Włodzimierz Marszewski

---

Młodość i I wojna światowa

Włodzimierz Marszewski pochodził z rodzinnej tradycji ziemiańskiej, będąc synem Stanisława Marszewskiego oraz Ksawery Ślewińskiej. Jego dalsze losy rozpoczęły się wraz ze studiami w Wyższej Szkole Handlowej w Lipsku, gdzie kształcił się w dziedzinie handlu i ekonomii. Po wybuchu I wojny światowej, Marszewski został wezwany do armii rosyjskiej, co stanowiło istotny punkt zwrotny w jego życiu.

W liście wydarzeń, które miały miejsce w 1917 roku, zauważamy rewolucję bolszewicką, która przyniosła wiele zawirowań. W tym trudnym czasie, Marszewski zdołał przejść do Armii Polskiej we Francji, zorganizowanej pod dowództwem gen. Józefa Hallera. Jego zaangażowanie w ten ruch narodowy zaowocowało bliskimi relacjami z prominentnymi działaczami Komitetu Narodowego Polskiego.

Na mocy rekomendacji Mariana Seydy, znanego działacza KNP, Włodzimierz Marszewski objął stanowisko adiutanta oraz sekretarza, co pozwoliło mu na dalszy rozwój kariery. W ramach swoich obowiązków uczestniczył w misji dyplomatycznej do Stanów Zjednoczonych, gdzie aktywnie brał udział w kampanii werbunkowej mającej na celu rekrutację do armii polskiej walczącej we Francji.

Po powrocie do kraju, jego zasługi zostały docenione; Marszewski otrzymał awans na stopień kapitana, a następnie objął stanowisko szefa sekcji wywiadu w Biurze 2 sztabu Armii Polskiej we Francji. Działania te komunikowały jego pasję do służby wojskowej i przyczyniały się do odbudowy sił zbrojnych Polski w tych burzliwych czasach.

Okres międzywojenny

W 1919 roku Włodzimierz Marszewski objął funkcję drugiego attaché wojskowego, pracując pod kierownictwem generała porucznika marynarki Zygmunta Brynka, który pełnił rolę kierownika Wydziału Wojskowego w ambasadzie w Waszyngtonie. Po rozpoczęciu wojny polsko-bolszewickiej powrócił do kraju, aby przydzielić się do Wydziału Zagranicznego Oddziału II Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. Po zakończeniu działań wojennych został przeniesiony do rezerwy, uzyskując stopień kapitana, z datą senioratu od 1 czerwca 1919 roku oraz przydziałem do 36 pułku piechoty Legii Akademickiej z siedzibą w Warszawie. W 1934 roku zajmował 265. lokatę w korpusie oficerów rezerwy piechoty.

Zaangażował się w działalność społeczną oraz polityczną, szczególnie związana z ruchem narodowym. Pracował w Wydziale Prasowym Rady Naczelnej Organizacji Ziemiańskich, gdzie jego wpływ był zauważalny. Był też jednym z liderów Związków Zawodowych „Praca Polska”, które miały bliskie powiązania ideowe z endecją – ruchem politycznym, który kładł duży nacisk na wartości narodowe. W tym okresie współpraca jego w opracowaniu programu dla związku była kluczowa.

W latach 1926–1930 Włodzimierz Marszewski pełnił rolę redaktora tygodnika „Głos Pracy”, który był organem prasowym Związków Zawodowych. Równocześnie brał aktywny udział w działalności Obozu Wielkiej Polski oraz Stronnictwa Narodowego, co tylko potwierdzało jego zaangażowanie w politykę i społeczeństwo. Był pośrednikiem w kontaktach pomiędzy czołowymi politykami narodowymi, w tym generałem Władysławem Sikorskim oraz Wincentym Witosem, a także z liderami zdelegalizowanego Obozu Radykalno-Narodowego.

W lutym 1936 roku miał również znaczący wkład, uczestnicząc w naradach opozycyjnej grupy wobec sanacyjnej władzy, znanej jako Front Morges, które odbyły się w Palkovicach w Czechosłowacji. To wydarzenie ilustruje jego ciągłe zaangażowanie w polityczne i społeczne życie kraju w trudnym okresie międzywojennym.

Kampania wrześniowa i konspiracja

W sierpniu 1939 roku, Włodzimierz Marszewski został zmobilizowany do Wojska Polskiego. Dzięki swojej znajomości kilku języków obcych, otrzymał zadanie w Biurze Cenzury Naczelnego Dowództwa WP. Wkrótce po tym ewakuował się wraz z grupą oficerów Sztabu Naczelnego Wodza do Rumunii, a następnie przedostał się do Francji. Na zlecenie nowego Naczelnego Wodza, generała Władysława Sikorskiego, w listopadzie 1939 roku udał się jako jego polityczny emisariusz do okupowanej Polski.

