Zbigniew Wawer

---

Życiorys

Zbigniew Wawer był synem Jana i Lubomiry. W roku 1975 ukończył L Liceum Ogólnokształcące im. Ruy Barbosy w Warszawie, co stanowiło początek jego edukacyjnej drogi. Następnie, w latach 1975–1979, studiował historię na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie obronił pracę magisterską zatytułowaną „11 Karpacka Dywizja Piechoty w kampanii wrześniowej 1939”, napisaną pod czujnym okiem prof. Tadeusza Jędruszczaka.

W 1980 roku Wawer rozpoczął studia doktoranckie w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Od tego momentu jego kariera naukowa rozwijała się dynamicznie, asystując w prowadzeniu badań w takich instytucjach, jak Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. Gen. Sikorskiego, Instytut Marszałka Piłsudskiego oraz Studium Polski Podziemnej w Londynie. W 1988 roku udało mu się obronić doktorat z nauk humanistycznych.

W latach 1985–2001 był zatrudniony jako pracownik Instytutu Historii PAN w Warszawie. Od roku 1991 nawiązał stałą współpracę z Telewizją Polską S.A., realizując w okresie od czerwca 1992 do września 2011 liczne filmy dokumentalne oraz programy historyczne, współpracując z 3 Programem TVP, TVP Info oraz innymi jednostkami TVP. Wiele z tych produkcji powstało także dla Discovery Channel oraz w partnerstwie z Departamentem Społeczno-Wychowawczym Ministerstwa Obrony Narodowej. 6 grudnia 2010 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii.

W 2011 roku Wawer był organizatorem międzynarodowej konferencji zatytułowanej „Tobruk 1941”, w której uczestniczyli eksperci z Niemiec, Włoch, Słowacji i Czech. Tego samego roku opublikował swoją pracę w języku polskim oraz angielskim pod tytułem „Tobruk 1941”. Od września 2012 roku do 19 września 2016 roku pełnił funkcję dyrektora Muzeum Wojska Polskiego.

W dniu 1 marca 2017 roku Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego powierzył mu obowiązki dyrektora Łazienek Królewskich w Warszawie. W wyniku reformy, 1 stycznia 2018 roku objął stanowisko Dyrektora Muzeum Łazienki Królewskie, które powstało z połączenia dotychczasowych placówek – Muzeum Łazienki Królewskie oraz Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa.

Od 7 lutego 2018 roku był członkiem Rady przy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Niestety, zmarł 12 grudnia 2022 roku po długiej walce z chorobą nowotworową. Uroczystości pogrzebowe o charakterze państwowym, z ceremoniałem wojskowym, miały miejsce 29 grudnia 2022 roku. Po mszy świętej, która odbyła się w katedrze Polowej Wojska Polskiego, został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Dorobek naukowy i popularnonaukowy

Pozycje książkowe

W dorobku Zbigniewa Wawera można znaleźć szereg wartościowych publikacji, które dotyczą kluczowych momentów w historii Polski.

• The Polish Formations in Spain 1808 – 1812, Helsinki 1988 s. 18,
• Katalog odznak rozpoznawczych, odznak honorowych i pamiątkowych Polskich Sił Zbrojnych, Białystok 1990 (współautor) s. 30,
• Przechodniu. Powiedz Polsce… Narvik – Tobruk – Monte Cassino – Falaise, Warszawa 1991 Arkady (współautor) s. 200, ISBN 83-213-3554-3,
• Passerby, Tell Poland … Narvik – Tobruk – Monte Cassino – Falaise, Warszawa 1991 Arkady (współautor) s. 200, ISBN 83-213-3585-3,
• Organizacja polskich wojsk lądowych w Wielkiej Brytanii 1940-1945, Warszawa 1992 Autor, IH PAN, Bellona s. 250, ISBN 83-11-08218-9,
• Bitwa o Monte Cassino 1944, Warszawa 1994 Bellona s. 96, ISBN 83-11-08311-8,
• Władze RP na Obczyźnie podczas II wojny światowej 1939-1945. Praca pod red. Z. Błażyńskiego, T. 1. Londyn 1994 Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie, s. 455–524,
• 3 Dywizja Strzelców Karpackich w kampanii włoskiej 1944 –1945, Białystok 1994 Ośrodek Badań nad Historią Wojskowości s. 48, ISBN 83-86232-40-4,
• Wojsko Polskie w II wojnie światowej, Warszawa 1995 Bellona, s. 135–186; 200 – 215,
• Znów w polskim mundurze. Armia Polska w ZSRR sierpień 1941 – marzec 1942, Warszawa 2001, nakład autora s. 332, ISBN 83-86891-71-8,
• Wojsko Polskie w II wojnie światowej, Warszawa 2005, Bellona, redakcja naukowa oraz autor tekstów, s. 151–202, 223-253, ISBN 83-11-10119-1,
• Polacy na frontach II wojny światowej. The Polish on the Second World War Fronts, Warszawa 2005, Bellona, s. 26–70, ISBN 83-11-10163-9,
• Polish Forces In Defence of the British Isles 1939-1945, London 2006, współautor, The Polish Army as part of the Defence Forces of Scotland 1940-1945, s. 92–107,
• General Władysław Anders. Soldier and Leader of the Free Poles in Exile, London 2008, PUNO, współautor, s. 55–76,
• Monte Cassino 1944, Warszawa 2009, Bellona, s. 304,
• Monte Cassino. Walki 2 Korpusu Polskiego, Warszawa 2009, Bellona, s. 448, ISBN 978-83-11-11519-4,
• Od Buzułuku do Monte Cassino. From Buzuluk to Monte Cassino, Warszawa 2009, ZP, s. 160, ISBN 978-83-61529-22-4,
• Losy Polski i Polaków w okresie II wojny światowej, Warszawa 2009, Bellona, redakcja naukowa oraz autor tekstów, s. 290–370, 410-458,
• Boje polskie 1939-1945. Przewodnik Encyklopedyczny, Warszawa 2009, Bellona, Rytm, autor tekstów, ISBN 978-83-11-1037-3,
• Droga na Monte Cassino w świetle dokumentów sztabowych. Pamiętnik szefa sztabu 5 Kresowej Dywizji Piechoty, opracowanie, przypisy oraz 40 stron tekstu naukowego, Warszawa 2010, Bellona,
• Tobruk 1941, s. 160, Warszawa 2011, Bellona (polsko-angielskie), ISBN 978-83-11121-61-4,
• Armia Generała Władysława Andersa w ZSRR 1941-1942, Warszawa 2012, ISBN 978-83-11-12358-8.

