Aleksander Littich

---

Życiorys

Aleksander Littich, wybitna postać w historii polskiego ruchu niepodległościowego, rozpoczął swoją edukację w gimnazjach w Łęczycy oraz Piotrkowie Trybunalskim. W czasie, gdy uczęszczał do szkoły przygotowawczej prawniczej przy gubernatorstwie warszawskim, zaangażował się w działalność kółek niepodległościowo-spiskowych. W 1861 roku, aby uniknąć aresztowania, musiał uciekać za granicę, wybierając Włochy jako swoją destynację, gdzie zgłosił się do Polskiej Szkoły Wojskowej, która miała na celu edukację przyszłych oficerów do walki o ojczyznę.

Po powrocie do Królestwa Polskiego, tuż przed wybuchem powstania styczniowego, osiedlił się w Warszawie. W dniu 16 stycznia 1863 roku, wyruszył razem ze swoim kolegą ze szkoły, Józefem Oxińskim, w kierunku kaliskim. Na polecenie Komitetu Centralnego obaj mieli zorganizować punkty przy granicy z Prusami, które miały służyć do odbioru broni dla powstańczych oddziałów. Jednak z powodu licznych aresztowań członków komisji oraz działań władz carskich, nieoczekiwane transporty uzbrojenia nie dotarły.

Następnie, Littich i Oxiński zajęli się organizowaniem oddziału powstańczego w regionie Warty. W pierwszych dniach powstania dowodził plutonem siekierników, a później przejął różne inne odpowiedzialności. 25 lutego, ich oddział zajął Opatówek, gdzie zarekwirowali pewną ilość sukna i kasę rządową, a także rozproszyli 80-osobowy oddział objeszczyków. Po krwawej bitwie pod Kuźnicą Grabowską, Littich z wojskami przekroczył Wartę i toczył boje z Rosjanami pod Jaworem oraz Brodnią.

W marcu 1863 roku, Littich został mianowany naczelnikiem wojennym powiatu wieluńskiego, gdzie dowodził oddziałem liczącym ponad 300 żołnierzy. 23 kwietnia tej samej roku stoczył nierozstrzygniętą bitwę pod Wąsoszem przeciwko wojskom rosyjskim pułkownika Suwarowa, które liczyły około 450 żołnierzy. W obliczu zagrożenia okrążeniem, Littich opuścił powiat wieluński i dołączył do oddziału Oxińskiego w rejonie Przyrowa na początku maja 1863. Walczył u boku Oxińskiego w wielu bitwach, w tym pod Rychłocicami, Koniecpolem, Kruszyną, Przedborzem i Trzepnicą.

Po rozwiązaniu oddziału przez Oxińskiego, Littich przejął dowodzenie nad 60-osobowym oddziałem kawalerii. 3 lipca pod Kaszewicami, udało mu się rozbić oddział kozaków setnika Krinkowa, co zakończyło się sukcesem, gdyż zginęło 6 kozaków, a jeden z oficerów został ciężko ranny. Po incydencie w Kaszewicach, Littich udał się do Chorzenic, gdzie jego oddział został zaskoczony przez nieprzyjaciela. W wyniku tej potyczki, oddział został rozbity, co skutkowało śmiercią 6 kawalerzystów i 10 rannymi. Littichowi oraz części jego ludzi udało się jednak uciekł z opresji.

Wrzesień 1863 roku przyniósł Littichowi nową rolę – został naczelnikiem wojennym powiatu łęczyckiego. Dowodził tam oddziałem po wcześniejszym rozbiciu przez Rosjan mjr. Skowrońskiego pod Dalikowem. W grudniu, pełen zniechęcenia do powstania, postanowił zrezygnować z dowodzenia i wyjechał do Wielkopolski. W 1864 roku próbował współorganizować wyprawę pod dowództwem płk. Raczkowskiego, jednak z przedsięwzięciem tym nie udało się nic konkretnego osiągnąć. Po niepowodzeniach, Littich udał się do Francji, by kontynuować naukę weterynaryjną, którą ukończył z wyróżnieniem w Alfort pod Paryżem. W 1866 roku przyłączył się do Zjednoczenia Emigracji Polskiej.

Rok 1869 to powrót Litticha do kraju, który osiedlił się w Galicji. W latach 1869-1875 pracował jako nauczyciel w Szkole Praktycznej Gospodarstwa Wiejskiego w Czernichowie. Tam zorganizował wzorcową oborę bydła nizinnego i pełnił funkcję weterynarza okręgowego. W latach 1875-1877 uczył rolnictwa w Seminarium Nauczycielskim w Tarnowie, a także pracował jako weterynarz miejski i sądowy.

Littich zdobył wiele istotnych stanowisk w dziedzinie weterynarii, włączając w to funkcje dyrektora zakładu kontroli sanitarnej dla bydła importowanego w latach 1877-1880, weterynarza powiatowego w Krakowie (1880-1882) oraz weterynarza krajowego Galicji we Lwowie, gdzie pełnił także rolę komisarza rządowego przy egzaminach w Lwowskiej Szkole Weterynaryjnej. Jego inicjatywy przyczyniły się do istotnej reorganizacji służb weterynaryjnych w Galicji, tworząc nowoczesne rzeźnie oraz targowiska miejskie. Littich był także autorem nowatorskiej ustawy o targach i o oględzinach mięsa i bydła, a także szeregu przepisów służących do walki z chorobami zakaźnymi zwierząt.

Osoba Litticha była również aktywna w środowisku społecznym i zawodowym. Był członkiem oraz działaczem Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego, gdzie miał znaczny wpływ na działalność tej instytucji w latach 1892-1893. W 1886 roku z jego inicjatywy powstało Galicyjskie Towarzystwo Weterynarskie, w którym został pierwszym prezesem. Littich działał także w Galicyjskim Towarzystwie Lekarskim oraz w Austriackim Towarzystwie Weterynaryjnym w Wiedniu. Jego wpływ w poza weterynarią był równie znaczący, gdyż regularnie publikował w prasie fachowej.

Pochowany został na Cmentarzu Łyczakowskim, w 40 kwaterze powstańczej.

Wybrane publikacje

• O mięsie pod względem policji i zdrowia, Kraków 1872-1873,
• Księgosusz, Kraków 1872,
• Zbiór ustaw i rozporządzeń weterynaryjno-policyjnych obowiązujących w Galicji, Lwów 1888, 1891 (wraz z A. Barańskim),
• Ustawy i rozporządzenia. Oględziny mięsa i bydła, Lwów 1889,
• Katechizm oględzin bydła i mięsa, Lwów 1890 (wraz z A. Barańskim).

Rodzina

Aleksander Littich urodził się jako syn nauczyciela prywatnego, Franciszka, oraz Anny z rodziny Drewnowskich. W jego życiu ważną rolę odgrywały siostry: Ludwika Bielska oraz Anna.

W życiu osobistym, Aleksander był żonaty z Józefą z rodziny Szegevich. Para pozostawała bezdzietna.

---

Oceń: Aleksander Littich

---