Jan Pietrzak

---

Życiorys

Młodość i wykształcenie

Jan Pietrzak przyszedł na świat na warszawskim Targówku, będąc dzieckiem Wacława (1910–1942) oraz Władysławy z Majewskich (1907–1992). Jego ojciec, robotnik i członek Komunistycznej Partii Polski, brał udział w organizacjach takich jak „Młot i Sierp” oraz Związek Walki Wyzwoleńczej. Niestety, po aresztowaniu przez Niemców, zmarł w październiku 1942 na Pawiaku, a pośmiertnie wyróżniono go Krzyżem Grunwaldu III klasy. Jego matka, działając w czasie okupacji, związała się z PPR, a później wstąpiła do prokomunistycznego Stronnictwa Ludowego „Wola Ludu”. Po wojnie, w latach 1947-1952, zasiadała w Sejmie Ustawodawczym. W 1961 roku stała się członkiem PZPR.

Jan Pietrzak był świadkiem powstania warszawskiego i przez krótki czas uczęszczał do Szkoły Powszechnej nr 2 w Grójcu (1945–1947), kończąc cztery klasy. W 1948 roku przeszedł do Szkole TPD nr 9 w Warszawie, gdzie ukończył piątą klasę. To właśnie na namowę matki postanowił składać podanie o przyjęcie do liceum wojskowego Korpusu Kadetów im. gen. Karola Świerczewskiego w Warszawie, w którym zdobył świadectwo dojrzałości w 1954 roku. Następnie, w latach 1954-1957, studiował w Oficerskiej Szkole Radiotechnicznej im. kpt. Sylwestra Bartosika w Jeleniej Górze, gdzie również aktywnie uczestniczył w pracach zespołu muzycznego.

Po odbyciu służby wojskowej Jan Pietrzak przeszedł do cywila 18 października 1957 jako podporucznik rezerwy Wojska Polskiego. W latach 1967-1974 odbywał ćwiczenia wojskowe jako oficer rezerwy, co w pewnym sensie było częścią jego zaangażowania w działalność polityczną, a także kulturalną. W 1968, przyznał w wywiadzie dla Rzeczpospolitej: „Nie miałem nic przeciwko zastanej rzeczywistości. Nie walczyłem z nią, ja z niej wyrastałem”.

Kabaret Hybrydy

W 1960 roku Jan Pietrzak związał się z klubem studenckim „Hybrydy” w Warszawie, gdzie objął kierownictwo nad studenckim Teatrem Hybrydy, który oferował różnorodne formy artystyczne, w tym dramatyczne, kabaretowe i pantomimę. W latach 1961-1967 zespół zaprezentował wiele premier, takich jak Czapa, czyli śmierć na raty autorstwa Janusza Krasińskiego oraz dzieła Włodzimierza Odojewskiego i Jerzego Krzysztonia. Wystawione spektakle, takie jak Kąpiel w Rubikonie (1962) oraz Radosna Gęba Stabilizacji (1963), przywaliły na stałe swe piętno na polskiej scenie kabaretowej.

Kabaret ten otworzył drzwi kariery wielu znanym osobom, takim jak Jonasz Kofta, Adam Kreczmar, Stefan Friedmann, i wielu innych artystów. Jednak w 1967 roku kabaret został rozwiązany w związku z oskarżeniami o wrogość wobec władz i deprawowanie młodzieży. Po odejściu z „Hybryd” Jan Pietrzak zamierzał założyć własny projekt, co ostatecznie doprowadziło do powstania „Kabaretu Pod Egidą”.

Dalsza działalność w czasach PRL-u

„Kabaret Pod Egidą” rozpoczął działalność w 1967 roku, a jego warszawska premiera odbyła się 10 lutego 1968, w lokalu towarzystwa TPSP. Pietrzak zdobył popularność jako kabareciarz, przede wszystkim dzięki swej politycznej satyrze, co pozwoliło mu komentować skomplikowaną sytuację społeczną tamtych czasów. Był autorem wielu hymnów opozycyjnych, takich jak „Taki Kraj”, a za utwór „Spokojnie, chłopie” zdobył nagrodę podczas 6. Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu w 1968 roku.

