Jerzy Jarocki

Kultura i sztuka

Jerzy Jarocki, urodzony 11 maja 1929 roku w Warszawie, to wybitny polski reżyser teatralny, pedagog, tłumacz oraz dramaturg. Zmarł 10 października 2012 roku w rodzinnym mieście. Był powszechnie uważany za jednego z kluczowych reżyserów w polskim teatrze powojennym, którego twórczość miała znaczący wpływ na rozwój tej dziedziny sztuki.

Między rokiem 1961 a 1998 realizował swoje artystyczne koncepcje na deskach Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. Od 2003 roku jego działalność obejmowała także współpracę z Teatrem Narodowym w Warszawie, gdzie kontynuował swoją misję artystyczną.

Jarocki pełnił role dydaktyczne jako profesor Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie. Był również aktywnym członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, co dodatkowo podkreślało jego zaangażowanie w rozwój polskiej kultury teatralnej.

Życiorys

Jerzy Jarocki, brat znanego pisarza Roberta Jarockiego, miał niezwykle bogate życie artystyczne. Ukończył studia na Wydziale AktorskimPaństwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, a następnie kontynuował naukę w zakresie reżyserii w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej (GITIS) w Moskwie. Tam miał zaszczyt być uczniem Nikołaja Gorczakowa, bliskiego współpracownika Konstantego Stanisławskiego. W początkowym etapie swojej kariery, w latach 1957–1962, związał się z teatrami w Katowicach.

Debiut reżyserski Jarockiego miał miejsce w 1957 roku w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego, gdzie przedstawieniem „Bal manekinów” Brunona Jasieńskiego otworzył swoją karierę. W 1959 roku zrealizował ambitny projekt wystawienia „Ślubu” Witolda Gombrowicza w Gliwicach, co doprowadziło do powstania Studenckiego Teatru Gliwice – STG, z udziałem studentów Politechniki Śląskiej. Światowa prapremiera tego dzieła miała miejsce w kwietniu 1960 roku i była wielkim wydarzeniem teatralnym, aczkolwiek po zaledwie czterech spektaklach, sztuka została zdjęta z afisza, pomimo uznania przez krytyków za jedno z najciekawszych dzieł w teatrze studenckim tego roku.

Od 1961 roku Jarocki rozpoczął współpracę ze Starym Teatrem im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, a jego pierwszą wspólnie wyreżyserowaną sztuką był „Zamek w Szwecji” Françoise Sagan, której premierę zrealizowano 21 lipca 1961 roku. Przez następne lata, do 1998 roku, pełnił funkcję etatowego reżysera w tym teatrze, gdzie stworzył szereg znaczących dzieł, wystawianych na scenach Teatru Polskiego we Wrocławiu, Teatru Dramatycznego w Warszawie oraz Starego Teatru w Krakowie. Kreacje Jarockiego oparte były głównie na literaturze współczesnej, czerpiąc inspiracje z dzieł autorów takich jak: Eugene O’Neill, Arthur Miller, Sławomir Mrożek, Friedrich Dürrenmatt, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Witold Gombrowicz, Tadeusz Różewicz, Anton Czechow oraz Władimir Majakowski.

Twórczość Jarockiego odznaczała się realizmem. Jego przedstawienia łączyły wszystkie aspekty sztuki: scenografię, kostiumy, muzykę oraz grę aktorską, wszystko zgodnie z jego wizją artystyczną. Wymagał zaangażowania zarówno od siebie, jak i od współpracowników, co sprawiało, że jego teatr charakteryzował się chłodną precyzją oraz pełnym emocji podejściem. Od 2003 roku był również związany z Teatrem Narodowym w Warszawie, gdzie wystawiał m.in. „Kosmos” Gombrowicza (2005), „Miłość na Krymie” Mrożka (2007), „Tango” Mrożka (2009) oraz „Sprawę” według „Samuela Zborowskiego” Słowackiego (2011). Tuż przed swoją śmiercią rozpoczął prace nad autorskim przedstawieniem „Węzłowisko”, którego premiera była planowana na wiosnę 2013 roku. W 2012 roku zakończył prace nad telewizyjną rejestracją „Tanga”.

Jarocki reżyserował również za granicą, m.in. na deskach Schauspielhaus Zurych (1972, 1973, 1984), Monachijskiego Kammerspiele (1975), Teatrze im. Samuiła Cwillinga w Czelabińsku (1976), Belgradzkiego Dramsko Pozorište (1979, 1981), Dramsko Centar w Nowym Sadzie (1982) oraz Schauspielhaus Wuppertal (1982). Za swoje działania na rzecz popularyzacji polskiego teatru na świecie został wyróżniony Nagrodą Sekcji Krytyków Teatralnych PO ITI w 1984 roku.

