Ewa Pronicka

---

Życiorys

Ewa Pronicka urodziła się 28 maja 1936 roku w stolicy Polski, w rodzinie o tradycjach lekarskich. Jej matką była Julia Starkiewiczowa, pediatra, a ojcem Witold Starkiewicz, okulista. Krótko przed wybuchem II wojny światowej, w 1939 roku, rodzina mieszkała we Lwowie. Po wybuchu konfliktu wrócili do Warszawy, gdzie Ewa spędziła czas w trudnych warunkach okupacyjnych oraz w trakcie powstania, a następnie w pierwszych latach po wojnie.

W 1948 roku jej rodzina przeniosła się do Szczecina, gdzie powstawała Pomorska Akademia Medyczna (PAM). Ewa ukończyła studia na tej uczelni w 1960 roku, a następnie podjęła pracę w I Klinice Pediatrycznej. W 1968 roku uzyskała stopień doktora, a sześć lat później habilitację. W czasie swojej kariery zawodowej zajmowała różne stanowiska: asystenta, starszego asystenta oraz adiunkta w latach 1960–1975, a później docenta w latach 1975–1976.

Po tym okresie Ewa Pronicka związała się z warszawskim Centrum Zdrowia Dziecka, gdzie objęła funkcję ordynatora Oddziału Chorób Metabolicznych. W 1977 roku pełniła rolę kierownika Naukowo-Badawczego Zespołu Problemowego Zaburzeń Metabolicznych. W 1980 roku w ramach stypendium British Council miała okazję odbyć staż naukowy w institute of Child Health w Londynie, który jest częścią uniwersytetu londyńskiego.

Ewa Pronicka uzyskała tytuł profesora nauk medycznych 15 kwietnia 1987 roku oraz stanowisko profesora zwyczajnego. Dodatkowo, jest aktywną uczestniczką prac Komisji bioetycznej w Centrum Zdrowia Dziecka.

Obszar badań naukowych i publikacje

Obszar badań, którym zajmuje się Ewa Pronicka, koncentruje się na złożonych zagadnieniach patofizjologii krzywicy niedoborowej oraz diagnostyki i terapii wrodzonych schorzeń metabolicznych. Szczególną uwagę poświęca się problematyce glikogenozy i kwasic organicznych, jak również modyfikacji metod leczenia rodzinnej krzywicy hipofosfatemicznej. Wyniki tych badań stanowią fundament wielu publikacji naukowych.

Wśród prac opublikowanych przed rokiem 1987 można wyróżnić kilka istotnych artykułów, które zdobyły uznanie w środowisku naukowym. Oto niektóre z nich:

• Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej w zapaleniu płuc u niemowląt z krzywicą, Pediatria Polska 1969,
• Przemiana żelaza w krzywicy doświadczalnej i krzywicy niedoborowej niemowląt, Pediatria Polska 1975,
• Analiza zasadności rozpoznania klinicznego krzywicy niedoborowej w oparciu o badania biochemiczne, Pediatria Polska 1985,
• Metabolic Acidosis vs a Compensation of Respiratory Alkalosis in Four Children with Leigh’s Disease, Journal of Inherited Metabolic Disease 1984,
• Asymptomatic Decreased Activities of Hepatic Glucose-6-phosphatase and Glycogen Phosphorylase in Some Children with Chronic Liver Disease, Hepatogastroenterology 1985.

W ciągu następnych lat Ewa Pronicka kierowała licznymi projektami badawczymi, które były realizowane w międzynarodowej współpracy. W obszernym zestawie publikacji znajduje się wiele pozycji, które powstały po roku 2000. Do najważniejszych prac doktorskich zalicza się m.in. badania Agnieszki Jureckiej dotyczące „Oceny występowania wrodzonych wad metabolizmu puryn i pirymidyn w Polsce”.

Przykłady publikacji z tego okresu to:

• Deficyt liazy adenylobursztynianowej – diagnostyka i charakterystyka kliniczna 7 polskich pacjentów, Pediatria Polska 2007 (autorzy: Agnieszka Jurecka, Ewa Maria Pronicka, A. Tylki-Szymańska, A. Bogdańska, T. Kmieć, H. Mierzewska, M. Pohorecka, K. Słomińska, R. Smoleński, J. Sykut-Cegielska, Joanna Taybert),
• The spectrum of hypoxanthine – guanine phosphoribosyltransferase deficiency in Poland, European Journal of Paediatric Neurology 2008, vol. 12, Supplement 1 (autorzy: A. Jurecka, E. Popowska, J. Kubalska, M. Jezewska, A. Tylki-Szymańska, E. Ciara, Z. Krumina, J. Sykut-Cegielska, E. Pronicka),
• Hypoxanthine-guanine phosphoribosyltransferase deficiency – the spectrum of polish mutations, Journal of Inherited Metabolic Disease 2008, vol. 31, nr 2 (autorzy: A. Jurecka, E. Popowska, A. Tylki-Szymańska, J. Kubalska, E. Ciara, Z. Krumina, J. Sykut-Cegielska, E. Pronicka),
• Diagnosis, characteristics and treatment of patients with adenylosuccinate lyase deficiency – Polish experience., European Journal of Paediatric Neurology 2008, vol. 12, Supplement 1 (autorzy: Agnieszka Jurecka, Anna Tylki-Szymańska, Anna Bogdańska, M. Z. Zikanowa, S. Kmoch, J. K. Krijt, K. Mullerova, Jolanta Sykut-Cegielska, Ewa Pronicka, M. Zikanova).

