Julian Kulski

---

Życiorys

Julian Kulski przyszedł na świat w rodzinie Juliana Spirydona Eugeniusza (1862–1917) oraz Antoniny z Ostrowskich. Jego bratem był Władysław Kulski, który w latach 1903–1989 zajął się dyplomacją, pełniąc rolę ministra pełnomocnego w ambasadzie Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie w latach 1940–1945, a po zakończeniu II wojny światowej wykładał politologię na Uniwersytecie Alabamy, Uniwersytecie w Syracuse oraz Uniwersytecie Duke’a.

W 1905 roku Julian aktywnie uczestniczył w Związku Młodzieży Socjalistycznej, biorąc także udział w strajku szkolnym. Od 1910 do 1911 roku studiował na Wolnym Uniwersytecie w Brukseli, a następnie w latach 1911-1914 uczęszczał do Instytutu Elektrotechniki i Mechaniki Stosowanej w Nancy. Z kolei w latach 1911-1913 był członkiem belgijskiej sekcji Polskiej Partii Socjalistycznej Lewica oraz w 1913 roku dołączył do Związku Strzeleckiego i organizacji postępowo-niepodległościowej „Promień”.

W okresie od 1914 do 1917 roku pełnił służbę w Legionach Polskich. W dniu 1 lipca 1916 roku został mianowany chorążym w piechocie, gdzie jego macierzystym oddziałem był 3 pułk piechoty. Po zakończeniu I wojny światowej, w 1918 roku, przyjął rolę komendanta Okręgu Warszawskiego Milicji Ludowej. W 1919 roku dołączył do Wojska Polskiego, a 19 sierpnia 1920 roku został zatwierdzony na stanowisku kapitana, datując swoją służbę od 1 kwietnia 1920 roku.

W kolejnych latach Kulski służył w IV Łódzkim Batalionie Etapowym, a w 1921 roku został przypisany do Oddziału II Naczelnego Dowództwa WP, pozostając w 3 pułku piechoty Legionów. Dnia 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana, z datą starszeństwa 1 czerwca 1919 roku oraz 578. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Kiedy był w stanie nieczynnym w latach 1923-1924, pracował jako sekretarz generalny delegacji polskich w Mieszanych Polsko-Rosyjsko-Ukraińskich Komisjach Reewakuacyjnych i Specjalnych w Moskwie. 1 marca 1925 roku powrócił do aktywnej służby w macierzystym 3 pp Leg. i jednocześnie rozpoczął studia w Szkole Nauk Politycznych w Paryżu, które ukończył w 1927 roku.

W kolejnych latach Kulski pracował w Ministerstwie Skarbu, przechodząc przez różne szczeble od kierownika wydziału do dyrektora departamentu, a od 1932 roku pełnił funkcję dyrektora Państwowego Monopolu Spirytusowego. 14 lutego 1935 roku został mianowany wiceprezydentem Warszawy. W 1937 roku piastował również stanowisko wiceprezesa Zarządu Okręgu Stołecznego Związku Legionistów Polskich.

Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, we wrześniu 1939 roku, Kulski został komendantem cywilnym obrony przeciwlotniczej oraz członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Armii „Warszawa”. Z dniem 28 października pełnił rolę komisarycznego burmistrza Warszawy, działając z jednak przy zgodzie władz konspiracyjnych. Zatrzymywany przez Niemców, w listopadzie 1939 roku został wzięty jako zakładnik, a w lipcu 1940 roku aresztowany przez Gestapo.

Dnia 5 sierpnia 1944 roku złożył swoje funkcje na ręce Marcelego Porowskiego, Delegata Rządu na Warszawę. Niedługo po tej dacie, podczas powstania warszawskiego, przebywał na Starówce, a następnie udał się kanałami na Żoliborzu, gdzie zamieszkał w domu dr Julii Świtalskiej. Po zakończeniu powstania znalazł schronienie w Baniosze i odrzucił ofertę gubernatora Ludwiga Fischera dotyczącej kontynuacji pracy w miejskim zarządzie.

Od grudnia 1945 do czerwca 1946 roku pracował dla Archiwum Miejskiego, archiwizując dokumentację działalności zarządu w czasie okupacji. W latach 1946-1947 kierował oddziałami w Gdyni, Gdańsku oraz Elblągu Międzynarodowej Ekspedytury C. Hartwig. Następnie, od 1947 do 1948 roku, pracował w Stołecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym, po czym przeszedł do Gliwic. W latach 1951-1959 Kulski pełnił funkcję dyrektora Dyrekcji Budowy Osiedli Robotniczych, a wcześniej był wicedyrektorem stołecznej Dyrekcji Osiedli Robotniczych. Ostatecznie, 31 grudnia 1959 roku przeszedł na emeryturę.

Od lutego 1961 roku stał się częścią nieformalnej opozycji przeciwko władzom i wszedł w skład warszawskiej loży masońskiej „Kopernik”. Julian Kulski zmarł i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 164-5-1).

Ordery i odznaczenia

Julian Kulski był osobą odznaczoną wieloma prestiżowymi nagrodami w uznaniu za swoje zasługi. Oto lista jego odznaczeń:

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 7370, przyznany 17 maja 1922,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 27 listopada 1929,
• Krzyż Niepodległości, otrzymany 12 maja 1931,
• Krzyż Walecznych, który otrzymał czterokrotnie (trzykrotnie 30 grudnia 1922, a po raz czwarty za obronę Warszawy w 1939),
• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany mu dwukrotnie (15 marca 1939 oraz 22 lipca 1949),
• Medal Waleczności, zdobyty trzykrotnie za służbę w Legionach (Austro-Węgry),
• Krzyż Wielki z Gwiazdą Orderu Zasługi od Zakonu Kawalerów Maltańskich, za działalność na rzecz ich szpitala w 1939.

Upamiętnienie

Imię Juliana Kulskiego nosi jedna z ulic na Mokotowie, co jest wyrazem uznania dla jego wkładu w historię Polski.

W dniu 4 lipca 2017 roku na fasadzie pałacu Jabłonowskich w Warszawie odsłonięto specjalną tablicę, która upamiętnia Juliana Kulskiego oraz jego działalność.

19 sierpnia 2018 roku, pośmiertnie odznaczony przez Fundację From the Depths, został uhonorowany nagrodą im. Edwarda Mosberga za heroiczne ratowanie Żydów w czasie II wojny światowej. Obok niego, wyróżniono także jego żonę, Eugenię Helenę z Soleckich Kulską, oraz jej siostrę, Zofię Zembrzuską, doceniając ich zaangażowanie w niesienie pomocy.

Nowo odsłonięty pomnik Prezydentów Wielkiej Warszawy, Stefana Starzyńskiego i Juliana Kulskiego, został zainstalowany w 2021 roku w sąsiedztwie Zamku Królewskiego, symbolizując pamięć o ich dziedzictwie oraz przywództwie w trudnych czasach dla Polski.

---

Oceń: Julian Kulski

---