zauważyć, że nie krzyżuje się ona z pobliską aleją Jana Pawła II, co nadaje jej unikalny charakter w kontekście układu miejskiego.

Nazwa

Ulica, o której mowa, nosi imię Józefa Lewartowskiego, który był aktywnym polskim politykiem komunistycznym pochodzenia żydowskiego. Lewartowski zyskał uznanie jako jeden z inicjatorów żydowskiego ruchu oporu w warszawskim getcie oraz jako współtwórca i przywódca Bloku Antyfaszystowskiego. Nazwa tej ulicy została przyjęta na mocy uchwały Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 20 marca 1958 roku.

W dniu 9 listopada 2017 roku wojewoda mazowiecki, w ramach procesu dekomunizacji, w trybie zarządzenia zastępczego, nadał ulicy nazwę, która miała upamiętniać Marka Edelmana. Jednak decyzja ta nie trwała długo. 28 maja 2018 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił zarządzenie wojewody mazowieckiego dotyczące zmiany nazwy.

Co więcej, 7 grudnia tego samego roku Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną, którą wniósł wojewoda w tej kwestii. Obecnie, ulica pozostaje związana z postacią Józefa Lewartowskiego i jego wkładem w historię Polski.

Historia

W 1873 roku powstała ulica, znajdująca się pomiędzy dziś znanymi ulicami Druckiego-Lubeckiego oraz Dziką, w jej wcześniejszym kursie. Początkowo nosiła nazwę Wołyńskiej, z racji bliskości gmachu Koszar Artylerii Koronnej, który od dziewiętnastego wieku określano jako Koszary Wołyńskie.

W przededniu II wojny światowej na tej ulicy mieszkała głównie biedota żydowska. Od listopada 1940 roku do momentu likwidacji dzielnicy, ulica ta znajdowała się w obrębie warszawskiego getta. W dniach od 6 do 11 września 1942 roku, podczas tragicznej akcji deportacyjnej, zgromadzono w obozie pomiędzy ulicami: Smoczą, Gęsią, Zamenhofa, Szczęśliwą, a także placem Parysowskim około 100 tysięcy mieszkańców getta, co określano mianem „kocioł na Miłej” lub „kocioł na Niskiej”. W wyniku brutalnej selekcji, 32 tysiące osób uzyskało „numerki na życie” i mogło pozostać w getcie, 2,6 tysiąca zostało zastrzelonych, natomiast więcej niż 54 tysiące wywieziono do obozu zagłady w Treblince.

Po powstaniu w warszawskim getcie, cała zabudowa ulicy została zniszczona przez Niemców. Prace nad odbudową Muranowa doprowadziły do tego, że długość ulicy zwiększyła się dwukrotnie. W wyniku tych działań ulica została wydłużona w kierunku wschodnim od dawnego przebiegu ulicy Zamenhofa, zaś następnie w kierunku północno-wschodnim, aż do ulicy Stawki.

Ważniejsze obiekty

Ulica Józefa Lewartowskiego w Warszawie jest miejscem, w którym znajduje się wiele istotnych obiektów, które odgrywają ważną rolę w historii oraz kulturze miasta.

Przypisy

  1. Nieudana dekomunizacja. Nie będzie ulicy Lecha Kaczyńskiego [online], tvnwarszawa.tvn24.pl, 07.12.2018 r. [dostęp 31.12.2018 r.]
  2. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 07.12.2018 r., sygn. akt II OSK 2416/18. „Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych”
  3. Sąd: nie będzie ulicy Lecha Kaczyńskiego w Warszawie [online], tvnwarszawa.tvn24.pl, 28.05.2018 r. [dostęp 31.12.2018 r.]
  4. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 30.05.2018 r., sygn. akt II SA/Wa 2112/17. „Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych”
  5. Zarządzenie zastępcze Wojewody Mazowieckiego z dnia 09.11.2017 r. w sprawie nadania nazwy ulicy. „Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego”
  6. Uchwała nr 15 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 20.03.1958 r. w sprawie zmiany nazwy ulicy. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”
  7. Paweł E. Weszpiński: Mapa nr 1. Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną. [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013
  8. Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 746, 859
  9. Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 745–746
  10. Paweł E. Weszpiński, Mapa Getto warszawskie. Współczesny układ ulic i ostańce zabudowy według stanu na rok 2013 na tle dawnego planu miasta [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013

Oceń: Ulica Józefa Lewartowskiego w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.65 Liczba ocen:13