Waldemar Jerzy Nowakowski, znany również pod pseudonimem Gacek, to postać, która pozostaje w pamięci wielu Polaków jako działacz niepodległościowy oraz jeden z żołnierzy, którzy odważnie stawili czoła wrogom ojczyzny.
Urodził się 3 stycznia 1933 roku w Warszawie i niestety odszedł z tego świata 28 listopada 2023 roku. Był podpułkownikiem Wojska Polskiego, a jego działalność w czasie II wojny światowej oraz po jej zakończeniu wyróżniała się niezwykłym zaangażowaniem w walkę o wolność kraju.
Waldemar Nowakowski był jednym z najmłodszych uczestników powstania warszawskiego, co dodatkowo podkreśla jego odwagę i determinację w obronie stolicy oraz narodowych wartości. Po zakończeniu konfliktu zbrojnego, włączył się w antykomunistyczną działalność w ramach organizacji WiN, co pokazuje jego niezłomną postawę w dążeniu do niepodległości Polski.
Życiorys
Waldemar Nowakowski przyszedł na świat w X Pawilonie, mieszczącym się w obrębie Cytadeli Warszawskiej. Jego ojciec, mjr Władysław Nowakowski, był oficerem 30 pułku Strzelców Kaniowskich i w czasie powstania warszawskiego dowodził Zgrupowaniem AK „Żubr” na Żoliborzu.
W 1937 roku, rodzina Nowakowskich zmieniła miejsce zamieszkania i osiedliła się na Kole, w budynku przy ulicy Obozowej 85, gdzie jego matka, Halina, prowadziła gabinet dentystyczny. To właśnie w tym czasie, podczas okupacji, Waldemar brał udział w zbiórkach harcerskich zorganizowanych przez Szare Szeregi.
1 sierpnia 1944 roku zameldował się na zbiórce Zgrupowania „Waligóra”. W trakcie powstania pełnił funkcję sanitariusza i łącznika, biorąc aktywny udział w transportowaniu leków oraz opatrunków pomiędzy szpitalami znajdującymi się na Woli, Leszna i Koła. Miał odwagę przejść linię frontu na ul. Górczewskiej trzy razy. Zatrzymany przez niemieckich żołnierzy, zdołał uciec z cywilnej kolumny jenieckiej, przedzierając się w kierunku Boernerowa, a następnie dotarł do swojej matki, do Tomaszowa Mazowieckiego. Powrócił do stolicy 20 stycznia 1945 roku.
Po zakończeniu II wojny światowej, Waldemar Nowakowski zaangażował się w działalność konspiracyjną. Był jednym z organizatorów Harcerskiego Ruchu Oporu i od 1948 roku należał do organizacji Wolność i Niezawisłość. Uczestniczył w licznych akcjach dywersyjnych, takich jak produkowanie oraz rozklejanie ulotek o charakterze patriotycznym i antysowieckim. W początku 1949 roku brał udział w próbie wysadzenia pociągu kursującego między Berlinem a Moskwą, w rejonie Mińska Mazowieckiego.
Władysław Nowakowski dwukrotnie był aresztowany przez funkcjonariuszy UB – w latach 1950 i 1951. Został skazany na 11 lat więzienia za swoją wywrotową działalność, kara ta została jednak ostatecznie zmieniona na 6 lat pozbawienia wolności. Przeszedł przez więzienia, w tym te na Cyryla i Metodego, Jaworznie (specjalnie dla małoletnich) oraz Montelupich w Krakowie. Udało mu się wyjść po trzech latach.
Był członkiem komitetu założycielskiego Związku Powstańców Warszawskich, a także Związku Byłych Więźniów Politycznych okresu Stalinowskiego, Warszawskiego Obwodu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość oraz Związku Młodocianych Więźniów Politycznych PRL „Jaworzniacy”. Jako pasjonat militariów posiadał w swojej kolekcji zbliżające się do tysiąca eksponatów, w tym broń, mundury, hełmy, odznaki, opaski oraz inne akcesoria. Był także współpracownikiem Muzeum Powstania Warszawskiego, gdzie działał jako ekspert w obszarze broni historycznej.
17 marca 2016 roku został mianowany na stopień podpułkownika w stanie spoczynku. Po jego śmierci, zgodnie z decyzją szefa MON Mariusza Błaszczaka, został pośmiertnie awansowany na pułkownika. Zmarł 28 listopada 2023 roku, a jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie (sektor AL8-1-7A_II).
