Franciszek Lilpop

---

Życiorys

Franciszek Lilpop, obdarzony niezwykłym talentem, swoją edukację średnią ukończył w 1886 roku w Rydze. W tym samym roku podjął studia na wydziale architektury tamtejszej Politechniki, a także dołączył do polskiej korporacji akademickiej o nazwie Welecja. Po pomyślnym zakończeniu studiów w 1894 roku, rok później rozpoczął pracę u architekta Józefa Dziekońskiego w Warszawie. Wkrótce po tym, zdecydował się na założenie własnej pracowni architektonicznej.

W 1899 roku, stanowisko głównego projektanta objął architekt Karol Jankowski, z którym w 1903 roku nawiązał współpracę, tworząc spółkę o nazwie „Biuro Architektoniczne Franciszek Lilpop i Karol Jankowski”. W ciągu lat ich działalności stworzyli szereg znaczących realizacji, które w znacznej mierze przyczyniły się do rozwoju architektury w Polsce. W ich portfolio znajduje się wiele wyjątkowych projektów, a jednym z nich jest uznawany za przełomowy gmach – Dom Towarowy Braci Jabłkowskich w Warszawie, zaprojektowany w nowoczesnym stylu, składający się z żelbetowego szkieletu.

Wśród pozostałych znaczących realizacji architektonicznych, warto wymienić:

• Zakład wychowawczy Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu z kościołem św. Józefa Oblubieńca,
• Instytut Aerodynamiczny Politechniki Warszawskiej,
• Dom Spółdzielczości Rolniczej im. Stefczyka.

Inne istotne projekty to:

• Szkoła Rontalera w Warszawie,
• Gospoda i ambulatorium przy kopalni „Niemce” w Zagłębiu Dąbrowskim,
• Sanatorium w Rudce,
• Gmach Tow. Zakładów Gazowych w Warszawie, Kredytowa 3 (wcześniej ul. Erywańska),
• Instytut Higieny Dziecięcej w Warszawie, Litewska 8,
• Kościół i plebania w Małkini,
• Składy towarowe i biura Tow. Akc. „L. Spiess i Syn” w Warszawie, Daniłowiczowska 16, o interesującej modernistycznej elewacji,
• domy mieszkalne w Warszawie: Aleja Róż 8 i 10, Aleja Armii Wojska Polskiego 8, Wspólna 35,
• Rosyjsko-Włoskiego Tow. Wyrobów Włókienniczych w Warszawie,
• Cynkownia Warszawska,
• Zakłady Mechaniczne „Ursus” w Czechowicach.

Franciszek Lilpop i jego współpracownik Karol Jankowski zdobyli liczne nagrody za swoje projekty, w tym na śmiałe koncepcje jak:

• Szkoła Handlowa w Łodzi,
• Dom Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Pracowników Handlowych i Przemysłowych w Warszawie,
• Dom dochodowy Ordynacji Krasińskich w Warszawie.

Oprócz wyróżnień, uzyskali także nagrody za:

• Dwory w Paszkowie i Opinogórze,
• Kościół przy cukrowni Zagłoba w Lubelskim,
• Wzorową zagrodę włościańską,
• Wzorową szkołę ludową.

Na międzynarodowej scenie, projekt gmachu „The Chicago Tribune” w Chicago również został wyróżniony.

Pierwsze prace architektoniczne Lilpopa, powstałe w latach 1905-1907, reprezentowały różne trendy jak historyzm, secesję i styl zakopiański. Większość jego projektów z okresu przed 1914 rokiem wykazywała cechy wczesnego modernizmu.

Równocześnie z działalnością zawodową, Franciszek Lilpop aktywnie działał w życiu społecznym. Był jednym z założycieli Koła Architektów w Warszawie oraz Delegacji Architektów Polskich przy Stowarzyszeniu Techników. Działał jako sędzia w konkursach architektonicznych, a w latach 1914-1918 zajmował się planowaniem przyszłej zabudowy kraju. Pełnił różne funkcje w zarządzie i po odzyskaniu niepodległości, był inspiracją dla różnych tendencji konsolidacyjnych w środowisku architektów. Jako prezes komitetu organizacyjnego I Zjazdu Architektów Polskich w 1919 roku, odegrał ważną rolę w utworzeniu SARP.

W 1925 roku był jednym z założycieli pisma „Architektura i Budownictwo”, publikując artykuły i komentarze zarówno w tym czasopiśmie, jak i w „Przeglądzie Technicznym”. Po 1918 roku, Lilpop zajmował ważne stanowiska w administracji samorządowej oraz państwowej, organizując Referat Budowlany przy Radzie Miejskiej, a z czasem sprawując funkcję dyrektora technicznego tejże Rady.

W grudniu, z uznania jego zasług dla Warszawy, Fundacja Nagrody Rady Miejskiej m.st. Warszawy nadano imię Franciszka Lilpopa. W administracji państwowej, kierował Referatem Gmachów i Terenów Państwowych w Ministerstwie Rolnictwa i Dóbr Państwowych, a w ostatnich latach swego życia pełnił funkcję inspektora technicznego Departamentu Budownictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych. Dodatkowo, od 1924 roku prowadził wykłady z budownictwa przemysłowego na wydziale architektury Politechniki Warszawskiej.

Bezpośrednio przed swoją śmiercią, chcąc być pochowany obok żony, przeszedł na katolicyzm. Ostatecznie jednak, znalazł miejsce spoczynku na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A20-8-21).

Życie prywatne

Franciszek Lilpop przyszedł na świat w zamożnej rodzinie warszawskich luteranów jako syn Edwarda oraz Marii Karoliny z Wernerów. W jego bliskim otoczeniu znajdowały się również rodzinne powiązania z rodzinami Norblinów, Strassburgerów, Simmlerów oraz innymi przedstawicielami bogatej warszawskiej burżuazji.

Wstąpił w związek małżeński z Haliną Zenobią Wieniawską (1876–1925), bratanicą Henryka Wieniawskiego, która wyznawała wiarę katolicką. Wspólnie doczekali się kilku dzieci, które również były wyznawcami rzymskiego katolicyzmu:

• Antoni (zm. 1941), tragicznie zamordowany w Oświęcimiu,
• Halinę (1904–1993), drugą żonę znanego dyrygenta Artura Rodzińskiego, która po 1939 roku żyła na emigracji w USA,
• Andrzej (1906–1925), który zmarł na szkarlatynę, a jego choroba miała fatalne konsekwencje dla matki, która zmarła niedługo potem,
• Felicję (1908–1993), utalentowaną malarkę, żonę Kazimierza Kranca (1911–1973),
• Anielę (1910–1998), żonę Witolda Friedmana Mieczysławskiego (1907–1991), a po rozwodzie z nim, poślubiła Edwarda Raczyńskiego, prezydenta RP na uchodźstwie,
• Marię (1912–1972), żonę Zbigniewa Uniłowskiego (1909–1937), również pisarza.

---

Oceń: Franciszek Lilpop

---