Maurycy Urstein

---

Życiorys

Maurycy Urstein urodził się w Warszawie, w rodzinie polskich Żydów, jako syn Stanisława Ursteina (1832–1914) oraz Balbiny Przedborskiej (1851–1934). W jego rodzinie było aż dziewięcioro rodzeństwa. Wśród nich wyróżniał się Ludwik Urstein (1870–1939), jego starszy brat, który był znanym warszawskim pianistą, a także młodszy brat, Józef „Pikuś” Urstein (1884–1923), który odniósł sukces jako piosenkarz i aktor. Wujek Maurycego, Ludwik Przedborski (1857–1911), również przyczynił się do jego rodzinnego zaplecza artystycznego.

Maurycy rozpoczynał swoją edukację w prywatnej instytucji prowadzonej przez Izaaka Methala na Nalewkach, a następnie kształcił się w różnych gimnazjach w Warszawie i Gdańsku. Jego dalsza edukacja na Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Berlinie pozwoliła mu na studiowanie medycyny, co zaowocowało uzyskaniem tytułu doktora medycyny 10 sierpnia 1900 roku. Nasz bohater nostryfikował swój dyplom na Uniwersytecie Kazańskim, mając zaszczyt uczyć się pod okiem takich znakomitości jak Friedrich Jolly w Berlinie oraz Emil Kraepelin, najpierw w Heidelbergu, a później w Monachium. Jego kariera jako asystenta w poliklinice Samuela Goldflama była kolejnym krokiem w jego rozwoju zawodowym.

Podczas wojny rosyjsko-japońskiej Maurycy został powołany do armii carskiej, gdzie pełnił rolę lekarza wojskowego. W 1905 roku, jako szef szpitala cholerycznego, przebywał w Turkiestanie. Jego wojskowa działalność obejmowała również wizyty w takich miejscach jak Buchara i Kraj Zabajkalski. W trakcie I wojny światowej zajmował istotne funkcje, będąc dyrektorem rosyjskiego szpitala Czerwonego Krzyża oraz głównym pełnomocnikiem Czerwonego Krzyża na froncie zachodnim, a także prowadził działalność jako prezes rady lekarskiej w Mińsku.

W kwietniu 1922 roku, reprezentując Urząd Emigracyjny, miało miejsce jego pierwsze spotkanie z Stanami Zjednoczonymi. Podczas tej wizyty miał okazję poznać zarówno warunki podróży emigrantów, jak i procedury kontrolne na Ellis Island. Odrabiając pracę, ponownie odwiedził Stany Zjednoczone w październiku 1923 roku, a w maju 1924 roku wygłosił gościnny wykład dla Chicago Neurological Society.

Maurycy Urstein nie spoczął na laurach. W latach 1926–1927 pełnił swoją misję w krajach skandynawskich, a między 1928 a 1930 rokiem podróżował po różnych krajach Ameryki Łacińskiej, analizując warunki sanitarno-higieniczne polskich kolonii w Argentynie. W tym okresie miał również gościnne wykłady na Uniwersytecie w Buenos Aires oraz w Brazylii.

Warto zauważyć, że Maurycy był aktywnym członkiem Międzynarodowej Ligi Przeciwpadaczkowej oraz Izby Lekarskiej Warszawsko-Białostockiej. Cieszył się również tytułem członka honorowego Towarzystwa Neurologiczno-Psychiatrycznego w Buenos Aires.

W Warszawie, w latach 20. XX wieku, mieszkał najpierw przy ulicy Polnej 72, a w późniejszym okresie przeniósł się na Nowogrodzką 43 nowogrodzką. W swoim gabinecie prowadził praktykę medyczną, w której leczył wiele znanych osobistości, w tym m.in. kompozytora Karola Szymanowskiego oraz skrzypka Pawła Kochańskiego. Wyznawany przez niego judaizm stanowił ważny element jego tożsamości.

Zmarł w kwietniu 1940 roku, pozostawiając po sobie bogate dziedzictwo zawodowe oraz rodzinne.

Dorobek naukowy

Maurycy Urstein w swoim dorobku naukowym może pochwalić się opublikowaniem ponad stu prac, które ukazały się w wielu językach, takich jak polski, niemiecki, rosyjski, angielski, hiszpański i portugalski. Jego aktywność obejmowała także współpracę z czołowymi redakcjami, takimi jak „Nowiny Lekarskie”, „Centralblatt für Nervenheilkunde und Psychiatrie”, „Centralblatt für die medizinischen Wissenschaften” oraz „Therapie der Gegenwart”. Urstein zasłynął przede wszystkim jako autor licznych artykułów i monografii dotyczących schizofrenii, na którą preferował termin katatonii.

