Jerzy Widejko, urodzony 12 czerwca 1933 roku w Warszawie, był postacią niezwykle ważną w historii Polski.
Jako kapitan Wojska Polskiego oraz żołnierz Armii Krajowej, odegrał istotną rolę w czasie II wojny światowej, gdzie swoimi działaniami przyczynił się do walki o niepodległość ojczyzny.
Znany jest jako najmłodszy partyzant Armii Krajowej na Wileńszczyźnie, co podkreśla jego odwagę i determinację w trudnych czasach.
Oprócz tego, Jerzy Widejko był aktywnym propagatorem historii, dzieląc się swoją wiedzą oraz doświadczeniami z młodszymi pokoleniami. Jego śmierć, która miała miejsce 7 grudnia 2022 roku w Nowym Targu, pozostawiła pustkę w sercach wielu, którzy go znali i szanowali.
Życiorys
Jerzy Widejko przyszedł na świat 12 czerwca 1933 roku w Warszawie. Niestety, jego życie od najmłodszych lat naznaczone było tragedią. Ojciec zginął prawdopodobnie podczas wojny obronnej Polski w 1939 roku, a matka zmarła w 1942 roku na Wileńszczyźnie. Po jej śmierci, jako sierota, znalazł schronienie u rodziny.
W 1944 roku, jedenastolatek został przygarnięty przez 3 Wileńską Brygadę Armii Krajowej, której dowódcą był Gracjan Fróg, znany pod pseudonimem „Szczerbiec”. W oddziale tym otrzymał pseudonim „Jureczek”, a jego obowiązki obejmowały bycie łącznikiem oraz pomoc w różnych pracach.
Jego służba w III brygadzie trwała siedem miesięcy, aż do stycznia 1945 roku. Po tym czasie trafił do obozu dla internowanych w Miednikach Królewskich. Działając w ruchu oporu i walcząc z reżimem sowieckim, został osadzony w siedzibie NKWD w Turgielach. Po kilku miesiącach spędzonych w areszcie, znalazł się w domu dziecka.
W czasach PRL-u był członkiem PZPR-u i związał swoje dorosłe życie z Nowym Targiem, gdzie osiedlił się. W 2012 roku, jego zasługi zostały docenione i został awansowany na kapitana. Do końca życia poświęcał się propagowaniu historii, zwłaszcza wśród młodzieży szkolnej.
Jerzy Widejko jest także bohaterem filmu dokumentalnego „Ballada o Jureczku”, który został wyreżyserowany przez Dariusza Walusiaka w 2008 roku. Zmarł 7 grudnia 2022 roku w Nowym Targu, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na Cmentarzu Batowickim w Krakowie, w kwaterze Żołnierzy AK.
Nagrody i Odznaczenia
Jerzy Widejko to osoba, która została uhonorowana licznymi odznaczeniami i nagrodami za swoje zasługi. Oto niektóre z wyróżnień, które otrzymał:
- Order Polonia Mater Nostra Est, przyznany w 2003 roku,
- Krzyż Orderu Krzyża Niepodległości, otrzymany w 2013 roku,
- Nagroda „Sygnet Niepodległości”, zdobyta w 2017 roku.
Publikacje
Jerzy J. Widejko jest autorem wielu interesujących publikacji, wśród których wyróżnia się pozycja zatytułowana:
- Najmłodszy partyzant wileńskiej AK, 2003, ISBN 83-88659-15-4.
Należy zaznaczyć, że w książce brak jest podanych numerów stron.
Kontrowersje
Większość informacji dotyczących Jerzego Widejki pochodzi bezpośrednio od samego zainteresowanego. W 2011 roku, Rada Miejska Nowego Targu podjęła decyzję o odmowie przyznania mu medalu „Za szczególne zasługi dla Nowego Targu”. W tej sprawie, Adam Rąpalski, dyrektor Muzeum Armii Krajowej w Krakowie, wskazał na fakt, iż jedenastoletni chłopak nie mógł zostać zaprzysiężony, a zatem nie może posiadać statusu kombatanta. Z kolei historyk Łukasz Połomski z Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie stwierdził, że w pewnych okolicznościach mogło to być możliwe. W 2016 roku, Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, w prawomocnym wyroku, orzekł, że Jerzy Widejko ma prawo do posiadania tytułu kombatanta.
Przypisy
- Kraków. Pogrzeb kpt. Jerzego Widejki, żołnierza AK [online], krakow.ipn.gov.pl [dostęp 04.01.2023 r.]
- Zmarł kpt. Jerzy Widejko "Jureczek", najmłodszy partyzant 3. Brygady Wileńskiej AK [online], goral.info.pl, 08.12.2022 r. [dostęp 08.12.2022 r.]
- SabinaS. Palka: Gorszące sceny podczas nowotarskiej sesji. Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej chce by odebrano „Jureczkowi” odznaczenia [online], 02.12.2013 r. [dostęp 10.02.2019 r.]
- TomaszT. Mateusiak: Nowotarscy politycy biorą się za prostowanie historii. Kim naprawdę jest Widejko?, „Gazeta Krakowska”, 05.12.2013 r.
- TomaszT. Mateusiak: Nowy Targ: skandal w radzie miasta. Społecznicy bez medali, Gazeta Krakowka, 07.11.2011 r.
- MateuszM. Koncewicz: Jureczek, najmłodszy partyzant z wileńskiej AK, „Gazeta Wyborcza”, 19.09.2011 r.
- Ankieta wypełniona przez Jerzy Widejko, ur. 12.06.1933 r., wykorzystana do pracy doktorskiej Alicji Paczoskiej pt. ''Przesiedlenia ludności polskiej z kresów północno - wschodnich po II wojnie światowej", Uniwersytet Gdański.
- Akta paszportowe o sygnaturze EANS: Widejko Jerzy, imię ojca: Ludwik, data urodzenia: 12.06.1933 r., Instytut Pamięci Narodowej.
- EdytaE. Zając: Naprawdę był żołnierzem, „Dziennik Polski”, 08.08.2016 r.
- NadiaN. Senkowska: Na Festiwalu Niepokorni Niezłomni Wyklęci w Gdyni przyznano nagrody świadkom historii, Dzieje.pl, 28.09.2017 r. [dostęp 10.02.2019 r.]
- a b c Spotkanie Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego „Grota” – Szczecin, 05.06.2017 r.
- Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28.09.2013 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2014 r. poz. 350)
- AnnaA. Szopińska: Z wojenną historią - na Ukrainę, Litwę, Łotwę, Urząd Miasta Nowy Targ, 02.11.2010 r. [dostęp 10.02.2019 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Ewa Hanulanka | Dorota Łempicka | Walerian Wojtulewicz | Jan Romocki | Czesław Drozdowski | Chajjim Erez | Feliks Pendelski | Kazimierz Lux | Józef Czerniawski (1896–1946) | Jerzy Rossowski | Andrzej Gawryś | Karol August Woyde | Antoni Olkowski | Gustaw Gwizdalski | Wacław Bartosiak | Kazimierz Możdżeń | Adam Leśniewski | Stefan Szuba | Waldemar Nowakowski (żołnierz) | Wacław KomarOceń: Jerzy Widejko