Ordery i odznaczenia
Waldemar Nowakowski, w trakcie swojej służby, został odznaczony licznymi medalami i odznaczeniami, które są wyrazem uznania za jego heroiczne działania. Poniżej przedstawiamy listę wyróżnień:
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
- Order Krzyża Niepodległości z Mieczami (15 lutego 2013),
- Medal Wojska,
- Krzyż Partyzancki,
- Warszawski Krzyż Powstańczy,
- Krzyż Armii Krajowej,
- Krzyż Więźnia Politycznego Okresu Stalinowskiego,
- Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości (2019),
- Medal „Pro Patria”,
- Medal „Pro Memoria”,
- Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny”,
- Medal pamiątkowy z okazji 70-lecia powołania Narodowych Sił Zbrojnych (2013).
Te odznaczenia ukazują nie tylko odwagę, ale także oddanie i zaangażowanie Waldemara Nowakowskiego w walkę o wolność i niezawisłość Polski.
Przypisy
- Cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Warszawie [online], wawamlynarska.grobonet.com [dostęp 17.09.2024 r.]
- Niezmiernie smutna wiadomość - zmarł Powstaniec Warszawski płk Waldemar Nowakowski ps. „Gacek” [online], Zwiadowca Historii, 29.11.2023 r. [dostęp 01.12.2023 r.]
- Zmarł jeden z najmłodszych Powstańców Warszawskich - pułkownik Waldemar Nowakowski ps. Gacek [online], Stowarzyszenie Scena Kultury, 29.11.2023 r. [dostęp 01.12.2023 r.]
- Nekrolog śp. ppłk. Waldemara Nowakowskiego [online], Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, 01.12.2023 r. [dostęp 05.12.2023 r.]
- Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Ordery i odznaczenia / Zasłużeni dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej otrzymali odznaczenia [online], prezydent.pl [dostęp 04.12.2019 r.]
- Marek, „Żubr” - mjr Władysław Nowakowski [online], zubry1944.pl [dostęp 18.12.2017 r.] [zarchiwizowane 21.02.2018 r.]
- Powstańcze Biogramy - Waldemar Nowakowski [online], 1944.pl [dostęp 22.11.2017 r.]
- RCZPI|2017, Spotkanie dotyczące polityki historycznej [online] [dostęp 18.12.2017 r.]
- Członkowie - Mazowieckie Stowarzyszenie Historyczne Exploratorzy.pl, „Mazowieckie Stowarzyszenie Historyczne Exploratorzy.pl” [dostęp 18.12.2017 r.]
- MartynaM. Burek, Odznaczeni Medalem pamiątkowym z okazji 70-lecia powołania Narodowych Sił Zbrojnych - NSZ - Narodowe Siły Zbrojne [online], nsz.com.pl [dostęp 27.11.2017 r.] [zarchiwizowane 01.12.2017 r.]
- RCZPI|design by Patryk Rydzyk|2012|www.rczpi.wp.mil.pl, ..:: Centrum Wsparcia Teleinformatycznego SP :: Aktualności ::.. [online], cwt.wp.mil.pl [dostęp 22.11.2017 r.] [zarchiwizowane 01.12.2017 r.]
- Kgnet.pl, Nowy Wyszkowiak [online], archiwum.nowywyszkowiak.pl [dostęp 23.02.2018 r.]
- Żołnierz wyklęty dwa razy [online] [dostęp 27.11.2017 r.]
- Prezydent wręczył Ordery Krzyża Niepodległości / Ordery i odznaczenia / Aktualności / Archiwum Bronisława Komorowskiego / Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej [online], prezydent.pl [dostęp 27.11.2017 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Stefan Szuba | Adam Leśniewski | Kazimierz Możdżeń | Wacław Bartosiak | Gustaw Gwizdalski | Antoni Olkowski | Karol August Woyde | Andrzej Gawryś | Jerzy Widejko | Ewa Hanulanka | Wacław Komar | Tadeusz Leśniak (major) | Romuald Paczuski | Sławomir Biskupski | Dariusz Michałowski | Franciszek Sznajde | Karol Michalski | Jan Barszczewski (powstaniec) | Ludwik Kicki | Bogdan Grzeszczak (pilot)Oceń: Waldemar Nowakowski (żołnierz)