W latach 30. XX wieku jego badania były głośne, a wyodrębniony przez niego typ psychoz zyskał miano „psychoz Ursteina” (niem. Ursteinpsychosen, ang. Urstein psychoses). W 1923 roku Urstein zajął stanowisko dotyczące Eligiusza Niewiadomskiego, argumentując, że morderca Narutowicza cierpi na chorobę psychiczną. Swoje poglądy zawarł w broszurze opublikowanej w tym samym roku.

„Całe życie jego jest wyrazem owej ciężkiej choroby, która z żywiołową koniecznością musiała doprowadzić do owego tragicznego rezultatu. W każdym razie nie był on zdolny właściwie pokierować swoim życiem i zdobyć sobie należne stanowisko społeczne. Przy tym pozwolił się stopniowo opanować ideom, które, być może, pierwotnie wynikały jeszcze zniechęci osobistych, lecz które w następstwie rozwinęły się w tak oczywiście niedorzeczny sposób, że ich związek ze stanowiska psychologicznego wcale ująć się nie daje. Do tego się dołącza wielka nietrafność, raczej zupełny brak sądu, słaba wola, megalomania w ocenianiu własnej osoby, typowe idee reformatorskie, nieobliczalne postępki, dziwactwa w obejściu i inne cechy charakterystyczne dla katatonii”.

W 1924 roku jego praca dotycząca procesu Leopolda i Loeba ujrzała światło dzienne w Stanach Zjednoczonych. Była to pierwsza z wielu publikacji, które podejmowały problematykę psychiki młodocianych morderców. Tematyce psychiatrii sądowej Urstein poświęcił również swoje studium pt. „Przestępczość a psychoza” wydane w 1933 roku.

Lista prac

W zakresie prac Maurycego Ursteina, szczególnie wyróżniają się jego monografie, które dostarczają cennych informacji na temat różnych aspektów psychiatrii i psychopatologii. Poniżej przedstawiono jego prace:

• Ueber cerebrale Pseudobulbärparalyse: Eine Monographie nebst 150 kasuist. Beiträgen (5 własnych). Wydawnictwo Ebering, 1900. Książka zawiera 160 stron.
• Die Dementia Praecox: und ihre Stellung zum manisch-depressiven Irresein. Eine klinische Studie. Urban & Schwarzenberg, 1909. Książka liczy 372 strony.
• Manisch-depressives und periodisches Irresein als Erscheinungsform der Katatonie: eine Monographie. Wiedeń: Urban & Schwarzenberg, 1912. Książka ma 650 stron.
• Spätpsychosen, katatoner Art: eine klinische Studie. Berlin-Wiedeń: Urban & Schwarzenberg, 1913. Zawiera 440 stron.
• Katatonie unter dem Bilde der Hysterie und Psychopathie. Berlin: S. Karger, 1922. Książka ma 456 stron.
• Eligjusz Niewiadomski w oświetleniu psychjatry. Druk. „Rola” J. Buriana, 1923. Książka zawiera 102 strony.
• Leopold and Loeb: a psychiatric-psychological study. Nowy Jork: Lecouver Press Co., 1924. Ma 132 strony.
• Criminalidad y psicosis: un estudio psicológico-forense sobre la catatonia, con cinco laudos periciales. Buenos Aires: Alemann & Ca., 1930. Książka bez podanych stron.
• Przestępczość a psychoza: studium psychologiczno-prawnicze o katatonji z dołączeniem pięciu orzeczeń sądowo-lekarskich. Wydawnictwo Współczesne, 1933. Książka ma 287 stron.
• Criminalidade e psychose, um estudo psychologicoforense sobre a catatonia, com cinco laudos periciaes. Bibliotéca juridica-brasileira 29. A. Coelho Branco Fo., Rio de Janeiro 1938. Książka zawiera 286 stron.

Obok monografii, Urstein zrealizował także wiele przekładów, które wniosły znaczący wkład do polskiej literatury psychiatrycznej. Oto kilka z nich:

• (tłum.) Ignaz Dabrowski: Der Tod. Eine Studie aus der polnischen übersetzt und mit einer Einleitung versehen von Moritz Urstein. Braunschweig: Schwetschke u. Sohn, 1896. Publikacja ta ma 194 strony, również drukowana w częściach w „Neue Litterarische Blätter”.
• (tłum.) H. Charlton Bastian: Über Aphasie und andere Sprachstörungen. Aus dem Englischen übersetzt von Moritz Urstein. Lipsk: Engelmann, 1902. Książka bez podanych stron.

Każda z tych prac stanowi ważny wkład do badań nad stanami psychicznymi oraz ich klinicznymi aspektami.

---

Oceń: Maurycy Urstein

---