Maria Kalergis

---

Życiorys

Maria Kalergis była córką Fryderyka Karola Nesselrodego (1786–1868) oraz Tekli Nałęcz-Górskiej. Już rok po jej narodzinach, rodzice podjęli decyzję o rozstaniu, związanej z różnicami charakterów. Desde szóstego roku życia dziewczynka mieszkała w domu swojego krewnego, Karola Roberta Nesselrodego, który przez blisko cztery dekady pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych Rosji. Maria otrzymała staranne wykształcenie, a jej zdolności muzyczne były również pielęgnowane. Uczyła się m.in. od Fryderyka Chopina, który docenił jej talent. W swoim życiu posługiwała się wieloma językami, w tym francuskim, polskim, niemieckim, angielskim, włoskim i rosyjskim.

W wieku 16 lat, Maria weszła w związek małżeński z dużo starszym Janem Kalergisem. Zaledwie rok po ślubie oboje postanowili się separować. Mimo wielokrotnych prób pokonywania wzajemnej niechęci, aż do zgonu Jana zamieszkiwali osobno, nigdy nie uzyskując formalnego rozwodu.

W pamięci potomnych Maria Kalergis zapisała się jako wielka miłość Cypriana Kamila Norwida. Poeta sportretował ją w swoich dziełach jako Klaudię w „Nocy tysiącznej drugiej”, Palmyrę w „Hrabinie Palmyrze”, Lię w „Za kulisami”, oraz Hrabinę Harrys w „Pierścieniu Wielkiej Damy”. Dla Marii znajomość z Norwidem była jednym z wielu epizodów w jej intensywnym życiu towarzyskim. On, będąc osobą nieśmiałą i delikatną, przez wiele lat darzył ją uczuciem, które silnie inspirowało jego twórczość. W swoich listach do Marii Trębickiej, bliskiej przyjaciółki, Norwid dzielił się swoimi uczuciami i przeżyciami. Zachęcony życzliwymi rozmowami z nią, oświadczył się Kalergis, jednak jego propozycja została odrzucona. Istnieją przypuszczenia, że Maria mogła być pierwowzorem hrabiny Marii Harrys z dramatu „Pierścień wielkiej damy”.

Od 1847 roku mieszkała w Paryżu, a od 1857 ponownie w Warszawie. W jej salonach spotykali się liczni artyści, w tym Liszt, Wagner, de Musset, Moniuszko, Gautier, Heine, który poświęcił jej poemat „Biały słoń”, oraz Chopin. Była znana jako mecenaska sztuki, często angażując się w koncerty dobroczynne i przedstawienia, z których dochody przeznaczane były dla ubogich. Maria Kalergis była w tej kwestii niezwykle hojna, co zyskało jej renomę szeroko znaną w kręgach artystycznych. Kiedy Stanisław Moniuszko planował wystawić „Halkę”, napotkał na trudności ze strony dyrektora Siergieja Muchanowa, późniejszego męża Marii, ale dzięki jej interwencji przedsięwzięcie mogło się odbyć. Trzy miesiące po premierze z jej inicjatywy zorganizowano zbiórkę dla Moniuszki, co pozwoliło mu na zaspokojenie podstawowych potrzeb oraz spełnienie marzenia o podróży zagranicznej. Zebrane kwoty, wynoszące 25 tysięcy złotych polskich, przyczyniły się również do uzyskania poparcia wśród najwyższych rosyjskich dygnitarzy w Warszawie.

Maria Kalergis miała istotny wpływ na rozwój kultury muzycznej w Warszawie. Znacząco przyczyniła się do powstania Instytutu Muzycznego w Warszawie, obecnie znanego jako Konserwatorium, była także współzałożycielką warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, które później przekształciło się w Filharmonię Warszawską.

Po rozstaniu z Janem Kalergisem, Maria cieszyła się dostatnim życiem, dysponując pokaźnym majątkiem, co umożliwiało jej podróżowanie po Europie, gdzie mieszkała m.in. w Petersburgu, Warszawie, Paryżu oraz Baden-Baden. W latach 1857–1871 często występowała jako pianistka.

Po śmierci męża w 1863 roku, Maria poślubiła Siergieja Muchanowa, młodszego od niej o dziesięć lat, który przez długi czas wspierał ją w trudnych momentach życia, dbając o nią aż do końca. Najprawdopodobniej, w obliczu nadchodzącej śmierci, Maria zniszczyła część swojej korespondencji, ale zachowały się jej listy do córki, zięcia oraz przyjaciół, które pozwalają nam na rekonstrukcję wielu faktów dotyczących jej biografii i życia w owej epoce. Pochowana została na cmentarzu Powązkowskim (w Aleja Katakumbowej, grób 20/21). Jej wnuk, hrabia Jan Henryk Maria Coudenhove, rozszerzył nazwisko na Coudenhove-Calergi za zgodą cesarza Franciszka Józefa. Był mężem Japonki Mitsu Aoyama, a ich syn, hrabia Richard Coudenhove-Kalergi, założył Unię Paneuropejską w 1923 roku.

---

Oceń: Maria Kalergis

---