Ulica Gocławska w Warszawie

---

Historia

Ulica Gocławska, wytyczona przed rokiem 1890, otrzymała swoją obecną nazwę w roku 1891, coinciding with the incorporation of Kamionka do stolicy. Historia tej ulicy jest nierozerwalnie związana z dynamicznym rozwojem przemysłu w Warszawie. Warto zauważyć, że od 1897 roku pod numerem 7/9/11 funkcjonowała tu duża fabryka Berlińskiego Towarzystwa Akcyjnego, która specjalizowała się w produkcji gumowego obuwia. W 1909 roku zakład zmienił właściciela i stał się własnością Duńskiego Towarzystwa Akcyjnego. Po tej zmianie przekształcono również profil działalności zakładu, który zajął się wytwarzaniem margaryny oraz przetwarzaniem nasion roślin oleistych.

Rok 1924 przyniósł następne zmiany – fabrykę nabyło Warszawsko-Ryskie Towarzystwo Akcyjne, a po jej rozbudowie, od 1928 roku, rozpoczęła działalność Warszawsko-Ryska Fabryka Wyrobów Gumowych „Rygawar”, która zatrudniała około 600 osób. Po nacjonalizacji zakład funkcjonował pod nazwą Stomil.

Pierwsze zabudowanie ulicy stanowiły domy drewniane. W 1911 roku zakłady elektrotechniczne „Bracia Borkowscy S.A.” nabyły parcelę u zbiegu Gocławskiej z ulicą Grochowską, zapewniając zatrudnienie dla około 1000 osób przed wybuchem II wojny światowej. Specjalizowali się w produkcji aparatury grzewczej, jednak ich oferta obejmowała również oporniki oraz montaż radioodbiorników marki Philips.

Po zakończeniu II wojny światowej, zakłady te kontynuowały działalność pod nazwą Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „Grochów”, a od 1966 roku jako Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „Delta – Warszawa II”. Jednakże, najważniejszym przedsiębiorstwem działającym na Gocławskiej była Fabryka Aparatów Elektrycznych Kazimierza Szpotańskiego i S-ka, która rozpoczęła swoją działalność w roku 1921. Zakład ten produkował aparaty wysokiego i niskiego napięcia oraz urządzenia dźwigowe i trakcyjne, a także pomiarowe.

Fabryka, która zatrudniała 1500 pracowników, otworzyła oddział w Międzylesiu w 1939 roku. Po znacjonalizowaniu, od 1948 roku firma była znana w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jako Zakłady Wytwórcze Aparatury Wysokiego Napięcia, w skrócie ZWAR. Sam Kazimierz Szpotański, który początkowo był dyrektorem firmy, wkrótce został zmuszony do jej opuszczenia.

Po 1990 roku ZWAR został sprzedany spółce ABB i zaczął funkcjonować jako ABB ZWAR. Obecnie teren, na którym znajdowały się niegdyś fabryki, zajmuje Uniwersytet SWPS.

W okresie 1939–1945 ulica Gocławska nie uległa poważnym zniszczeniom; jedynie zabudowania „Rygawaru” zostały uszkodzone, a ich odbudowa nastąpiła wkrótce po zakończeniu działań wojennych.

---

Oceń: Ulica Gocławska w Warszawie

---