Antoni Jeziorański

---

Życiorys

Antoni Jeziorański pochodził z rodziny żydowskiej frankistów. Był synem Franciszka Ksawerego Jeziorańskiego, który żył w latach 1783–1856, oraz Marianny Zagrodzkiej, urodzonej w 1802 roku i zmarłej w 1867. Dodatkowo, był bratem stryjecznym Jana.

W maju 1848 roku, w obliczu Wiosny Ludów, przedsięwziął kroki w kierunku Galicji. Już w październiku tego samego roku objął stanowisko instruktora Gwardii Narodowej w Krośnie. W obawie przed aresztowaniem, podjął decyzję o przemieszczaniu się na Węgry, gdzie wstąpił do pułku jazdy w Legionie Polskim pod dowództwem generała J. Wysockiego. W trakcie powstania węgierskiego aktywnie uczestniczył w kampanii na Słowacji, gdzie awansował na podoficera, a później na podporucznika.

Po bitwie pod Temeszwarem, w obliczu trudności, zdołał uciec do Turcji z resztkami oddziału J. Wysockiego. Tam rozpoczął nowy rozdział, służąc w polskich jednostkach w wojsku tureckim i pełniąc rolę konserwatora i renowatora twierdzy w Belgradzie. Warto zaznaczyć, że włączył się również w działania wojny krymskiej w latach 1854–1855, będąc na czołowej linii oddziałów Władysława Zamoyskiego.

W latach 1859 (lub 1861?) Jeziorański przybył do Warszawy, gdzie związał się z konspiracyjnym ruchem niepodległościowym. Został jednak aresztowany przez władze rosyjskie, a po uzyskaniu poręczenia, ponownie zatrzymany w 1862 i osadzony w X Pawilonie oraz Cytadeli Warszawskiej.

W 1863 roku stał się jednym z kluczowych dowódców powstania styczniowego. 14 stycznia tego roku, jako pułkownik, został mianowany naczelnikiem wojennym powiatu rawskiego. W lasach w okolicach Jeruzala udało mu się skoncentrować oddział liczący 400 ludzi. 4 lutego przeprowadził skuteczne uderzenie na Rawę Mazowiecką, zdobywając rosyjskie koszary oraz zdobywając broń i jeńców.

Na początku lutego otrzymał rozkaz podporządkowania się gen. Marianowi Langiewiczowi. W trakcie marszu integrował mniejsze grupy powstańcze i staczał potyczki z rosyjskimi jednostkami. Po pewnym czasie został mianowany przez Langiewicza generałem. Brał udział w bitwie pod Pieskową Skałą oraz pod Skałą, gdzie wykazał się odwagą i dowodnictwem.

Jednak wsparcie ze strony Langiewicza zaczęło budzić wątpliwości. Przeciwnik dyktatury Langiewicza, w końcu zdecydował się na przejście przez granicę austriacką. W marcu tego samego roku został mianowany naczelnikiem wojennym województwa lubelskiego. W kwietniu, na czele 800-osobowego oddziału, wkroczył ponownie do Królestwa Polskiego, odnosząc sukcesy – 1 maja zwyciężył Rosjan w bitwie pod Kobylanką. Niestety, poniósł porażkę pod Hutą Krzeszowską, co osłabiło jego zgrupowanie, które zyskało reputację strat.

Wobec trudności na froncie, Ojczyzna zaczęła być na skraju klęski. W 1864 roku Jeziorański złożył broń w zaborze austriackim, po czym udał się do Galicji, gdzie schronił się w domu hrabiny Konarskiej w Chrewcie. Został zatrzymany przez policję austriacką, a następnie więziony w Kufsteinie i Meranie. Po zwolnieniu z rąk władz w czerwcu 1865 roku, udał się do Paryża. W roku 1873 (lub 1870) osiedlił się w Lwowie, gdzie pracował w Wydziale Krajowym.

Z małżeństwa z Natalią z Horbowskich, zawartego w 1860 roku, miał córkę Marię. Zmarł, zostawiając po sobie nie tylko rodzinę, ale również dokumentacyjne pozostawione „Pamiętniki”. Jego odejście zostało upamiętnione przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego, który 21 stycznia 1933 roku odznaczył zmarłych powstańców z 1863 roku Krzyżem Niepodległości z Mieczami.

---

Oceń: Antoni Jeziorański

---