W 2011 roku Ewa Pronicka uczestniczyła w ważnym spotkaniu w Wieliczce, które dotyczyło rzadkiej choroby, znanej jako Zespół Leigha. Obecnie w Polsce zdiagnozowano siedmioro dzieci cierpiących na tę przypadłość.

Wypromowani doktorzy

W ciągu ostatnich dwóch dekad, liczni doktorzy odegrali istotną rolę w rozwoju badań naukowych, podejmując różnorodne tematy, które przyczyniają się do postępów w dziedzinie medycyny. Poniżej przedstawiamy niektóre z wyróżniających się prac dyplomowych, które są przykładem ich zaangażowania:

• 2017 – Magdalena Pajdowska – Badania dotyczące profilu kwasów organicznych w moczu przeprowadzone za pomocą chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią mas (GC-MS) w kontekście identyfikacji zaburzeń mitochondrialnych,
• 2011 – Katarzyna Kuśmierska – Ocena przydatności oznaczania metabolitów amin biogennych w płynie mózgowo-rdzeniowym, co może wspierać diagnozowanie wrodzonych defektów neurotransmisji,
• 2007 – Maciej Adamowicz – Analiza użyteczności oznaczania izoform transferyny w diagnostyce wrodzonych zaburzeń glikozylacji (CDG), a także galaktozemii i fruktozemii,
• 2007 – Joanna Taybert – Badanie długofalowych wyników leczenia dzieci cierpiących na glikogenozy wątrobowe,
• 2005 – Dorota Piekutowska-Abramczuk – Badała udział mutacji SURF1 w rozwoju zespołu Leigha w kontekście populacji polskiej,
• 2003 – Wiesław Jurek – Zwrócenie uwagi na wartość pomiaru stężenia mleczanów w krwi pępowinowej, co jest istotnym czynnikiem w ocenie stanu noworodka,
• 2002 – Mustafa Gremida – Ocena obrazu klinicznego oraz wyników testu z parathormonem w różnicowaniu niedoczynności przytarczyc,
• 2000 – Dariusz Rokicki – Użycie testu z allupurynolem w kontekście diagnostyki nosicielstwa pierwotnej hiperamonemii typu II, która jest spowodowana deficytem transkarbamoilazy ornitynowej,
• 1998 – Ewa Homa – Znaczenie diagnostyczne oznaczania poziomu glicyny w płynie mózgowo-rdzeniowym oraz surowicy w określaniu przyczyn uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego u dzieci.

Każda z tych prac podkreśla wielki postęp, jaki został osiągnięty w dziedzinie medycyny, a także niezwykle ważną rolę, jaką odgrywają doktorzy w prowadzeniu badań i rozwijaniu nowych metod diagnostycznych.

Stowarzyszenia naukowe

Ewa Pronicka jest aktywnym uczestnikiem różnych stowarzyszeń naukowych, co podkreśla jej zaangażowanie w rozwój dziedziny pediatrii oraz metabolizmu. Wśród organizacji, do których należy, można wymienić:

• Polskie Towarzystwo Pediatryczne, w którego działalności uczestniczy od 1960 roku,
• Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, członkiem którego jest od 1975 roku,
• Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism, w którym działa od 1984 roku,
• Polska Akademia Nauk, Wydział V Nauk Medycznych, gdzie pełniła funkcję zastępcy przewodniczącego w Komitecie Rozwoju Człowieka.

Odznaczenia i wyróżnienia

Ewa Pronicka zdobyła liczne odznaczenia i wyróżnienia, które świadczą o jej zaangażowaniu oraz wkładzie w różne dziedziny. Poniżej przedstawiamy wybrane z nich:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2002),
• Srebrny Krzyż Zasługi,
• Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia”,
• Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego.

Życie prywatne

Ewa Pronicka jest córką znanych profesorów: Witolda Starkiewicza (1906–1978) oraz prof. Julii Starkiewiczowej, z domu Latkowskiej (1908–1978). Jej rodzina wywodzi się z intelektualnych kręgów, co znacznie wpłynęło na rozwój jej kariery akademickiej.

Warto również zaznaczyć, że Ewa ma siostrę, prof. Joannę Kośmider (1938–2023), która również osiągnęła znaczące sukcesy w swojej dziedzinie. Obie panie należą do osób, które przyczyniły się do rozwoju nauki w Polsce, a ich prace są doceniane zarówno w kraju, jak i za granicą.

---

Oceń: Ewa Pronicka

---