Janusz Wilhelmi

---

Życiorys

Janusz Wilhelmi, urodzony 14 listopada 1927 roku w Warszawie, był synem Henryka oraz Marii. Jako żołnierz Armii Krajowej, w stopniu starszego strzelca, brał udział w powstaniu warszawskim w 1944 roku. Po jego klęsce trafił do niewoli niemieckiej.

W 1951 roku uzyskał tytuł magistra filologii polskiej po ukończeniu studiów na Uniwersytecie Warszawskim. W trakcie studiów związał się z opozycjonistami, takimi jak Jan Józef Lipski oraz Janusz Szpotański, którzy po jego nawróceniu na marksizm zerwali z nim kontakty.

Od 1948 do 1957 roku pracował w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”, gdzie zajmował stanowisko kierownika działu. Po zakończeniu tej pracy, od 1951 do 1954 roku był starszym asystentem w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. Następnie w latach 1957-1958 pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego „Nowin Literackich i Wydawniczych”. W latach 1958-1963 był publicystą „Trybuny Ludu”, a w latach 1960-1963 kierował działem w „Nowej Kulturze”. Po kilku latach współpracy z „Kulturą”, od 1963 do 1973 roku stał na czele redakcji tego tygodnika społeczno-literackiego, który powstał w wyniku połączenia „Nowej Kultury” oraz „Przeglądu Kulturalnego”. W latach 1962-1975 był dyrektorem generalnym ds. artystycznych Komitetu do Spraw Radia i Telewizji, a od stycznia 1976 do maja 1977 pełnił także funkcję zastępcy przewodniczącego.

Wilhelmi był aktywnym członkiem PZPR, uczestniczył w VI i VII Zjeździe partii. Od 11 grudnia 1971 roku, aż do swojej śmierci, zasiadał w Prezydium Centralnej Komisji Rewizyjnej PZPR. W latach 70. tnys, był członkiem Rady Redakcyjnej „Nowych Dróg”. W maju 1977 roku objął stanowisko podsekretarza stanu, co czyniło go wiceministrem kultury i sztuki w rządzie Piotra Jaroszewicza. Od 26 stycznia 1978 roku aż do swojej śmierci sprawował funkcję wiceministra oraz tymczasowego kierownika Ministerstwa Kultury i Sztuki. Mówiono o jego możliwej nominacji na ministra, co, jak twierdzono, nie było jednak do końca oczywiste.

Życie Wilhelmiemu znacznie komplikuje tragedia, zginął w katastrofie lotniczej 16 marca 1978 roku w Bułgarii. Został pochowany z honorami 21 marca 1978 roku w Alei Zasłużonych na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera B4-tuje-14). Pożegnano go w przeszłym przemówieniu wygłoszonym przez premiera Piotra Jaroszewicza, który wręczył mu pośmiertnie Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, przyznany przez Radę Państwa.

Wilhelmi był krytykowany przez środowisko filmowe, które zarzucało mu ograniczanie kreatywności artystów oraz narzucanie ideologicznych ram twórczości. Działał przeciwko Andrzejowi Wajdzie, a jego kontrowersje sięgały wydawanych poleceń dotyczących zablokowania realizacji filmu „Na srebrnym globie” oraz niszczenia negatywów, mimo zaawansowanego etapu produkcji. Z jego decyzji wynikało także, że popularny serial „Wojna domowa” nie miał doczekać się planowanej kontynuacji.

Niektórzy literaccy krytycy zauważają, że postać Wilhelma Eneya w powieści „Głos Pana” autorstwa Stanisława Lema, została stworzona jako inspirowana osobą Wilhelmi.

Odznaczenia

Janusz Wilhelmi, wybitny dziennikarz, został uhonorowany wieloma prestiżowymi odznaczeniami, które świadczą o jego znaczących osiągnięciach. Oto niektóre z nich:

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1978, pośmiertnie),
• Order Sztandaru Pracy II klasy,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Inne odznaczenia,
• Dziennikarska Nagroda im. Bolesława Prusa (1978, przyznana pośmiertnie przez Prezydium Zarządu Głównego Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich).

---

Oceń: Janusz Wilhelmi

---