Ulica Wronia w Warszawie

Ulice i place

Wronia to interesująca ulica zlokalizowana w warszawskiej dzielnicy Wola, która ma swoje unikalne cechy i historię. Przyciąga uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów, ze względu na swój niezwykły charakter.

Ulica ta, mimo że nie jest tak znana jak inne warszawskie arterie, skrywa w sobie wiele interesujących miejsc oraz ciekawych historii, które warto poznać.

Opis

Ulica Wronia w Warszawie ma długą i bogatą historię, sięgającą przed 1770 rokiem. Początkowo rozciągała się od ulicy Pańskiej do ulicy Leszno, a jej formalna nazwa pojawiła się w 1770 roku. Stanowiła jedna z wielu nazw przyrodniczych, którymi nazywano warszawskie ulice w XVIII wieku. W tamtych czasach ulica biegła wśród łąk, glinianek oraz ogrodów, a nieliczne drewniane budynki i dworki dopełniały jej krajobrazu. Pierwsze murowane obiekty zaczęły powstawać na początku XIX wieku po stronie zachodniej.

W 1846 roku, w zakupionych budynkach browaru Schaeffera przy ul. Krochmalnej, działalność rozpoczęła spółka Konstantego Schielego, Jan Henryk Klawe oraz Błażej Haberbusch, która w 1866 roku przekształciła się w znaną firmę Haberbusch i Schiele. Z czasem spółka ta przekształcała swoje tereny, zwiększając obszar zajmowanych nieruchomości. Ulica Wronia stała się również siedzibą warsztatów bednarskich, kowalskich i stolarskich, co świadczy o jej znaczeniu gospodarczym.

W 1864 roku ulica zyskała nowy wygląd dzięki wybrukowaniu. Około 1868 roku, po wschodniej stronie, na osi ul. Siennej, powstał plac Kaliksta Witkowskiego, który w 1921 roku przemianowano na plac Kazimierza Wielkiego, gdzie odbywały się targi. W 1875 roku ulica została wydłużona na południe w stronę ulicy Srebrnej, a w 1880 roku na północ do ulicy Żytniej.

W latach 1880–1904 przy ulicy powstało wiele kamienic oraz niewielkich fabryk. Mieszkali tam głównie robotnicy pracujący w lokalnym przemyśle, a sama ulica stała się areną walk podczas rewolucji 1905 roku. Tragiczne wydarzenia miały miejsce 4 września 1939 roku, gdy podczas nalotu Luftwaffe dwie zniszczone kamienice pochłonęły życie około 30 osób.

Od listopada 1940 roku do grudnia 1941 roku, na wschodnich tyłach ulicy, biegła granica warszawskiego getta, co było wynikiem zmian w przesunięciu granicy dzielnicy zamkniętej na środek ul. Żelaznej. Wkrótce po tym, w listopadzie 1941 roku, zamknięto bramę do getta, która znajdowała się na rogu ulic Chłodnej i Wroniej.

Ulica była świadkiem intensywnych walk podczas powstania warszawskiego. Powstańcy zamykali jej skrzyżowania z ulicami: Chłodną, Krochmalną oraz Grzybowską, tworząc barykady. Najcięższe walki miały miejsce 6 sierpnia 1944 roku o barykadę przy ulicy Chłodnej, gdzie ofensywa niemiecka próbowała zdobyć strategiczny obszar w kierunku Ogrodu Saskiego oraz pałacu Brühla. W drugiej połowie sierpnia ulicą przebiegała linia frontu, a wiele budynków zostało zniszczonych w wyniku działań wojennych.

Po zakończeniu II wojny światowej znaczna część zabudowy legła w gruzach, a okolica zyskała miano Dzikiego Zachodu. Na początku lat 90. XX wieku ulica wciąż była świadkiem przemian, przypominając o zrujnowanych kamienicach oraz pustych placach. W 1948 roku ulica została przecięta przez nową trasę, zwaną trasą W-Z, która obecnie nosi nazwę aleja „Solidarności” i jest jednym z ważnych elementów miejskiej infrastruktury.

