Bronisław Żelkowski

Wojsko i służby mundurowe

Bronisław Żelkowski, znany także jako Bronisław Turczuk oraz Bronisław Bogdański, to postać o bogatej biografii, której ślad w historii narodu pozostawia niezatarte wrażenie. Urodził się 22 marca 1904 roku w stolicy Polski, Warszawie, gdzie również zakończył swoje życie 11 listopada 1942 roku.

Był oficerem Wojska Polskiego oraz członkiem Polskich Sił Zbrojnych, a także Armii Krajowej. Jego kariera wojskowa uwidacznia się w tytule majora piechoty, a także w przynależności do elitarnej grupy cichociemnych, co czyni go ważną postacią w kontekście działań wojskowych w okresie II wojny światowej.

Życiorys

Bronisław Żelkowski przyszedł na świat jako syn Jana, ziemianina oraz urzędnika bankowego, i Reginy z domu Rzeszotarskiej. W jego rodzinie znalazł się także brat Witold (1905–1975) oraz siostra Zofia, która wyszła za mąż za Tyszkę. W okresie szkolnym, 20 sierpnia 1920 roku, zaciągnął się ochotniczo do 201 Ochotniczego pułku piechoty Dywizji Ochotniczej, biorąc udział w wojnie polsko-bolszewickiej, gdzie stoczył walki w rejonie Białegostoku oraz Grodna. Po zakończeniu działań wojennych i osiągnięciu odpowiedniego wieku, został zwolniony z wojska.

Powrócił do Gimnazjum Państwowego im. Adama Mickiewicza w Warszawie, które ukończył w roku 1924, nie przystępując do matury. Następnie kontynuował naukę w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie, a później w Oficerskiej Szkole Piechoty. Po jej zakończeniu od 1927 roku pełnił funkcję dowódcy plutonu w kompanii szkoły podoficerskiej 31 pułku Strzelców Kaniowskich, który stacjonował w Łodzi. W 1929 roku objął dowództwo nad kompanią, a od 1932 roku dowodził plutonem łączności oraz kompanią strzelecką tego pułku.

Od 13 lipca 1939 roku dowodził plutonem łączności w batalionie „Komańcza” 2 pułku piechoty KOP „Karpaty”. W lutym 1939 roku ożenił się w Łodzi z Zofią Placek (urodzoną w 1913 roku), jednak nie doczekali się potomstwa. W ramach działań w wrześniu 1939 roku, walczył z własnym batalionem na trasie od Rymanowa-Zdroju do Turki. Nocą z 19 na 20 września przekroczył granicę polsko-węgierską i został internowany na Węgrzech.

W styczniu 1940 roku za pomocą nielegalnych kanałów przedostał się do Francji, gdzie w pierwszym etapie służył w Rezerwowym Obozie Wyszkoleniowym Oficerów (ROWO) w Vichy. Następnie przez miesiąc przebywał na stażu na Linii Maginota, a później został dowódcą szkoły podoficerskiej oraz dowódcą kompanii w III batalionie 10 pułku piechoty 4 Dywizji Piechoty. Po upadku Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie przeszedł pod dowództwo brytyjskie, chociaż po kilku tygodniach został przydzielony do 4 Brygady Kadrowej Strzelców, która została przekształcona w październiku 1941 roku w 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową.

Bronisław zgłosił się do walki w kraju. Po ukończeniu konspiracyjnego przeszkolenia w oporze, dnia 28 lipca 1942 roku został zaprzysiężony w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza. Zrzut miał miejsce w nocy z 1 na 2 października 1942 roku w ramach operacji „Chisel”, którą dowodził por. naw. Radomir Walczak. Zrzut odbył się na placówkę odbiorczą „Bór”, znajdującą się 16 km na wschód od Garwolina, w pobliżu wsi Brzuskowola.

Po aklimatyzacji przydzielono go do Obszaru Lwowskiego AK, jednak plan ten nie został zrealizowany, ponieważ Żelkowski został aresztowany przez Gestapo w Wawrze. 11 listopada 1942 roku, w trakcie transportu na drugie przesłuchanie z Pawiaka na Aleję Szucha, podjął dramatyczną decyzję o samobójstwie. Jego ciało spoczęło na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 112 K-3-23).

Awanse

Bronisław Żelkowski przeszedł przez szereg ważnych awansów wojskowych, które podkreślają jego rozwój kariery. Jego droga awansów przedstawia się następująco:

  • podporucznik – ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1927 roku,
  • porucznik – 15 sierpnia 1929 roku,
  • kapitan – 19 marca 1937 roku,
  • major – ze starszeństwem z dniem 1 października 1942 roku.

Odznaczenia

Bronisław Żelkowski osiągnął zasłużone wyróżnienia, które podkreślają jego znaczący wkład w służbę wojskową i społeczną. Do najważniejszych odznaczeń, które otrzymał, należy:

  • Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 13648,
  • Srebrny Krzyż Zasługi.

Upamiętnienie

W lewej nawie kościoła św. Jacka zlokalizowanego przy ul. Freta w Warszawie w 1980 roku odsłonięto tablicę pamięci, dedykowaną żołnierzom Armii Krajowej oraz cichociemnym – spadochroniarzom, którzy przybyli z Anglii i Włoch, a którzy oddali życie w walce o niepodległość Polski. Pośród 110 wymienionych na niej cichociemnych znajduje się także Bronisław Żelkowski.

W dniu 9 maja 1993 roku na budynku Szkoły Podstawowej w Brzuskowoli została odsłonięta kolejna tablica, która upamiętnia lądowanie cichociemnych, w tym Bronisława Żelkowskiego, w bliskim sąsiedztwie tej miejscowości.

Przypisy

  1. Witamy na stronie internetowej Publicznej Szkoły Podstawowej w Brzuskowoli. [dostęp 08.03.2014 r.]
  2. Łukomski Ł. G., Polak P. B., Suchcitz S. A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792 - 1945, Koszalin 1997, s. 541.
  3. Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie w latach 1939-1945. Londyn: Instytut Historyczny im. Gen. Sikorskiego, 1952, s. 38.

Oceń: Bronisław Żelkowski

★★★★★
Średnia ocena:4.5 Liczba ocen:10