Marian Orzechowski (1893–1940)

---

Życiorys

Był synem Antoniego i Emilii z Burkackich, a także aktywnym członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich. W dniu 6 sierpnia 1914 roku rozpoczął swoją wojskową służbę, wyruszając z krakowskich Oleandrów w szeregach 2. plutonu Pierwszej Kompanii Kadrowej. Uczestniczył w walkach jako żołnierz I Brygady Legionów Polskich, gdzie walczył w 2 plutonie III batalionu 1 pułku piechoty.

Jego edukacja wojskowa obejmowała ukończenie Szkoły Oficerskiej przy 1 pułku piechoty Legionów, która miała miejsca w Zambrowie oraz Pomiechówku. Ponadto, był aktywnym członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej i Polskiej Partii Socjalistycznej. W roku 1920 służył w 201 pułku piechoty oraz 5 pułku piechoty Legionów, a później, w ramach swojej kariery wojskowej, pracował w Straży Granicznej.

29 października 1930, mając stopień sierżanta sztabowego, otrzymał awans na podporucznika rezerwy, ze starszeństwem datowanym na 29 listopada tego samego roku i 63. lokatą w korpusie oficerów piechoty, przydzielony do kadry Okręgu Korpusu Nr I. W 1934 roku pełnił służbę jako oficer rezerwy w Straży Granicznej, podlegając pod PKU Warszawa Miasto III. W Straży Granicznej działał w randze komisarza, a także był wykładowcą w Centralnej Szkole Straży Granicznej w Rawie Ruskiej. W okresie późniejszym był osadnikiem wojskowym na Wileńszczyźnie.

W okresie kampanii wrześniowej dał się poznać jako odważny żołnierz, jednak został wzięty do niewoli przez wojska radzieckie. Według informacji z kwietnia 1940 roku, przebywał jako jeniec w kozielskim obozie. 28 kwietnia 1940 roku został przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD, co znaleźć można na liście wywózkowej 052/1 poz 86, nr akt 1183 z 27.04.1940. Tragicznie zginął 30 kwietnia 1940 roku, zamordowany przez NKWD w lesie katyńskim. Niestety, w trakcie ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943 roku, nie zdołano go zidentyfikować, co odnotowano w księdze czynności pod datą 21.4.1943. Jego nazwisko figuruje na liście AM-174-338 i Komisji Technicznej PCK GARF-14-0338 jako nierozpoznany kapitan. Przy ponownej analizie dokumentów, które odnaleziono przy zwłokach w niemieckim laboratorium w Smoleńsku, udało się prawidłowo odczytać jego nazwisko – Orzechowski.

Znajduje się on również na liście ofiar opublikowanej w Gońcu Krakowskim nr 142 oraz Nowym Kurierze Warszawskim nr 148. Krewni poszukiwali informacji na jego temat do roku 1990, korzystając z pomocy Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie.

Marian Orzechowski związał się z Pauliną z Szymańskich, z którą miał troje dzieci. W dniu 5 października 2007 roku minister obrony narodowej, Aleksander Szczygło, pośmiertnie mianował go na stopień porucznika. Natomiast minister spraw wewnętrznych i administracji, Władysław Stasiak, w rozkazie personalnym nr 96 z dnia 26 października 2007, również pośmiertnie awansował go na stopień nadkomisarza Straży Granicznej. Awanse te ogłoszono 9 i 10 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Ordery i Odznaczenia

Marian Orzechowski, w trakcie swojego życia, otrzymał wiele zaszczytnych odznaczeń, które podkreślają jego wkład w walkę o niepodległość i bohaterstwo.

• Krzyż Niepodległości – przyznany 15 czerwca 1932 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
• Krzyż Walecznych,
• Krzyż Kampanii Wrześniowej – odznaczony pośmiertnie 1 stycznia 1986 roku.

---

Oceń: Marian Orzechowski (1893–1940)

---