Pałac Jabłonowskich w Warszawie

---

Opis

Pałac Jabłonowskich, wzniesiony w latach 1773–1785 dla Antoniego Jabłonowskiego, stanowi przykład pięknej architektury lat końca XVIII wieku. Jego wykonanie opierało się na projektach Jakuba Fontany oraz Domenico Merliniego. W okresie 1817–1819 pałac przeszedł gruntowną przebudowę, przekształcając go w ratusz miejski, co było następstwem decyzji o demolowaniu starego ratusza usytuowanego na Rynku Starego Miasta. Nowy projekt, zrealizowany przez Fryderyka Alberta Lessla oraz Józefa Grzegorza Lessla, wprowadził wiele znaczących zmian w dotychczasowej strukturze budowli. Wokół roku 1823, na dachu pałacu zainstalowano belwederek, służący jako podstawa telegrafu optycznego, natomiast w tylniej części obiektu zbudowano areszt policyjny.

Wydarzenia historyczne miały znaczący wpływ na losy tego miejsca. W 1863 roku, podczas powstania styczniowego, pałac uległ zniszczeniu wskutek pożaru. Jego odbudowa, przeprowadzona w stylu neorenesansowym w latach 1864–1868, była dziełem Józefa Orłowskiego. Nowo nadany kształt dachu, wzbogacony o facjatki oraz balkony, nadał mu wyjątkowego charakteru. Zrealizowano również nowe skrzydło, które zlokalizowano w miejscu dawnego domu Łagiewnickich. Na uwagę zasługuje również dekoracyjna wieża, wykorzystywana przez Warszawską Straż Ogniową, służąca do obserwacji okolicy oraz wyposażona w zegary na trzech swoich bokach.

W sali Berga, która później zyskała nazwę sali Dekerta, znajduje się plafon „Tryumf Prawdy” autorstwa Marcelo Bacciarellego, przeniesiony z sali balowej pałacu Prymasowskiego. Gmach pełnił także funkcję magistratu, w którego wnętrzach zorganizowano zarząd policyjny miasta. W sali balowej, znanej wcześniej jako sali Aleksandrowskiej, odbywały się posiedzenia Rady Miejskiej, zrzeszając elity Warszawy.

Od końca XIX wieku w całym gmachu wprowadzono centralne ogrzewanie, co znacząco poprawiło komfort jego użytkowania. W październiku 1917 roku, z okazji setnej rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki, na fasadzie pałacu umieszczono tablicę pamiątkową. W czerwcu 1918 roku, odsłonięto kolejną tablicę, upamiętniającą rocznicę śmierci Jana Henryka Dąbrowskiego.

Kolejna modernizacja miała miejsce w latach 1936–1939. Projekt Oskara Sosnowskiego obejmował nie tylko przebudowę dachu, ale również budowę nowego siedmiopiętrowego obiektu od strony ulicy Daniłłowiczowskiej. W czasie wrześniowej obrony Warszawy w 1939 roku, ratuszem zarządzał Stefan Starzyński. Po zniszczeniach, biura Komisarza Cywilnego zostały tymczasowo przeniesione do piwnic pałacu. Niestety, 25 września 1939 roku w wyniku bombardowania, zginął tam wiceprezydent Warszawy, Jan Około-Kułak.

Po zakończeniu II wojny światowej, w roku 1952, nie pozostało nic z wypalonych ruin, które zostały zniszczone. W 1964 roku, w miejscu byłego pałacu odsłonięto pomnik Bohaterów Warszawy. Z kolei na przełomie lat 1989 i 1990 roku podjęto decyzję o odbudowie północnej pierzei placu Teatralnego. Prace rekonstrukcyjne, które trwały od 1995 do 1997 roku, przywróciły historyczny wygląd budynku, ale z wykorzystaniem nowoczesnych materiałów. Równocześnie zachowano pierwotną bryłę budynku, włącznie z odbudową wieży oraz rekonstrukcją fasady. Autorami tego ambitnego projektu byli: Jerzy Czyż, Lech Klajnert, Janusz Matyjaszkiewicz, Marek Różański oraz Maciej Szwedziński.

W 2011 roku na budynku odsłonięto tablicę upamiętniającą prezydenta powstańczej Warszawy – Marcelego Porowskiego. Natomiast w 2017 roku, zrealizowano kolejne upamiętnienie w postaci tablicy poświęconej Julianowi Kulskiemu.

---

Oceń: Pałac Jabłonowskich w Warszawie

---