W 1970 roku otrzymał także nagrodę od Ministerstwa Kultury i Sztuki za utwór „Marsjanie nie zagrażają Ziemi” podczas 8. KFPP w Opolu. Na przełomie lat 70. Jan Pietrzak oraz jego współpracownicy, w tym Krystyna Janda i Piotr Fronczewski, byli pod czujnym okiem Służby Bezpieczeństwa, co ostatecznie prowadziło do szeroko zakrojonej inwigilacji ze strony władz.

W latach 1972-1973 Jan Pietrzak pracował jako kierownik Redakcji Widowisk Estradowych TVP, jednak w 1973 roku został zwolniony. Od 1975 do 1981 roku był sekretarzem redakcji tygodnika „Szpilki”, gdzie jego twórczość podlegała cenzurze. Jan Pietrzak znajdował się na specjalnej liście cenzorów, co oznaczało, że na jego publikacje zwracano szczególną uwagę, a każda wzmianka o nim musiała być zgłaszana kierownictwu Urzędu. Otrzymał Złoty Krzyż Zasługi od władz PRL w 1979 roku, a w 1981 jego utwór „Żeby Polska była Polską” przyniósł mu główną nagrodę na KFPP.

Działalność po 1989

Po 1989 roku Jan Pietrzak organizował Kabaretowe Kursy Śmiechoterapii i aktywnie angażował się w życie społeczne i polityczne, pisząc m.in. do „Tygodnika Solidarność” oraz „Dziennika Polskiego”. W 1995 roku ubiegał się o urząd Prezydenta RP, podnosząc tematy przywrócenia kary śmierci i liberalizacji gospodarki, uzyskując 1,12% głosów.

W następnych wyborach, w 1997 roku, bezskutecznie kandydował do Sejmu z listy Unii Prawicy Rzeczypospolitej. Jan wspierał lustrację w Polsce, co było widoczne w jego poparciu dla Bronisława Wildsteina w 2005 roku. Również w 2005 roku wziął udział w Honorowym Komitecie Poparcia Lecha Kaczyńskiego. W 2007 roku oficjalnie poparł Prawo i Sprawiedliwość w wyborach parlamentarnych.

W 2010 był częścią Warszawskiego Społecznego Komitetu Poparcia Jarosława Kaczyńskiego, a w 2015 dołączył do Ogólnopolskiego Komitetu Poparcia Andrzeja Dudy. Od 2007 do 2009 roku prowadził program Po co nam to było…? w TVP Historia, a potem program Kabaretowa alternatywa w TVP1.

W latach 2013-2014 Jan prowadził program Wolne żarty w Telewizji Republika i był publicystą tygodnika „W Sieci”. Nagrywał też felietony, które były dostępne na YouTube i jego stronie internetowej. W 2016 roku prowadził audycję Z szafy Pietrzaka na TVP3 Warszawa, a w 2017 roku rozpoczął program Pół wieku Kabaretu pod Egidą w TVP1.

Uczestniczył również w jubileuszowym koncercie Imieniny Pana Janka z okazji 50-lecia działalności Kabaretu pod Egidą. Po jego boku wystąpili wielcy artyści, tacy jak Marlena Drozdowska, Natalia Sikora, Marcin Wolski, Ryszard Makowski i wielu innych. W latach 2016-2023 regularnie komentował wydarzenia społeczne w programie Jedziemy na TVP Info.

Po kontrowersyjnej wypowiedzi 26 września 2019 roku, dotyczącej Klaudii Jachiry, został pozwany, a w 2021 roku przeprosił publicznie za swoje słowa. Od grudnia 2023 roku jest stałym komentatorem Telewizji Republika, gdzie kontynuuje swoją działalność publicystyczną. W styczniu 2024 roku, jego wypowiedź na temat migrantów wzbudziła ogromne kontrowersje, co skutkowało jego zeznaniami w Prokuraturze Rejonowej w Warszawie. Jednak sprawa ta została w maju 2024 roku umorzona.