W kraju nawiązał współpracę z konspiracją Stronnictwa Narodowego, gdzie brał udział w tworzeniu Organizacji Wojskowej, która później przekształciła się w NOW. Był również jednym z inicjatorów podziemnej organizacji „Uprawa” („Tarcza”), która wywodziła się z kręgów ziemiańskich, a jej celem było zapewnienie wsparcia materialnego dla ZWZ-AK. O dalszych losach Marszewskiego w konspiracji wiadomo niewiele, lecz istnieją przypuszczenia, że odgrywał on znaczącą rolę w wywiadzie politycznym narodowego podziemia.

Ważnym aspektem jego działalności było pośredniczenie w relacjach między NOW a NSZ, jak również pomiędzy SN a AK. Od 1 lipca 1944 roku sprawował funkcję szefa komórki wywiadu i kontrwywiadu w Komendzie Głównej NSZ-AK. W chwili wybuchu powstania warszawskiego przebywał na Ochocie, lecz jego dokładna rola w trakcie walk pozostaje niejasna.

Po kapitulacji Warszawy, Marszewski opuścił miasto razem z cywilną ludnością, udaje mu się uciec z transportu do obozu przejściowego w Pruszkowie. Po tych niełatwych doświadczeniach, nawiązał kontakty z działaczami narodowymi, którzy schronili się w okolicach Warszawy, w miejscowościach takich jak Milanówek, Podkowa Leśna i Grodzisk Mazowiecki.

Konspiracja antykomunistyczna

W listopadzie 1944 roku Włodzimierz Marszewski wziął udział w spotkaniu przedstawicieli Stronnictwa Narodowego (SN), Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW-AK) oraz Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ-AK). Podczas tej narady stał się członkiem najwyższych władz SN oraz komisji wojskowej, która miała na celu zorganizowanie Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. W marcu 1945 roku objął kierownictwo Wydziału Wojskowego SN, a po formalnym powołaniu Komendy Głównej NZW, został szefem II Oddziału.

Od jesieni 1945 roku pełnił funkcję szefa odtwarzanej przez SN Delegatury Rządu, a równocześnie kierował Wydziałem Politycznym Zarządu Głównego SN. W listopadzie tego samego roku został mianowany p.o. Komendanta Głównego NZW, co sprawował do marca 1946 roku. W obliczu nowej okupacji, Marszewski opowiadał się za współpracą różnych grup konspiracyjnych. Współuczestniczył w tworzeniu Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Demokratycznych Polski Podziemnej (KPODPP), który miał być platformą polityczną dla współpracy tych środowisk.

Marszewski był także autorem istotnego memoriału KPODPP, skierowanego do Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych, dotyczącego sytuacji w Polsce pod okupacją sowiecką. Takie dokumenty osobiście przekazywał ambasadorom USA i Wielkiej Brytanii, co podkreślało jego zaangażowanie w walkę o niezależność Polski. Od września 1946 roku sprawował funkcję prezesa KPODPP, a także utrzymywał ścisłe kontakty z wysokimi hierarchami kościelnymi, takimi jak prymas Polski kardynał August Hlond oraz biskup kielecki Czesław Kaczmarek. Marszewski miał nadzieję na włączenie środowisk katolickich do działalności KPODPP.

Niestety, jego działania zostały przerwane, gdy 7 stycznia 1947 roku został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa. Po brutalnym śledztwie, 27 grudnia 1947 roku Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go na karę śmierci. 4 lutego 1948 roku Najwyższy Sąd Wojskowy utrzymał to orzeczenie w mocy. Ostatecznie Marszewski został stracony 10 marca 1948 roku w więzieniu mokotowskim. Jego symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie w Kwaterze „Na Łączce”.

Ordery

W czasie I wojny światowej Włodzimierz Marszewski został uhonorowany przez władze rosyjskie Krzyżem św. Jerzego, wyróżnieniem przyznawanym za odwagę i bohaterstwo na polu bitwy.

W dniu 11 listopada 2006 otrzymał pośmiertnie Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. To odznaczenie przyznano mu „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz przemian demokratycznych w kraju oraz za upowszechnianie wiedzy o dziejach Narodu Polskiego”.

---

Oceń: Włodzimierz Marszewski

---