Mikołaj Rejchman

---

Życiorys

Mikołaj Rejchman wywodził się z rodziny żydowskiej, a jego przodkiem był kupiec Samson, który w okresie przełomu XVIII i XIX wieku osiedlił się w Warszawie po przybyciu z Przedborza. W 1868 roku ukończył III Gimnazjum Państwowe, a następnie podjął studia na Wydziale Lekarskim w Szkole Głównej, które kontynuował na Uniwersytecie Warszawskim. W 1873 roku zdobył dyplom lekarza i rozpoczął pracę jako asystent w Szpitalu św. Łazarza. Z powodu trudności finansowych, rok później przeniósł się do Irkucka, gdzie zaczął pełnić funkcję lekarza okręgowego, a następnie pracował również w szpitalu więziennym.

W Irkucku poznał polskich zesłańców, którym udzielał pomocy finansowej, co przyczyniło się do zdobycia przez niego dużego doświadczenia w praktyce lekarskiej. Jako osobę szanowaną zaproszono go do członkostwa w Towarzystwie Lekarzy Wschodniej Syberii. W 1879 roku udał się do Paryża, aby poszerzać swoją wiedzę, w szczególności z zakresu anatomii patologicznej, chemii oraz teoretycznych nauk lekarskich, z naciskiem na choroby układu pokarmowego.

Po powrocie do Warszawy pod koniec 1880 roku, Mikołaj zaczął pracować w klinice chorób wewnętrznych prowadzonej przez Ignacego Baranowskiego. W tym czasie był także ordynatorem w szpitalu św. Ducha. W tym samym czasie prowadził badania nad procesem trawiennym w pracowni Feliksa Nawrockiego. Po zakończeniu pracy w klinice otworzył własne ambulatorium, gdzie badał materiał w laboratorium, które zorganizował w swoim domu.

Jego głównym zainteresowaniem były choroby układu pokarmowego, a także prowadził tajne wykłady z gastrologii w języku polskim, przyciągając początkujących lekarzy. W swoim dorobku naukowym miał również badania nad nowotworami, szczególnie nowotworami przewodu pokarmowego. Przez ponad 20 lat prowadził szczegółowe statystyki dotyczące 22 549 pacjentów, którzy korzystali z jego pomocy medycznej.

W 1906 roku zainicjował powstanie Polskiego Komitetu do Badania i Zwalczania Raka, który działał przy Warszawskim Towarzystwie Higienicznym, gdzie pełnił funkcję prezesa. Organizował prelekcje, odczyty, a także finansował wydawnictwa, ankiety i konkursy z nagrodami. Od 1886 roku był współwłaścicielem „Gazety Lekarskiej”.

Na koniec swojego życia, w testamencie wyznaczył sumę 69 tysięcy rubli na wsparcie różnych funduszy społecznych, filantropijnych i naukowych. Zmarł z powodu choroby nowotworowej 26 października 1918 roku i został pochowany na cmentarzu ewangelickim-reformowanym w Warszawie (kwatera T-1-1).

Dorobek naukowy

Mikołaj Rejchman był niezwykle płodnym naukowcem, który pozostawił po sobie imponujący dorobek w postaci ponad osiemdziesięciu prac badawczych oraz dwóch podręczników. Jego innowacyjne podejście obejmowało rozwój metodologii określania siły trawiennej soku żołądkowego, w oparciu o ilość peptonu powstającego w trakcie procesu trawienia, które podawano w sposób kolometryczny.

Rejchman był pionierem w badaniach nad nadmiernym wydzielaniem soku żołądkowego, które w 1887 roku zdefiniował jako nową jednostkę chorobową, znaną dzisiaj jako choroba Rejchmana. Z jego inicjatywy zostały przeprowadzone badania nad sokotoku żołądkowego, gdzie klasyfikował przypadki na sokotok stały oraz okresowy, co znacząco poszerzyło wiedzę w tym obszarze.

W zakresie niestrawności kwaśnej, badając tę dolegliwość, zalecał pacjentom płukanie żołądka z wykorzystaniem samodzielnie opracowanego urządzenia lewarowego. Rejchman szczególną uwagę poświęcał analizie kału osób cierpiących na schorzenia jelitowe i żołądkowe, co miało kluczowe znaczenie w postawieniu diagnozy i określeniu przebiegu choroby.

Na całym świecie uznawany jest za drugiego badacza, który opisał rzadką przypadłość znaną jako Oesophagitis exfoliativa. Jego zainteresowania obejmowały również badania nad kamicą żółciową oraz schorzeniami pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. W duecie z Teodorem Heryngiem stworzył urządzenie do prześwietlania żołądka, które nosi nazwę diafanoskop.

Jako pierwszy naukowiec, Rejchman opisał także samoistnie powstałe uchyłki w dolnej części przełyku, jak również symptomy typowe dla nieżytu zanikowego żołądka, które od tamtej pory noszą miano zespołu Rejchmana. Jego prace znacząco wpłynęły na rozwój gastroenterologii i pozostają istotnym elementem w historii medycyny.

Członkostwo

Mikołaj Rejchman był wybitną postacią w środowisku medycznym, której działalność została doceniona poprzez liczne zaszczyty i przyznane tytuły.

• honorowy członek Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego (1914),
• członek honorowy Towarzystwa Lekarskiego Wileńskiego,
• członek honorowy Towarzystwa Lekarskiego Radomskiego,
• członek honorowy Towarzystwa Lekarskiego Lubelskiego,
• członek honorowy Towarzystwa Lekarskiego Łódzkiego,
• członek rzeczywisty Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (od 1908).

Życie prywatne

W roku 1877, w mieście Tomsk, Mikołaj Rejchman zawarł związek małżeński z Anną z Chocimskich, która żyła w latach 1860–1922. Z ich relacji narodziło się czworo dzieci:

• eugenia (1879–1958),
• stanisław reychman (1881–1937), inżynier,
• kazimierz reychman (1882-1936), handlowiec oraz dyplomata,
• wanda justyna (1889–1956).

---

Oceń: Mikołaj Rejchman

---