Nagrody i odznaczenia

Jan Pietrzak, wybitny artysta i działacz, posiada szereg znamienitych odznaczeń oraz nagród, które przyznano mu za jego osiągnięcia i wkład w kulturę polską. Jego odznaczenia obejmują:

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski – nadanie 2021, wręczenie 2022,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 2009,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 2004,
• Złoty Krzyż Zasługi – 1979,
• Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości – 2018,
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – 2007,
• Złote Odznaczenie im. Janka Krasickiego,
• Medal Pamiątkowy „Pro Masovia” – 2007,
• Odznaka Zasłużony Działacz Kultury,
• Medal Pro Patria – 2017,
• Krzyż „Tibi Mater Polonia” – 2003, odznaczony przez Stowarzyszenie Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym,
• Honorowy Krzyż Solidarności Walczącej – 2022,
• Nagroda „Patriota Roku 2019” im. Kazimierza Odnowiciela.

W 2007 roku Jan Pietrzak otrzymał tytuł zasłużony dla „Solidarności”, nadany przez Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”. Natomiast w 2013 roku został wyróżniony jako Człowiek Roku 2012 „Tygodnika Solidarność”. Jego dorobek artystyczny przyniósł mu również liczne nagrody i wyróżnienia od znaczących osobistości, w tym prezydenta Lecha Wałęsy oraz premiera Jerzego Buzka.

Wśród laureatów jego uznania są również marszałek województwa mazowieckiego Adam Struzik oraz prezydent Łodzi Jerzy Kropiwnicki. Ostatnio, w 2017 roku, Jan Pietrzak otrzymał Doroczną Nagrodę MKiDN za całokształt twórczości z rąk ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego.

Życie prywatne

Jan Pietrzak, znany polski artysta, był trzykrotnie żonaty i ma pięcioro dzieci. Z małżeństwa z informatyczką Elżbietą ma dwoje potomków: Joannę i Mikołaja. Niestety, w trudnych czasach stanu wojennego, jego drugie małżeństwo uległo rozpadowi. Wówczas Pietrzak poznał Katarzynę, która niedługo później stała się jego trzecią żoną. Wspólnie wychowywali pięcioro dzieci, w tym trzech synów: Jacka, Jakuba i Stanisława, a także dwójkę dzieci z jego wcześniejszego związku.

Do niecodziennego zdarzenia doszło 19 sierpnia 2024 roku, kiedy to prowadząc samochód, Pietrzak uderzył w budynek przychodni na warszawskim Wilanowie . Podczas jazdy był trzeźwy, jednak w mediach pojawiły się doniesienia, że wstępne ustalenia policji sugerowały, iż przyczyną kolizji było jego zasłabnięcie.

Jan Pietrzak w rozmowie udzielonej Telewizji Republika postanowił jednak wyjaśnić całe zajście. Stwierdził, że był to incydent na parkingu, podczas którego doszło do uszkodzenia metalowej wiaty oraz niewielkiego zarysowania ściany przychodni. Artysta zwrócił uwagę na to, że doszło do chwilowego „zamącenia głowy” spowodowanego wysoką temperaturą oraz trwającą burzą. Także stanowczo zdementował spekulacje o zasłabnięciu jako przyczynie zdarzenia.

Wybrany dorobek artystyczny

Jan Pietrzak, znany polski artysta, pozostawił po sobie znaczący dorobek muzyczny, obejmujący zarówno teksty, jak i muzykę. Poniżej przedstawiamy kilka jego najbardziej znanych utworów:

