Barbara Krafftówna

---

Życiorys

Pochodzenie

Barbara Krafftówna, znana z niezwykłego talentu aktorskiego, urodziła się w rodzinie, w której sztuka odgrywała ważną rolę. Jej ojciec pełnił funkcję naczelnika architektury w Łucku, a matka była gospodynią domową, wprowadzając w domową atmosferę muzykę, śpiewając oraz grając na fortepianie i skrzypcach. Jako najmłodsza z czworga rodzeństwa miała dwa przyrodnich braci oraz siostrę. Po tragicznej śmierci ojca oraz podczas wybuchu II wojny światowej, matka z Barbarą opuściły Wołynia, kierując się w stronę Warszawy w obawie przed wojennymi wydarzeniami.

Występy w teatrze

Już od najmłodszych lat Barbara przejawiała zainteresowanie aktorstwem. W okresie wojny, uczestniczyła w konspiracyjnym Studiu Dramatycznym Iwo Galla, które ukończyła w 1946 roku. Oprócz nauki aktorstwa miała również lekcje pantomimy oraz tańca. Po wojnie, studio kontynuowało działalność przy Teatrze Starym w Krakowie, gdzie wkrótce Iwo Gall przeniósł się z grupą swoich uczniów do Teatru Wybrzeże w Gdyni, a Barbara zadebiutowała tam w listopadzie 1946 roku, grając Rybaczkę w „Homerze i Orchidei” Tadeusza Gajcego. Z teatrem trójmiejskim była związana do 1949 roku, występując m.in. jako Kasia w „Jak wam się podoba” Williama Szekspira (1947), Haneczka w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego (1948) oraz Klara w „Pigmalionie” (1913) George’a Bernarda Shawa (1949), a wszystkie te przedstawienia reżyserował Gall. Barbara wspomniała później: – Iwo Gall był moim wielkim nauczycielem i mistrzem.

W 1949 roku, związała się z Teatrem im. Stefana Jaracza w Łodzi, gdzie występowała aż do 1950 roku, grając Warię w „Wiśniowym sadzie” Antoniego Czechowa. Praca w wrocławskich Teatrach Dramatycznych w latach 1950-1953 również wzbogaciła jej dorobek artystyczny, z rolami takimi jak Klara w „Ślubach panieńskich” Aleksandra Fredry w reżyserii Marii Wiercińskiej (1951) oraz Eliza w „Skąpcu” Moliera w reżyserii Maryny Broniewskiej (1951).

Od 1953 roku, Barbara Krafftówna występowała w teatrach warszawskich. Rozpoczęła swoją karierę w Teatrze Nowej Warszawy (1953–1956), gdzie ponownie u Marii Wiercińskiej wcieliła się w Klarę w „Ślubach panieńskich” (1953). W Teatrze Estrada zaprezentowała rolę Pernette Laprade w „Szczęśliwych dniach” Claude’a-Andre Pugeta w reżyserii Tadeusza Cyglera (1956), a w Teatrze Komedia zagrała Jill w „Jim i Jill” Greya Clifforda i Newmana Greatrexa w reżyserii Kazimierza Pawłowskiego (1957).

Działalność publiczna

W okresie od 1961 do 1965 roku, Barbara pełniła funkcję radnej Dzielnicowej Rady Narodowej Warszawa Śródmieście, gdzie była aktywna w komisji ds. kultury, sportu i turystyki. Jej działalność na tym polu znalazła odzwierciedlenie w programach Kabaretu Starszych Panów, w którym wcielała się w postać radnej.