Jerzy Jarocki był także wykładowcą w krakowskiej PWST od 1966 roku, stając się autorytetem oraz mentorem dla wielu polskich aktorów. W 1991 roku otrzymał tytuł profesora. Dwa lata później, w 1994 roku, został przyjęty w poczet członków Polskiej Akademii Umiejętności.

Podczas uroczystości 17 listopada 2007 roku w Teatrze Narodowym w Warszawie, Jerzy Jarocki odebrał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Wręczył mu go Bogdan Zdrojewski, minister kultury i dziedzictwa narodowego, w podziękowaniu za jego wkład w kształcenie młodych artystów oraz podnoszenie standardów teatralnych.

Jerzy Jarocki zmarł 10 października 2012 roku w Warszawie. Jego urna z prochami spoczęła w alei zasłużonych cmentarza Rakowickiego w Krakowie (kwatera LXIX pas B-1-15).

Odznaczenia i nagrody

Jerzy Jarocki, wybitny twórca teatralny, otrzymał liczne odznaczenia oraz nagrody, doceniające jego nieprzeciętne osiągnięcia artystyczne. Oto niektóre z nich:

  • 1965 – Złota Odznaka „Za zasługi dla Krakowa”,
  • 1967 – Nagroda im. Schillera za osiągnięcia w reżyserii teatralnej, w szczególności za reżyserię polskich sztuk współczesnych w latach 1965–1967,
  • 1968 – Złoty Krzyż Zasługi,
  • 1970 – Nagroda im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego za wybitne osiągnięcia reżyserskie, weźmie pod uwagę polską dramaturgię współczesną,
  • 1971 – Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt dokonań reżyserskich, a szczególnie za inscenizację sztuk „Matka”, „Wyszedł z domu”, oraz „Moja córeczka”,
  • 1973 – Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”,
  • 1974 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • 1976 – Nagroda Miasta Krakowa,
  • 1977 – Nagroda im. Konrada Swinarskiego (przyznawana przez redakcję miesięcznika Teatr) za reżyserię spektaklu „Król Lear” Williama Szekspira w Teatrze Dramatycznym w Warszawie,
  • 1978 – Odznaka „Za zasługi dla województwa wrocławskiego”,
  • 1984 – Nagroda Sekcji Krytyków Teatralnych PO ITI za popularyzację polskiego teatru na świecie,
  • 1987 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • 1994 – III nagroda za spektakl „Płatonow” w Teatrze Polskim we Wrocławiu podczas Festiwalu „Kontakt” w Toruniu,
  • 1997 – Nagroda ministra kultury i sztuki za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej,
  • 1997 – Medal 400-lecia stołeczności Warszawy,
  • 2000 – Doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie,
  • 2000 – Nagroda Honorowa filii krakowskiej Fundacji Kultury Polskiej za rok 2000,
  • 2000 – Nagroda Honorowa za najlepszą realizację klasyki polskiej w Teatrze Telewizji dla przedstawienia „Grzebania” (ex aequo z „Bigda idzie” w reżyserii Andrzeja Wajdy) na 25. Opolskich Konfrontacjach Teatralnych,
  • 2002 – „Ludwik Honorowy” – nagroda teatralna środowiska krakowskiego za całokształt twórczości,
  • 2003 – Nagroda Honorowa za wybitne inscenizacje sztuk Stanisława Ignacego Witkiewicza na polskich scenach od 1964 roku do dziś na 28. Opolskich Konfrontacjach Teatralnych,
  • 2005 – Najwyższa Nagroda – za „próbę syntezy dzieła Witolda Gombrowicza” w przedstawieniu „Błądzenie” według Gombrowicza w Teatrze Narodowym w Warszawie na 30. Opolskich Konfrontacjach Teatralnych,
  • 2006 – Wielka Nagroda Fundacji Kultury,
  • 2007 – Nagroda Specjalna miesięcznika „Teatr” z okazji jubileuszu 60-lecia pisma,
  • 2007 – Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Jerzy Jarocki pozostaje jednym z najważniejszych twórców polskiego teatru, a jego osiągnięcia są znakiem jego niewątpliwego wpływu na polską kulturę.

Odniesienia w kulturze

W 2018 roku, dzięki Wydawnictwu Znak, została opublikowana biografia Jerzego Jarockiego, której autorem jest Elżbieta Konieczna.

Oceń: Jerzy Jarocki

★★★★★
Średnia ocena:4.51 Liczba ocen:16