• „Żeby Polska była Polską”, tekst Jan Pietrzak, muzyka Włodzimierz Korcz,
• „Powitanie w kabarecie”, tekst i muzyka Jan Pietrzak,
• „Bez uogólnień”, tekst Jan Pietrzak, muzyka Krzysztof Paszek,
• „Szachy personalne”, tekst Daniel Passent, muzyka Jan Pietrzak,
• „Pamiętajcie o ogrodach”, tekst Jonasz Kofta, muzyka Jan Pietrzak. Nagroda dziennikarzy na III KFPP w Opolu w 1965,
• „Czy te oczy mogą kłamać”, tekst Agnieszka Osiecka, muzyka Jan Pietrzak,
• „Dziewczyna z PRL-u”, tekst i muzyka Jan Pietrzak,
• „Gdzie ci mężczyźni?”, tekst Jan Pietrzak, muzyka Włodzimierz Korcz, wyk. Danuta Rinn. I nagroda na XII KFPP, Opole w 1974,
• „Nielegalne kwiaty, zakazany krzyż”, tekst i muzyka Jan Pietrzak,
• „Przybywa – ubywa”, tekst i muzyka Jan Pietrzak,
• „Taki kraj”, muzyka Zbigniew Raj, tekst Jan Pietrzak,
• „Nadzieja”, tekst i muzyka Jan Pietrzak,
• „Dlatego kocham życie”, tekst Jan Pietrzak, muzyka Marek Sart,
• „Górnicy” (piosenka powstała po uniewinnieniu oskarżonych o masakrę w kopalni „Wujek”, w tym między innymi generała Czesława Kiszczaka), tekst i muzyka Jan Pietrzak,
• „Tiry i Tuski”, tekst Marcin Wolski, muzyka Jan Pietrzak,
• „Przesłanie pana Cogito”, tekst Zbigniew Herbert, muzyka Jan Pietrzak,
• „Zbiórka” (piosenka w hołdzie powstańcom warszawskim z 1944),
• „Ballada podwórkowa 10 kwietnia roku dziesiątego”, tekst Jan Pietrzak, muzyka tradycyjna (poświęcona ofiarom katastrofy smoleńskiej).

W jego dorobku znajdują się również nagrania, które przyczyniły się do popularyzacji jego twórczości:

• Jan Pietrzak – „Po powrocie” (kaseta magnetofonowa, ZAIKS) 1984,
• „Panowie FP” – płyta (LP), nagrana w 1985 wspólnie z Piotrem Fronczewskim (teksty kabaretowe i piosenki),
• Jan Pietrzak – człowiek kabaretu, zapis koncertu z 2005 roku, który odbył się w Teatrze na Woli w Warszawie (Produkcja TVP, DVD),
• Kabaret Pod Egidą – sezon ’80 (Produkcja TVP, DVD),
• „Za trzydzieści parę lat, jak dobrze pójdzie…” (Polonia Records, CD),
• Jan Pietrzak 2005/2006 (Produkcja Towarzystwo Egida, CD),
• „THE BEST – Jan Pietrzak – Dziewczyna z PRL-u” (Agencja Artystyczna MTJ, CD),
• POD EGIDĄ NA SMOLNEJ zapis koncertu w warszawskim Domu Kultury Śródmieście 4 lutego 2005 roku (Produkcja DKŚ & Towarzystwo Egida, CD).

Wreszcie, w jego bogatej karierze nie zabrakło również wystąpienia gościnne, jak na przykład w projekcie „Honor jest wasz Solidarni”.

Filmografia

Jan Pietrzak, znany aktor i artysta, ma na swoim koncie wiele znaczących ról filmowych i telewizyjnych. Jego filmografia jest bogata i różnorodna, obejmująca zarówno postacie komediowe, jak i dramatyczne.

• 1971: Milion za Laurą – członek komisji w telewizji,
• 1976: Czterdziestolatek – towarzysz Iwanicki z Wydziału Kadr (odc. 14 i 16),
• 1977: Kochaj albo rzuć – Joe, dziennikarz polonijny w USA,
• 1977: Rekord świata – Kazimierz Abramowski, trener Michała,
• 1978: Pejzaż horyzontalny – przewodniczący komisji dyscyplinarnej,
• 1978: Zielona ziemia – Henryk Jordan,
• 1979: Cham – uriadnik,
• 1979: Golem – dentysta-okulista,
• 1983: Stan wewnętrzny – pułkownik,
• 1984: 5 dni z życia emeryta – Kazimierz Witczak,
• 1990: Życie za życie. Maksymilian Kolbe – Marek Tytz,
• 1991: Ferdydurke – ambasador Francji,
• 2016: Smoleńsk.

---

Oceń: Jan Pietrzak

---