Józef Handzelewicz

---

Życiorys

Józef Handzelewicz przyszedł na świat w rodzinie Maksymiliana Handzelewicza oraz jego żony Doroty z Obiełów. Po ukończeniu edukacji w gimnazjum podjął pracę jako rysownik w różnych pracowniach architektonicznych, w tym u Józefa Piusa Dziekońskiego w Warszawie i Odessie. W 1905 roku wyjechał do Niemiec, gdzie rozpoczął swoje studia architektoniczne na Politechnice w Darmstadt, które ukończył w 1911 roku. Po powrocie do Warszawy, założył własną pracownię architektoniczną, a jego projektowanie pałacyków i dworów ziemiańskich w Galicji Wschodniej szybko zyskało uznanie.

W czasie I wojny światowej Handzelewicz zasiadał w Wydziale Zdrowia Publicznego Zarządu m.st. Warszawy, pełniąc również funkcję zastępcy społecznego opiekuna okręgowego. W końcówce 1916 roku przeniósł się do Lublina, gdzie kierował Wydziałem Budownictwa przy Komitecie Ratunkowym. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, objął etat dyrektora Komitetu Odbudowy Kraju przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Na początku wojny polsko-bolszewickiej zgłosił się na ochotnika do wojska, a w 1921 roku powrócił do Warszawy, gdzie ponownie otworzył swoją pracownię architektoniczną, którą prowadził przez siedem kolejnych lat.

W 1928 roku Handzelewicz przeprowadził się do Grudziądza, gdzie objął stanowisko kierownika oraz został udziałowcem Pomorskich Zakładów Ceramicznych, które zajmowały się produkcją dachówek i ceramicznych elementów pokryć dachowych. Opracował szereg nowoczesnych metod, w tym produkcję dachówki cienkościennej oraz konstrukcję stropu ceglanego „Pomorze”. Dodatkowo stworzył szalowanie ceramiczne imitujące drewno oraz elementy ażurowe. Był właścicielem zakładów ceramicznych w Pustelniku. Łącznie, dwanaście jego usprawnień oraz wynalazków zostało opatentowanych. Również wkładał wiele starań w publikację prac dotyczących ceramiki budowlanej i budownictwa, które ukazywały się m.in. w „Przeglądzie budowlanym”. Współpracował z Alfredem Dziedziulem nad publikacją pt. „Nowoczesna ceramika budowlana”, która została wydana w 1935 roku.

Po rozpoczęciu II wojny światowej tej samej drogi zdecydował się powrócić do Warszawy. Po 1945 roku Handzelewicz pracował w Biurze Projektów Ceramiki Budowlanej, które podlegało Ministerstwu Budownictwa. W międzyczasie pełnił także rolę nauczyciela w Technikum Budowlanym. Zmarł w 1963 roku, a jego ostatni spoczynek ma miejsce na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 52-3-25/26).

W 1914 roku ożenił się z Marią z Kucharskich. Z tego związku urodziła się jego córka Małgorzata Handzelewicz-Wacławek (znana również jako Maria Małgorzata), która żyła w latach 1922-1996 i również została architektem. Jej syn, Jakub Wacławek, podzielał oddanie do architektury.

Dorobek architektoniczny

Józef Handzelewicz był znaczącą postacią w świecie architektury, a jego wkład w rozwój miast jest nie do przecenienia. Do najważniejszych realizacji, które wyszły spod jego ręki, możemy zaliczyć:

• Gmach Pocztowej Kasy Oszczędności w Warszawie, usytuowany u zbiegu ulic Jasnej 9 i Świętokrzyskiej 31/33, który obecnie pełni funkcję urzędową jako poczta Warszawa 1,
• przebudowa Gimnazjum Królowej Jadwigi, zrealizowana według projektu Mariana Lalewicza, przy placu Trzech Krzyży 1 w Warszawie – jedynie tylne skrzydło budynku przetrwało zawirowania wojenne,
• własna willa, znajdująca się przy ulicy Morszyńskiej 29 w Warszawie,
• willa położona przy ulicy Frascati 12,
• Dom Mieszkalny pocztowej Kasy Oszczędności zlokalizowany przy ulicy Ludnej 9.
• Siedziba oddziału Pocztowej Kasy Oszczędności usytuowana przy ulicy Gabriela Narutowicza 45 w Łodzi,
• projekt przebudowy ratusza we Lwowie,
• oraz projekt kina „Sokół” w Zakopanem z 1929 roku.

Handzelewicz pozostawił po sobie bogaty dorobek architektoniczny, który wciąż wpływa na kształt polskiego krajobrazu miejskiego.

---

Oceń: Józef Handzelewicz

---