Przez lata 1957–1964 była częścią zespołu Teatru Dramatycznego w Warszawie. Jej debiut tam to rola tytułowa w „Iwonie, księżniczce Burgunda” Witolda Gombrowicza, w reżyserii Haliny Mikołajskiej (1957), co przyniosło jej uznanie krytyków. Kolejne wystąpienia obejmowały m.in. Lizę w „Panu Puntili i jego słudze Mattim” Bertolta Brechta (reż. K. Swinarski, 1958) oraz tytułową rolę z „Księżniczki Turandot” Carlo Gozziego (1959) i Słowiczki w „Ptakach” Agnieszki Osieckiej i Andrzeja Jareckiego (1960), oba w reżyserii Konrada Swinarskiego.

Gra Krafftówny zachwycała liryzmem oraz stylizacjami, będącymi nie rzadko pastiszowymi. Trudniejsze postacie, takie jak Abigail Williams w „Procesie w Salem” na podstawie „Czarownic z Salem” Arthura Millera, również stały się ważnym elementem jej dorobku artystycznego. W 1959 roku wystąpiła na paryskim Teatrze Narodów z zespołem Teatru Dramatycznego, prezentując „Parady” Jana Potockiego, a reżyserią zajęła się Ewa Bonacka, w której zagrała Zerzabellę.

W latach 1964-1969 Barbara była aktorką Teatru Narodowego, gdzie zrealizowała wiele znakomitych ról, takich jak kurka (Elżbieta) w „Kurce wodnej” (1964) oraz Wanda Lektorowiczówna w „Jan Karol Maciej Wścieklica” (1966) Stanisława Ignacego Witkiewicza, a obie sztuki reżyserowała Wanda Laskowska. Z przełomowych ról trudno zapomnieć o Żywocie Józefa (1965) Mikołaja Reja w reżyserii Kazimierza Dejmka, czy Tytanii w „Śnie nocy letniej” (1968) Williama Szekspira.

W ciągu tych lat niezapomniane były również jej występy z zespołem Studenckiego Teatru Satyryków, gdzie zagrała w „Poczta się myli” (1966) Stanisława Tyma w reżyserii Izabelli Cywińskiej. Po krótkim epizodzie w Teatrze Syrena, zaczęła pracę w Teatrze Współczesnym w Warszawie, gdzie jej występu w wielu znaczących rolach utwierdziły jej pozycję w polskim teatrze.

Kariera filmowa

Barbara Krafftówna zagrała w wielu filmach, a jej najbardziej uznawana rola to Felicja w filmie Wojciecha Jerzego Hasa „Jak być kochaną” (1962), gdzie poświęca wszystko dla miłości, a finalnie ponosi klęskę. Jej postać ukrywa w swoim krakowskim mieszkaniu ukochanego (Zbigniew Cybulski) i podejmuje decyzję o pracy dla okupantów, co prowadzi do dramatycznych konsekwencji. Ta rola potwierdziła jej uniwersalność jako aktorki, wcześniej znaszczającej w rolach komediowych. Za tę kreację odebrała nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Francisco w 1962 roku, chociaż twórcy filmu nie mogli uczestniczyć w festiwalu, więc nagroda dotarła do Polski kilka miesięcy później.

Popularność w przeszłości zdobyła również w roli Niury w filmie Kazimierza Kutza „Nikt nie woła” (1960). W tym filmie jej postać, repatriantka znajduje się na Ziemiach Odzyskanych, gdzie smutne doświadczenia wojenne przeszłości nie są bezpośrednio ukazane, ale ujawniają się w jej melancholijnej osobowości. Ponadto, jej występy jako Zosia w „Złocie” (1961), Camilla de Tormez w „Rękopisie znalezionym w Saragossie” (1964) i Jadwiga w „Szyfrach” (1966) również zyskały wiele uznania. U Andrzeja Wajdy, w „Popiele i diamencie” (1958), Krafftówna zrealizowała niezwykle złożoną postać.

