Henryk Kożuchowski

Wojsko i służby mundurowe

Henryk Stefan Kożuchowski, znany również pod pseudonimami „Hora” oraz „Ukrop”, był postacią o niezwykle bogatej i tragicznej biografii.

Urodził się 14 stycznia 1911 roku w Warszawie, gdzie z pewnością przeżył wiele istotnych chwil swojego młodzieńczego życia. Jako kapitan dyplomowany artylerii Wojska Polskiego, Kożuchowski wyróżniał się zarówno na polu bitwy, jak i w działaniach niepodległościowych.

Niestety, po wybuchu II wojny światowej, jego losy zaczęły zmieniać się w dramatyczny sposób. Zmarł w lipcu 1943 roku, w niejasnych okolicznościach, które miały miejsce pomiędzy Gałkówkiem a Koluszkami, albo pod Michalinem koło Czarnocina.

Był nie tylko żołnierzem, ale także człowiekiem, który zdecydował się na życie pełne ryzyka i poświęcenia w walce o wolność.

Życiorys

Henryk Kożuchowski to postać, której życie naznaczone było niezwykłymi wydarzeniami. W latach 1926–1931 uczył się w Korpusie Kadetów Nr 2, a następnie w latach 1931–1933 kontynuował naukę w Szkole Podchorążych Artylerii. Od roku 1933 był związany z 25 pułkiem artylerii lekkiej, gdzie zdobywał cenne doświadczenie wojskowe.

W roku szkolnym 1938/1939 zdobył kwalifikacje na pierwszym roku kursu w Wyższej Szkole Wojennej, będąc częścią XIX promocji. Wrzesień 1939 roku to czas, gdy Kożuchowski walczył jako pomocnik oficera informacyjnego w 21 Dywizji Piechoty Górskiej, działającej w Bielsku-Białej. Po dramatycznych wydarzeniach, 16 września dostał się do niewoli, jednak udało mu się uciec, by następnie, po ponownym ujęciu przez Niemców, znów zdołać się wyrwać z rąk wroga (19 września).

Kolejnym ważnym momentem było przekroczenie granicy polsko-łotewskiej, co miało miejsce między 23 a 14 października. Po aresztowaniu i przebywaniu w więzieniu, przypadło mu uczestniczenie w robót leśnych. Już 9 listopada uzyskał możliwość leczenia uszkodzonej nogi w Rydze. Dzięki uzyskanemu paszportowi w polskim konsulacie, 27 listopada 1939 roku dotarł do Francji.

W lutym 1940 roku, Kożuchowski otrzymał przydział do 2 Warszawskiego pułku artylerii lekkiej, który działał w ramach 2 Dywizji Strzelców Pieszych, gdzie pełnił rolę oficera operacyjnego. Niestety, w czerwcu tego samego roku wpadł w ręce niemieckie, ale po trzech dniach zdołał uciec.

W drugiej połowie 1940 roku przeniósł się do Wielkiej Brytanii. Tutaj pełnił służbę w 7 Brygadzie Kadrowej Strzelców oraz w 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. Po przeszkoleniu w zakresie dywersji został zaprzysiężony 4 kwietnia 1942 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza.

W nocy z 8 na 9 kwietnia 1942 roku zrealizowano zrzut podczas operacji „Cravat” pod dowództwem por. naw. Mariusza Wodzickiego. Kożuchowski przydzielono do Okręgu Łódź AK jako szefa Oddziału III Operacyjnego. 5 grudnia 1942 roku został aresztowany przez Gestapo i osadzony w łódzkim więzieniu, z którego w czerwcu 1943 roku udało mu się uciec.

Jednakowoż, wojskowy sąd specjalny Okręgu Łódź AK uznał, że jego ucieczka została sfingowana przez Gestapo, skazując go na śmierć za zdradę główną. Wyrok wykonano przez żołnierzy Kedywu na przejściu granicznym. Historia ta nabrała kolejnego zwrotu, gdy kapitan Henryk Kożuchowski został zrehabilitowany.

W dniu 19 stycznia 1980 roku, Komisja Rehabilitacyjna pod przewodnictwem płk. Kazimierza Iranka-Osmeckiego, z udziałem płk. Jacka Bętkowskiego, por. F. Paulińskiej, kpt. Adolfa Pilcha oraz kpt. Franciszka Rybki z jednogłośną decyzją rehabilitowała Kożuchowskiego, przywracając mu prawa żołnierza AK. Uzyskał on też prawa do odznaczeń bojowych, takich jak Krzyż Walecznych i Medal Wojska Polskiego. Orzeczenie zatwierdził 1 lutego 1980 roku gen. bryg. Tadeusz Pełczyński, znany z działalności w Armii Krajowej.

Awanse

Henryk Kożuchowski, jako żołnierz, osiągnął szereg awansów w swojej karierze, które dokumentują jego postępy oraz odwagę. Jego ścieżka awansów wygląda następująco:

  • wszedł w stopień podporucznika – 15 sierpnia 1933 roku,
  • osiągnął stopień porucznika – z datą senioralną od 19 marca 1937 roku,
  • został kapitanem – w roku 1942.

Życie rodzinne

Henryk Kożuchowski był synem Stefana, który pełnił funkcję urzędnika, oraz Gertrudy z domu Obojskiej. W 1939 roku związał się węzłem małżeńskim z Janiną Rudzką, urodzoną w 1917 roku. Para doczekała się syna, Jerzego, który przyszedł na świat w 1943 roku.

Upamiętnienie

W lewej nawiekościoła św. Jacka zlokalizowanego przy ulicy Freta w Warszawie w 1980 roku odsłonięto szczególną tablicę ku pamięci żołnierzy Armii Krajowej oraz cichociemnych spadochroniarzy, którzy przybyli z Anglii i Włoch. Byli to bohaterowie, którzy oddali swoje życie dla obrony niepodległości Polski. Wśród 110 wymienionych na tablicy poległych cichociemnych znajduje się także nazwisko Henryka Kożuchowskiego.

Przypisy

  1. a b c d Krzysztof A.K.A. Tochman Krzysztof A.K.A., Kpt. Adam Boryczka ps. „Brona”, „Tońko”, cichociemny, oficer AK, działacz Delegatury Zagranicznej Zrzeszenia WiN – Praca doktorska, Rzeszów 2012, [dostęp 24.06.2015 r.]
  2. a b c Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 68–69.
  3. Tucholski 1984, s. 346.
  4. Ekipa nr VIII „Cravat”. [dostęp 19.11.2013 r.]

Oceń: Henryk Kożuchowski

★★★★★
Średnia ocena:4.93 Liczba ocen:25