Zofia Czechowska

---

Życiorys

Zofia Czechowska przyszła na świat w Warszawie jako córka inżyniera budowlanego Wacława oraz Heleny z d. Charelik. W latach 1929-1935 swoją edukację odbywała w Prywatnej Szkole Powszechnej ss. Zmartwychwstanek. Po ukończeniu 6 klas Gimnazjum im. A. Piłsudskiej, w 1939 roku zdobyła małą maturę. Już na początku okupacji brała udział w tajnych kompletach edukacyjnych zorganizowanych przez swoją szkołę. Po uzyskaniu zgody od władz okupacyjnych na otwarcie szkół zawodowych, rozpoczęła naukę w Państwowym Liceum Chemiczno-Ceramicznym, które ukończyła w 1942 roku. Dalsze studia kontynuowała w tajnych kompletach Wydziału Chemii Politechniki Warszawskiej.

W lipcu 1940 roku Zofia została zaprzysiężona w Związku Walki Zbrojnej, przyjmując pseudonim „Zosia” bądź „Zosia II”. W początkowym etapie wojny pełniła obowiązki łączniczki oraz kolporterki prasy konspiracyjnej w 2. plutonie „Baszty”. W wyniku przeniesienia w 1941 roku, trafiła do oddziału dyspozycyjnego „Kolegium A” Kedywu Okręgu Warszawskiego AK na Żoliborzu, gdzie działała pod komendą por. Stanisława Sosabowskiego, znanego również jako „Stasinek”. W ramach swoich obowiązków zaangażowała się w pomoc Żydom oraz brała aktywny udział w akcjach tego oddziału. Razem z bratem Stanisławem oraz jego narzeczoną Haliną Grabowską wspierali koleżankę Wandę Lubelską i jej rodzinę, która była uwięziona w getcie.

W marcu 1944 roku zdołała ocalić synka Zofii i Kazimierza Jakubowskich, którzy zostali aresztowani i zamordowani przez Gestapo. Zofia znalazła się w ich mieszkaniu w trakcie rewizji niemieckiej, przedstawiając się jako opiekunka dziecka, uspokoiła chłopca i wyniosła go w bezpieczne miejsce. W związku z tym incydentem Niemcy skonfiskowali jej dokumenty, co zmusiło ją do ukrywania się aż do wybuchu powstania warszawskiego, przerywając jednocześnie swoje studia.

Podczas powstania warszawskiego Zofia pełniła rolę sanitariuszki oraz łączniczki w batalionie „Zośka”. Wzięła udział w zmaganiach na Woli oraz w Starym Mieście, pracując jako sanitariuszka w szpitalu powstańczym „Pod Krzywą Latarnią”, zlokalizowanym na ul. Podwale 25. Z grupą rannych opuściła szpital, przemycając ich przez kanały do Śródmieścia. Od 4 września walczyła na Czerniakowie. W trakcie ewakuacji z 16 na 17 września udało się jej wraz z rannymi przeprawić pontonem budowanym przez saperów 1 Armii Wojska Polskiego na Saską Kępę. Została wcielona do Armii Berlinga razem z Danutą Mancewicz ps. „Danka”, ale obie zdołały uciec, przechodząc po zamarzniętej Wiśle na Żoliborz.

Po zakończeniu działań wojennych, w 1946 roku, Zofia kontynuowała naukę w zakresie chemii. Rozpoczęła studia na Politechnice Łódzkiej, a następnie w 1948 roku w Wydziale Chemii Politechniki Warszawskiej. W 1950 roku rozpoczęła pracę w Instytucie Przemysłu Szkła i Ceramiki jako starszy asystent. Ukończyła studia 30 października 1952 roku, zdobywając tytuł inżyniera chemika oraz magistra nauk technicznych.

W latach 1954–1958 pracowała w Zakładach Ceramiki Radiowej, a następnie przez dwa lata w Instytucie Badań Jądrowych jako starszy asystent. W 1960 roku awansowała na adiunkta w Instytucie Tele- i Radiotechnicznym, gdzie zatrudniona była aż do 1979 roku, kiedy to przeszła na emeryturę. W latach 90. XX wieku zaangażowała się społecznie w Centrum Kobiet na Bielanach, w kole dzielnicowym Unii Wolności. Niestety, w 2002 roku przeszła ciężki wylew, a po okresie leczenia w szpitalu, aż do swojej śmierci mieszkała w Warszawie.

Życie prywatne

W swoim życiu osobistym, Zofia Czechowska doświadczyła ogromnej tragedii. W czasie powstania warszawskiego zginął jej narzeczony, Antek Wojciechowski, który przebywał w szpitalu Św. Łazarza z powodu ran odniesionych w walkach. Tam, 6 sierpnia 1944 roku, został wraz z innymi rannymi zamordowany przez Niemców.

W rodzinie Zofii panowały dodatkowe straty. Utraciła dwóch braci oraz siostrę, Irenę, znaną również pod pseudonimem „Basia”. Jej brat, Stanisław, został tragicznie rozstrzelany 3 grudnia 1943 roku w czasie egzekucji, która miała miejsce przy ul. Puławskiej. W obliczu tych dramatycznych wydarzeń, Zofia nie założyła własnej rodziny.

Odznaczenia

Zofia Czechowska zdobyła Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari za swój heroiczny udział w powstaniu warszawskim. Warto podkreślić, że ze względu na brak dokumentacji w momencie nadania, weryfikacja tego odznaczenia miała miejsce dopiero w grudniu 1965 roku. Została ona przeprowadzona przez Główną Komisję ds. Weryfikacji Odznaczeń, a dokumentacja była zarejestrowana pod numerem DK-05102/W przez ZG ZBoWiD.

Oprócz tego, Czechowska otrzymała również inne znaczące odznaczenia, w tym:

• 1959 – Krzyż Walecznych,
• 1969 – Krzyż Armii Krajowej,
• 1973 – Medal za Warszawę 1939-1945,
• 1974 – Odznaka Grunwaldzka,
• 1982 – Warszawski Krzyż Powstańczy.

Warto zaznaczyć, że w 1997 roku Zofia Czechowska została mianowana na stopień podporucznika, a cztery lata później, w 2001 roku, awansowała na stopień porucznika.

---

Oceń: Zofia Czechowska

---