W latach 1948-1950, na terenie pomiędzy ulicami Towarową i Miedzianą, zrealizowano projekt kompleksu budynków Domu Słowa Polskiego. Z kolei w 1983 roku, północna część ulicy od Żytniej do Leszno została przekształcona w skwer kard. Stefana Wyszyńskiego.

W 2012 roku, w gminnej ewidencji zabytków, kilka domów przy Wroniej zostało uwzględnionych, docenionych za ich historyczne znaczenie. Ulica, z jej burzliwą przeszłością, pozostaje niezwykle ważnym elementem warszawskiego krajobrazu i historią miasta.

Ważniejsze obiekty

W obrębie ulicy Wroniej w Warszawie znajduje się szereg interesujących obiektów, które przyciągają uwagę mieszkańców oraz turystów.

Linki zewnętrze

Warto zwrócić uwagę na fotografie w zachowanych zbiorach, które przedstawiają ulicę Wronia z czasów przed 1940 rokiem.

Materiał ten można znaleźć w Archiwum Państwowym w Warszawie, które dysponuje niezwykle cennymi dokumentami i zdjęciami ukazującymi bogatą historię stolicy.

Przypisy

  1. Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 105. ISBN 978-83-63444-27-3.
  2. Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 104, 108. ISBN 978-83-63444-27-3.
  3. Paweł E. Weszpiński: Mapa nr 1. Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną. [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
  4. Krzysztof Komorowski (red.): Warszawa walczy 1939–1945. Leksykon. Warszawa: Fundacja Polska Walczy i Wydawnictwo Bellona, 2015, s. 441. ISBN 978-83-1113474-4.
  5. Michał M. Krasucki: Warszawskie dziedzictwo postindustrialne, Warszawa: Fundacja Hereditas, 2011, s. 302. ISBN 978-83-931723-5-1 [dostęp 15.01.2024 r.]
  6. Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 121. ISBN 978-83-62189-08-3.
  7. Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 11. Miechowska–Myśliwiecka. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2005, s. 13. ISBN 83-88372-30-0.
  8. Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 95. ISBN 83-11-09261-3.
  9. Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 371. ISBN 83-86619-97X.
  10. Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 223. ISBN 83-86619-97X.
  11. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 330. ISBN 83-01-08836-2.
  12. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 146. ISBN 83-01-08836-2.
  13. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 979. ISBN 83-01-08836-2.
  14. Spacerownik po Woli. 20 tras tematycznych, Warszawa: Urząd Dzielnicy Wola m.st. Warszawy, 2006, s. 6, 143. ISBN 978-83-911262-7-1 [dostęp 01.05.2024 r.]
  15. Krzysztof Komorowski (red.): Warszawa walczy 1939–1945. Leksykon. Warszawa: Fundacja Polska Walczy i Wydawnictwo Bellona, 2015, s. 441. ISBN 978-83-1113474-4.
  16. Mieczysław Cieplewicz. Bombardowanie i ostrzeliwanie Warszawy we wrześniu 1939 r.. „Kronika Warszawy”. 4/48, s. 55, 1981.
  17. Adam Borkiewicz: Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej. Warszawa: Instytut wydawniczy PAX, 1969, s. 131.
  18. Adam Borkiewicz: Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej. Warszawa: Instytut wydawniczy PAX, 1969, s. 130.
  19. Adam Borkiewicz: Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej. Warszawa: Instytut wydawniczy PAX, 1969, s. 125−126, 276, 277, 279.
  20. Joanna Niklewska: Browar na Krochmalnej czyli dzieje firmy Haberbuschów i Schielów [w:] Zeszyty Wolskie. Warszawa: Muzeum Woli − Oddział Muzeum Historycznego m.st. Warszawy i Urząd Dzielnicy Wola Gminy Warszawa-Centrum, 2000, s. 11. ISBN 83-88477-03-X.
  21. Joanna Wiśniewska: Pozostałości architektury przemysłowej na warszawskiej Woli − 2002. Warszawa: Muzeum Woli − Oddział Muzeum Historycznego m.st. Warszawy i Urząd Dzielnicy Warszawa Wola, 2002, s. 39. ISBN 83-88477-10-2.

Oceń: Ulica Wronia w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.84 Liczba ocen:6