W filmie „Jutro premiera” Janusza Morgensterna (1962), zagrała postać o dwóch obliczach, odzwierciedlając dualizm osobowości, okraszony elementami humorystycznymi. Pracowała również jako aktorka w serialach, takich jak pani Makowiecka w „Przygodach pana Michała” (1969) oraz Honoratę w „Czterech pancernych i psie” (1970). W trakcie przygotowań do ról, zwłaszcza w drugim z seriali, nauczyła się gwary górnośląskiej, zagłębiając się w obyczaje regionu. Nawet po 2000 kontynuowała występy w różnych serialach telewizyjnych, takich jak „Na dobre i na złe”, „M jak miłość” i „Niania”.

Barbara Krafftówna była aktorką pełną pasji i zaangażowania, a jej osiągnięcia w sztuce dramatycznej i filmowej pozostają niezatarte.

Działalność kabaretowa

W latach 1959–1966 Barbara występowała w Kabarecie Starszych Panów, który stanowił oryginalny poetycki program telewizyjny, tworzony przez duet Jeremi Przybora i Jerzy Wasowski. Jej interpretacje piosenek, takich jak „W czasie deszczu dzieci się nudzą”, „Zakochałam się w czwartek niechcący”, a także „Przeklnij mnie” (duet z Bohdanem Łazuką) oraz „Bądź dobry i dla męża” (z Bronisławem Pawlikiem) weszły na stałe do historii polskiej estrady. Duet Przybora-Wasowski komponował dla niej specjalnie pisane utwory, co przyczyniło się do jej popularności oraz wielu nagród.

Filmowa wersja kabaretu, surrealistyczna komedia „Upał” (1964) Kazimierza Kutza, to kolejne dzieło, które wyróżniło jej talent. Krafftówna występowała też w kabarecie „Frascati” pod kierownictwem Wojciecha Siemiona oraz w satyryczno-literackim kabarecie U Lopka Kazimierza Krukowskiego. W późniejszych latach była powiązana z Kabaretem „Pod Egidą” Jana Pietrzaka, gdzie z powodzeniem wykonywała m.in. utwór „Dramat w ogródkach działkowych”, przyciągając uwagę publiczności swoim unikalnym stylem. Jej działalność kabaretowa była nie tylko formą sztuki, ale także sposobem na dotarcie do szerokiej publiczności, umacniając jej miejsce w polskiej kulturze.

Życie prywatne

1 czerwca 1956 roku Barbara Krafftówna zawarła związek małżeński z aktorem Michałem Gazdą. Niestety, ich życie wspólne zakończyło się tragicznie 6 listopada 1969, kiedy to mąż zmarł w wyniku ataku serca, prowadząc samochód na moście Gdańskim w Warszawie. Para miała syna Piotra, który, niestety, również doświadczył tragedii, zmarłszy na atak serca 6 listopada 2009 roku.

W 1982 roku Barbara wyjechała do Stanów Zjednoczonych, gdzie poznała Arnolda Seidnera, dyrektora międzynarodowego instytutu do spraw emigrantów mieszczącego się w San Francisco. Ich małżeństwo, które trwało tylko pół roku, zakończyło się śmiercią Seidnera w wyniku zawału serca w 1986 roku. Po tej smutnej stracie artystka przeniosła się do Los Angeles, gdzie przez ponad dziesięć lat mieszkała w domu seniora.

Podczas swojego pobytu w USA otrzymała amerykańskie obywatelstwo, jednak w 1998 roku powróciła na stałe do Polski i osiedliła się w Warszawie. Jej życie przybrało dramatyczny obrót w październiku 2021 roku, kiedy to trafiła do szpitala z powodu złamania nogi. Po rehabilitacji zdecydowała się na przeprowadzkę do Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Konstancinie-Jeziornej, gdzie zmarła 23 stycznia 2022 roku.

4 lutego 2022 roku, po mszy świętej żałobnej w kościele św. Brata Alberta i św. Andrzeja Apostoła, artystka została pochowana w alei zasłużonych cmentarza wojskowego na Powązkach w Warszawie.