Artykuły

Oprócz książek, Wawer zasłużył się także poprzez publikacje artykułów, które poszerzają wiedzę o polskiej historii wojskowości.

• Legion Polski w Finlandii. W: Wojsko Polskie 1914 – 1922, T. 1. Koszalin 1988 (współautor) s. 157–163,
• Polscy spadochroniarze w Wielkiej Brytanii 1940 – 1945. 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa. Zeszyty Naukowe Muzeum Wojska w Białymstoku 1988 s. 56–91,
• Projekty organizacji polskiej wielkiej jednostki pancernej w Wielkiej Brytanii 1941 r. „Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej” Londyn 1990 nr 133 s. 297–308,
• Formowanie 1 Dywizji Pancernej – trudne początki 1942. Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej Londyn 1990 nr 134 s. 373–384,
• O utrzymanie 9 Pułku Ułanów w składzie 4 Dywizji Piechoty. Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej Londyn 1990 nr 134 s. 435–437,
• Formowanie 1 Dywizji Pancernej – trudne początki 1943 r. Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej Londyn 1990 nr 136 s. 537–549,
• Z dziejów 4 Dywizji Piechoty Wojska Polskiego w Wielkiej Brytanii. Zeszyty Naukowe Muzeum Wojska w Białymstoku 1989 s. 131–146,
• Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich w kampanii francuskiej 1940. Zeszyty Naukowe Muzeum Wojska w Białymstoku 1990 s. 130–151,
• Posłowie pt. Krótki rys historii Armii Polskiej w ZSRR. W: Dywizja Lwów. Wspomnienia żołnierskie z ZSRR i Iraku 1941- 1943, Warszawa 1991 PWN s. I – XIII,
• The Polish Formations in Spain 1808 –1812. The specificity of the Polish Tactics. International Commission of Military History No.13, Helsinki 1991 (współautor) s. 95–106,
• 1 Dywizja Pancerna, W: Barbarski K., Englert J., Generał Maczek, Londyn 1992 s. 13–16,
• 1 Dywizja Grenadierów. Organizacja Francja 1939-1940. Zeszyty Naukowe Muzeum Wojska w Białymstoku 1994,
• Generał Stanisław Sosabowski, W: Barbarski K., Englert J., Generał Sosabowski, Londyn 1996 s. 15–18,
• Naczelny Wódz generał broni Kazimierz Sosnkowski. W: Generał Kazimierz Sosnkowski, Warszawa 1997 s. 54–64,
• Drugie natarcie Polskiego Korpusu 18 maja 1944 r. w: Bitwa o Monte Cassino 1944, geneza – przebieg – opinie, Konferencja naukowa, T. I, Koszalin 2000, s. 57–75,
• Przygotowania 2 Korpusu Polskiego do bitwy o Monte Cassino, w Boje polskie na zachodzie, Wojskowe Biuro Badań Historycznych, Warszawa 2006, s. 27–36,
• Monte Cassino. Generał Władysław Anders a II natarcie 5 Kresowej Dywizji Piechoty 17-19 Maja 1944 roku, Bitwy generała Władysława Andersa. Studia i materiały do dziejów 2 Korpusu Polskiego, T. 1, Leszno 2007, s. 85–105,
• Polski Słownik Biograficzny – biogramy: Bronisław Prugar-Ketling, Bronisław Rakowski, Konstanty Skąpski, Tadeusz Skinder.

Odznaczenia

Zbigniew Wawer był niezwykle wyróżniającą się postacią, czego dowodem są jego liczne odznaczenia, które otrzymał za swoje zasługi i osiągnięcia. Jego bogaty dorobek jest świadectwem zaangażowania oraz oddania w służbie społeczeństwu.

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, pośmiertnie, 2022,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 2015,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 2012,
• Medal „Pro Bono Poloniae” – 2018,
• Medal Honorowy za zasługi dla Żandarmerii Wojskowej – 2013,
• Komandoria Missio Reconciliationis – 2014,
• „Zasłużony dla Warszawy” (nr legitymacji 171) – 11 marca 2002,
• Kawaler Orderu Białej Róży Finlandii IV klasy – Finlandia, 2018,
• Krzyż Oficerski Orderu Oranje-Nassau – Holandia, 2014,
• Krzyż Zasługi III klasy Ministerstwa Obrony Estonii – Estonia, 2017,
• Krzyż Kawalerski Orderu Węgierskiego – 2019,
• Krzyż Zasługi Pierwszej Klasy Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec – 2020,
• Komandoria Krzyża Uznania Republiki Łotewskiej – 2022,
• Nagroda 2022 za cały dorobek naukowy w dziedzinie nauk humanistycznych, społecznych lub sztuki – 2022,
• Złoty Medal Reipublicae Memoriae Meritum – 2023, pośmiertnie.

---

Oceń: Zbigniew Wawer

---