Pałac Pod Czterema Wiatrami w Warszawie


Pałac Pod Czterema Wiatrami, znany również jako pałac Dückerta, to niezwykła budowla położona przy ul. Długiej 38/40 w Warszawie. Jest to miejsce, które przyciąga uwagę nie tylko swoją architekturą, ale także historycznym znaczeniem.

Nazwa tego pałacu wywodzi się od figur czterech eoli, które symbolizują cztery wiatry: Boreasza, reprezentującego wiatr z północy, Zefira, związany z wiatrem z zachodu, Notosa, odzwierciedlającego wiatr z południa, oraz Eurosa, kojarzonego z wiatrem ze wschodu. Te figury są umieszczone na filarach ogrodzenia, które oddziela dziedziniec pałacu od ulicy Długiej, nadając mu niepowtarzalny charakter.

Opis

Pierwsze notatki dotyczące budynku mówią, że jego właścicielem był Stanisław Kleinpoldt-Małopolski – metrykant skarbu koronnego, sekretarz królewski oraz podstoli i chorąży bracławski. Budowa pałacu rozpoczęła się około roku 1680, a w jego projektowaniu wspierał Tylman z Gameren, chociaż nie jest dokładnie ustalone, jaką rolę pełnił w tym przedsięwzięciu.

W XVIII wieku barokowy styl architektury pałacu uległ istotnym przekształceniom. Około połowy stulecia zmodyfikowano m.in. środkowy ryzalit korpusu głównego, który uzyskał rokokowe zdobienia. W roku 1765 Pałac został sprzedany Piotrowi Tepperowi przez Piotra Riaucoura. Lata 1769–1771 to czas, kiedy pałac został poddany przebudowie dla Teppera, której dokonał Szymon Bogumił Zug. Wówczas powiększono prawe skrzydło, a od strony ul. Długiej wzniesiono nowy aneks o wczesnoklasycystycznej elewacji. Zug jest również przypisywany autorstwu kwadratowych pawilonów od strony ul. Długiej oraz piętrowej nadbudowy tychże.

W 1801 roku pałac trafił na licytację, którą wygrał Karol Fryderyk Dückert, a jego rodzina była właścicielem budynku aż do 1891 roku. W latach 1808–1914 w pałacu mieścił się elegancki Hôtel de Dresde, bardziej znany jako Drezdeński. W 1824 roku w ogrodzie otaczającym pałac rozpoczęła działalność pierwszy w Warszawie Instytut Wód Mineralnych.

Po zakończeniu I wojny światowej pałac znacząco podupadł i przekształcił się w kamienicę czynszową. W 1927 roku obiekt został wykupiony przez Skarb Państwa. Po renowacji, budynek zyskał nowe przeznaczenie jako siedziba Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej.

W okresie niemieckiej okupacji pałac stał się główną siedzibą niemieckiego Urzędu Pracy (Arbeitsamt Warschau). W marcu i kwietniu 1943 roku miały miejsce dwa zamachy na szefa Arbeitsamtu, Curta Hoffmanna, przeprowadzone przez Armię Krajową. W marcu 1943 członkowie Kedywu OW AK nadali na Poczcie Głównej dziewięć paczek zawierających bomby zegarowe, przy czym jedna z nich była zaadresowana do Hoffmana. Otrzymani ostrzeżeni Niemcy sprowadzili pirotechnika, który podczas badania składu bomby zginął w wyniku wybuchu, a szyby w budynku wyleciały do drugiego piętra. Latem 1943 roku, siedziba Arbeitsamtu została przeniesiona do gmachu Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego przy ul. Kredytowej 1.

W 1944 roku, w trakcie powstania warszawskiego, pałac uległ spaleniu. Odbudowano go w latach 1949–1951 według projektu Ludwika Borawskiego. Po zakończeniu odbudowy budynek został przeznaczony na biura instytucji podległych Ministerstwu Zdrowia i Opieki Społecznej, w tym m.in. Państwowych Zakładów Wydawnictw Lekarskich oraz Zjednoczenia „Uzdrowiska Polskie”.

W 1965 roku pałac znalazł się w rejestrze zabytków, a w 1994 roku na jego fasadzie odsłonięto tablicę upamiętniającą Głównego Inspektora Pracy w okresie międzywojennym, Mariana Klotta.

Przypisy

  1. a b c Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − stan na 30.06.2023 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [on-line]. nid.pl. s. 31. [dostęp 02.08.2023 r.]
  2. Krzysztof Komorowski (red.): Warszawa walczy 1939–1945. Leksykon. Warszawa: Fundacja Polska Walczy i Wydawnictwo Bellona, 2015, s. 19. ISBN 978-83-1113474-4.
  3. Stanislaw Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 61. ISBN 83-912463-4-5.
  4. Danuta Szmit-Zawierucha: O Warszawie inaczej (anegdoty, fakty, obserwacje). Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Anagram, 1996, s. 57. ISBN 83-86086-28-9.
  5. Eugeniusz Szulc: Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989, s. 562. ISBN 83-06-01606-8.
  6. Maria I. Kwiatkowska, Marek Kwiatkowski: Pałac pod Czterema Wiatrami. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984, s. 117. ISBN 83-01-03674-5.
  7. Tomasz Strzembosz: Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939–1944. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, s. 244. ISBN 83-06-00717-4.
  8. a b c d e Tadeusz S. Jaroszewski: Księga pałaców Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1985, s. 105. ISBN 83-223-2047-7.
  9. Franciszek Galiński: Gawędy o Warszawie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska“, 1939, s. 278.
  10. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 603. ISBN 83-01-08836-2.
  11. a b c Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1977, s. 58.
  12. Pałac pod Czterema Wiatrami. warszawa1939.pl. [dostęp 30.03.2018 r.]

Oceń: Pałac Pod Czterema Wiatrami w Warszawie

Średnia ocena:4.57 Liczba ocen:14