Filmografia

Filmografia Barbary Krafftówny obejmuje szeroki zakres produkcji filmowych oraz telewizyjnych, w których artystka odegrała znaczące role. Oto szczegółowe zestawienie jej dokonań w tej dziedzinie.

Filmy fabularne
Rok produkcji	Tytuł filmu	Postać	Reżyser
1953	Sprawa do załatwienia	urzędniczka	Jan Rybkowski
1957	Deszczowy lipiec	Zofia Karpińska	Leonard Buczkowski
1958	Popiół i diament	Stefka	Andrzej Wajda
1959	Chorągwie na wieżach	Wanda (głos, polski dubbing)	Maria Piotrowska
1960	Walet pikowy	sekretarka	Tadeusz Chmielewski
1960	Nikt nie woła	Niura	Kazimierz Kutz
1961	Dziś w nocy umrze miasto	Iza	Jan Rybkowski
1961	Złoto	barmanka Zosia	Wojciech Jerzy Has
1962	Jutro premiera	suflerka Flapcia	Janusz Morgenstern
1962	Jak być kochaną	Felicja	Wojciech Jerzy Has
1963	Ich dzień powszedni	lekarka Michaśka	Aleksander Ścibor-Rylski
1964	Upał	Barbarka	Kazimierz Kutz
1964	Rękopis znaleziony w Saragossie	Camilla de Tormez	Wojciech Jerzy Has
1966	Szyfry	Jadwiga	Wojciech Jerzy Has
1966	Don Gabriel	Florentyna	Ewa Petelska, Czesław Petelski
1968	Przygoda z piosenką	madame Michaud	Stanisław Bareja
1968	Przekładaniec	pastor (głos)	Andrzej Wajda
1970	Książę sezonu	Stefa	Witold Orzechowski
1971	Kłopotliwy gość	Barbara	Jerzy Ziarnik
1975	Die Überlebende	Teresa Gadomska	Christian Steinke
1977	Granica	wojewodzina	Jan Rybkowski
1978	Płomienie	ciotka	Ryszard Czekała
1981	Filip z konopi	Zosia	Józef Gębski
1982	Na tropach Bartka	pani Elżbieta	Janusz Łęski
1993	Skutki noszenia kapelusza w maju	matka Mateusza	Krystyna Krupska-Wysocka
2006	Kto nigdy nie żył…	matka Jarka	Andrzej Seweryn
2007	Ryś	wicehrabina	Stanisław Tym
2009	Ostatnia akcja	Goga	Michał Rogalski
2010	Milion dolarów	Hanna Walczak	Janusz Kondratiuk
2021	Zabij to i wyjedź z tego miasta	stara mama Mariuszka (głos)	Mariusz Wilczyński

Wszystkie te filmy pokazują jej wszechstronność oraz talent aktorski, widoczny na przestrzeni lat. W kolejnych tabelach przedstawione są także jej osiągnięcia w telewizji.

Seriale telewizyjne
Rok	Tytuł	Rola	Reżyseria
1966	Niewiarygodne przygody Marka Piegusa	matka Marka (odc. 4–6)	Mieczysław Waśkowski
1969–1970	Czterej pancerni i pies	Honorata (odc. 16–18, 21)	Konrad Nałęcki
1969	Przygody pana Michała	Makowiecka (odc. 2–5)	Paweł Komorowski
1973	Wielka miłość Balzaka	Luiza (głos)	Wojciech Solarz
1980	Kłusownik	pani Elżbieta (odc. 1–3)	Janusz Łęski
1994	Bank nie z tej ziemi	Leokadia	Waldemar Dziki
2001	Więzy krwi	Wiktoria	różni
2002	Król przedmieścia	matka	Olaf Lubaszenko
2003	Na dobre i na złe	Nela (odc. 155)	–
2007	Na dobre i na złe	Halina (odc. 300)	–
2007	M jak miłość	babcia Łucja (odc. 531, 533–534)	różni
2007	Niania	Matylda (odc. 81)	Jerzy Bogajewicz
2012	Reguły gry	staruszka na wernisażu (odc. 1)	–

