Stanisław Sitek

---

Życiorys

Stanisław Sitek urodził się w Warszawie, w rodzinie o mieszczańskim pochodzeniu, w której rodzicami byli Walenty i Wiktoria z Kurzelów. W młodości uczęszczał do Szkoły Technicznej Warszawsko-Wiedeńskiej Kolei Żelaznej, usytuowanej przy ulicy Chmielnej; szkoła ta była później znana jako Technikum Kolejowe im. Jana Rabanowskiego. Po dostatecznym zakończeniu edukacji, rozpoczął pracę w charakterze pomocnika technika kolejowego.

W wieku piętnastu lat dołączył do Polskiej Partii Socjalistycznej oraz jej Organizacji Bojowej. W czasie rewolucji, która miała miejsce w latach 1905–1907, zaangażował się w kolportaż nielegalnej literatury na Woli oraz na Powązkach. W grudniu 1905 roku, jako członek Organizacji Bojowej PPS, brał udział w różnych akcjach terrorystycznych, w tym:

• rozbijanie monopoli na ul. Wroniej, Lesznie, Żytniej oraz Chłodnej,
• zamach bombowy na Urząd Naczelnika Straży Ziemskiej,
• zabójstwo żandarma na Alejach Jerozolimskich,
• zabójstwo dwóch żandarmów przy ul. Wolskiej,
• zamach na Urząd Gminny w Sorosach,
• drugi zamach na rosyjskiego generała gubernatora warszawskiego, Gieorgija Skałona.

W czerwcu 1909 roku, obawiając się aresztowania, Sitek wyjechał do Krakowa, a stamtąd do Lwowa, gdzie związał się z Związkiem Walki Czynnej, działając w plutonie „Kuby”. W 1910 roku emigrował do Stanów Zjednoczonych Ameryki. W Chicago, od września tegoż roku, aktywnie działał w Oddziale Praca Związku Socjalistów Polskich oraz w Komitecie Obrony Narodowej. W styczniu 1915 roku, po powrocie do Europy w towarzystwie grupy ochotników, zaciągnął się do Legionów Polskich, zaczynając jako szeregowiec, a wkrótce awansował na podoficera.

W 1917 roku został przeniesiony z 1 pułku piechoty Legionów do żandarmerii. Po kryzysie przysięgowym dołączył do Polskiej Siły Zbrojnej. W lutym i marcu 1918 roku w Ostrowi Mazowieckiej pełnił rolę instruktora w trzytygodniowym kursie szkoleniowym żandarmerii. 8 listopada 1918 roku przyjęto go do Wojska Polskiego, a jednocześnie awansowano na podporucznika. Pełnił obowiązki powiatowego oficera żandarmerii w różnych miejscowościach, w tym w Ostrowie, Łomży i Warszawie, a także w Sokółce i Bobrujsku.

W 1920 roku pracował w Ekspozyturze Żandarmerii Polowej Okręgu Etapowego Mińsk. 27 sierpnia 1920 zatwierdzono go w stopniu rotmistrza. W maju 1921 został skierowany na Górny Śląsk, aby zorganizować i wyszkolić żandarmerię powstańczą. Potem przeniesiono go do 3 dywizjonu żandarmerii w Grodnie, gdzie dowodził zapasowym szwadronem. 3 maja 1922 roku, po weryfikacji, uzyskał stopień kapitana, z datą starszeństwa na 1 czerwca 1919 oraz 23. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii.

W latach 1922–1923 był słuchaczem IV Kursu Oficerów Młodszych w Centralnej Szkole Żandarmerii w Grudziądzu. 1 grudnia 1924 roku został mianowany majorem, z datą starszeństwa od 15 sierpnia 1924 oraz 6. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii. W grudniu 1927 roku został zatwierdzony na stanowisku dowódcy 3 dywizjonu żandarmerii, przejmując obowiązki po płk. Janowi Jura-Gorzechowskiemu.

W grudniu 1929 przeniesiono go do Grudziądza, aby objąć dowództwo dywizjonu szkolnego żandarmerii, które to stanowisko zajął 30 stycznia 1930 roku. W międzyczasie, 1 stycznia 1930 roku dywizjon szkolny przeformowano w Centrum Wyszkolenia Żandarmerii. 12 marca 1933 roku został mianowany podpułkownikiem, z datą starszeństwa na 1 stycznia 1933 oraz 1. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii. Stanowisko komendanta CWŻ piastował do września 1939 roku.

25 sierpnia 1939 roku, na czele batalionu szkolnego oraz pozostałości centrum, wyjechał do Staszowa. W jego koszarach 1 batalionu 2 pułku piechoty Legionów organizował Ośrodek Zapasowy Żandarmerii. W nocy z 4 na 5 września ewakuował ośrodek do Tarnobrzega, a Wisłę przekroczył w Baranowie. 9 września 1939 roku był widziany przez kpt. Leona Terleckiego na polanie w lesie koło Kolbuszowej, a 12 września, około godziny 17, zauważono go na rynku w Zamościu.

27 września gen. bryg. Franciszek Kleeberg dokonał reorganizacji podległych mu oddziałów, tworząc Samodzielną Grupę Operacyjną „Polesie”. Stanisław Sitek został szefem żandarmerii SGO „Polesie”. W dalszym ciągu nie jest znana datą ani okoliczności, w jakich dostał się w niewolę sowiecką. Wiadomo jedynie, że był więziony w Ostaszkowie. Został zamordowany przez NKWD w kwietniu lub maju 1940 roku i pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym w Miednoje. Jego nazwisko figuruje na Liście Ostaszkowskiej Straceń nr 05/2 z 5 kwietnia 1940.

Minister Obrony Narodowej, decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 roku, pośmiertnie mianował go do stopnia pułkownika, a awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, podczas uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Ordery i odznaczenia

Stanisław Sitek został odznaczony wieloma zaszczytnymi wyróżnieniami podczas swojej kariery wojskowej oraz za zasługi w służbie dla ojczyzny. Jego odznaczenia to dowód jego odwagi i poświęcenia. Poniżej przedstawiono szczegółową listę jego nagród:

• Krzyż Niepodległości z Mieczami, przyznany 20 stycznia 1931,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 2 maja 1923,
• Krzyż Walecznych, przyznany dwukrotnie: po raz pierwszy 15 marca 1923,
• Złoty Krzyż Zasługi, otrzymany 10 listopada 1928,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

Upamiętnienie

Stanisław Sitek został uhonorowany poprzez nadanie mu patronatu nad Szkołą Podstawową Nr 5 w Grudziądzu od dnia 15 czerwca 1994 roku.

W dniu 3 czerwca 2015 roku, Centrum Szkolenia Żandarmerii Wojskowej w Mińsku Mazowieckim również zyskało swoje imię na cześć pułkownika Stanisława Sitka.

---

Oceń: Stanisław Sitek

---