Odznaczenia

Barbara Krafftówna, wybitna postać w polskiej kulturze, została uhonorowana licznymi odznaczeniami, które podkreślają jej wkład w sztukę. Wśród nich znajdują się:

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2019),
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2006),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1963),
• Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości (2018),
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2006),
• Medal „Merito de Wratislavia – Zasłużony dla Wrocławia”,
• Złota Oznaka Honorowa Towarzystwa Polonia (1987),
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967).

Te wyróżnienia świadczą o jej niezwykłym dorobku artystycznym i społeczno-kulturalnym.

Nagrody i wyróżnienia

Barbara Krafftówna, znana i ceniona aktorka, zdobyła wiele nagrody i wyróżnienia w trakcie swojej długiej kariery artystycznej. Oto kluczowe osiągnięcia, które podkreślają jej talent i ciężką pracę:

• 1949: Nagroda Artystyczna Wybrzeża Gdańskiego za rok 1948,
• 1962: nagroda „Srebrna Maska” w plebiscycie „Expressu Wieczornego” na najpopularniejszych aktorów telewizyjnych,
• 1963: nagroda Złote Wrota na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Francisco za rolę w filmie Jak być kochaną,
• 1963: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za rolę w filmie Jak być kochaną,
• 1963: nagroda „Złota Maska” w plebiscycie „Expressu Wieczornego”,
• 1964: nagroda „Srebrna Maska” w plebiscycie „Expressu Wieczornego” na najpopularniejszych aktorów telewizyjnych,
• 1964: I miejsce w plebiscycie czytelników „Kuriera Polskiego” na najpopularniejszą aktorkę polskiego ekranu,
• 1965: nagroda „Srebrna Maska” w plebiscycie „Expressu Wieczornego” na najpopularniejszych aktorów telewizyjnych,
• 1965: Nagroda Komitetu ds. PRiTV za wybitne osiągnięcia aktorskie w programach rozrywkowych telewizji,
• 1971: druga lokata w filmowym konkursie „Panoramy Północy” na najpopularniejszą parę aktorską, wraz z Janem Englertem,
• 1975: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt twórczości aktorskiej,
• 1982: nagroda za rolę Lulu w Skizie na VIII Opolskich Konfrontacjach Teatralnych,
• 1982: tytuł Najlepszej Aktorki na XXI Rzeszowskich Spotkaniach Teatralnych,
• 1986: Nagroda pisma „Drama Loque” za najlepszą kreację aktorską w Matce Witkacego w reż. Leonidasa Dudarewa w Los Angeles,
• 1990: Nagroda Dziennikarzy na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie za rolę w filmie dokumentalnym How to be American,
• 2005: odciśnięcie dłoni na Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach,
• 2018: Wielka Nagroda Festiwalu „Dwa Teatry” w Sopocie za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze Polskiego Radia i Telewizji,
• 2019: Platynowy Szczeniak za wybitne osiągnięcia w aktorstwie filmowym na 8. Festiwalu Aktorstwa Filmowego im. Tadeusza Szymkowa we Wrocławiu,
• 2019: Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za całokształt twórczości.

Jej działalność artystyczna została doceniona na wielu polskich i międzynarodowych scenach, a zdobyte nagrody stanowią znakomite potwierdzenie jej talentu oraz profesjonalizmu.

Literatura

W obszarze literackim warto zwrócić uwagę na ważny tytuł, który zdobył uznanie. Mowa tu o książce autorstwa Remigiusza Grzeli, zatytułowanej Krafftówna w krainie czarów. Publikacja ta ukazała się nakładem Prószyński i S-ka w 2016 roku i nosi numer ISBN 978-83-8069-235-0.

---

Oceń: Barbara Krafftówna

---