Gocław (Warszawa)

Osiedla

Gocław to niezwykle interesujące osiedle oraz obszar Miejskiego Systemu Informacyjnego znajdujące się w dzielnicy Praga-Południe w Warszawie, które przyciąga uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów.

W skład Gocławia wchodzi kilka mniejszych osiedli, takich jak: Iskra, Jantar, Orlik, Wilga oraz Kępa Gocławska i Przyczółek Grochowski.

Każde z tych osiedli ma swój unikalny charakter i zalety, co czyni Gocław miejscem wszechstronnym i pełnym życia.

Historia

Wieś, która w przeszłości znana była pod nazwą Gościsław lub Gościesław, została prawdopodobnie nazwana na cześć swojego pierwszego właściciela i ma swoje korzenie w XI wieku. Jest to okres, w którym Kamion także zaczął rozwijać się, co czyni te dwa miejsca jednymi z najstarszych terenów zamieszkałych współczesnej Warszawy. Z dokumentów historycznych z roku 1155 wynika, że wieś ta była własnością biskupa płockiego, a w późniejszych latach trafiła w skład dóbr Kamion.

W 1542 roku Gocław, jako wieś duchowna, wchodził w skład prebendy płockiej kapituły katedralnej. Dalsze analizy wskazują, że w 1580 roku omtrent 115 ha powierzchni rolnej przypadało na Gocław. W lipcu 1655 roku na tym obszarze miała miejsce trzydniowa bitwa, w której uczestniczyły wojska szwedzko-brandenburskie, a wieś została zniszczona.

W roku 1755 Gocław i Kępa Gocławska miały jedynie 17 domów. W 1780 roku teren Gocławia przeszedł na własność króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, który z kolei przekazał go swojemu bratankowi Stanisławowi Poniatowskiemu. Niestety, w 1795, po utracie niepodległości, dobra te zostały przejęte przez pruski skarb państwa. Z danych z 1827 roku wynika, że Gocław liczył 22 domy oraz 168 mieszkańców, podczas gdy w 1912 roku populacja wzrosła do 497 osób.

W 1916 roku, Gocław, razem z Grochowem i Saską Kępą, został formalnie przyłączony do Warszawy, co zaowocowało powstaniem 17. okręgu Grochów. Na jego terenie mieszkało wówczas około 5500 ludzi, przeważnie w parterowych, drewnianych budynkach, które były pozbawione większości urządzeń komunalnych. W okresie II Rzeczypospolitej planowano na Gocławiu drugie po Okęciu międzynarodowe lotnisko, dla którego zabezpieczono nawet odpowiedni teren pod budowę.

Po zakończeniu II wojny światowej, w 1946 roku, na obszarze Gocławia powstało lotnisko sportowe Aeroklubu Warszawskiego, istniejące do połowy lat 70. XX wieku. W 1977 roku Robotnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa „Osiedle Młodych” zainicjowała realizację największego zespołu mieszkaniowego na prawym brzegu Wisły, znanego jako Gocław-Lotnisko. Głównym projektantem tego przedsięwzięcia został Tadeusz Mrówczyński.

Aby nawiązać do historycznej lokalizacji lotniska, osiedla mieszkalne w Gocławiu zyskały nazwy związane z polskim przemysłem lotniczym, w tym m.in.:

  • Iskra → PZL TS-11 Iskra,
  • Jantar → SZD-41 Jantar Standard,
  • Orlik → PZL-130 Orlik,
  • Wilga → PZL-104 Wilga.

W XXI wieku, pomiędzy 2010 a 2017 rokiem, na granicy Gocławia oraz sąsiedniej Saskiej Kępy zrealizowano budowę osiedla znanego jako Osiedle Saska.

Geografia

Granice Gocławia

Obszar Gocławia, według klasyfikacji Miejskiego Systemu Informacji (MSI), nie jest formalną jednostką administracyjną, lecz raczej wyznaczonym terenem. Granice te obejmują:

Przy takich granicach, obszar Gocławia ma powierzchnię wynoszącą 410,5 ha, co odpowiada 4,1 km². Niemniej jednak, podział ten wzbudza pewne kontrowersje, gdyż często nie uwzględnia bogatej historii regionu. W przypadku Gocławia, wyłączono z jego granic Kępę Gocławską (w obrębie MSI uznawaną za część Saskiej Kępy), zaś włączono do niego Przyczółek Grochowski, który historycznie zaliczany jest do Grochowa. Dodatkowo, w obrębie Gocławia uwzględniono zabudowania przy ul. Ostrobramskiej, które w kontekście rzeczywistych jednostek samorządowych Pragi-Południe nie są traktowane jako część Gocławia.

Ukształtowanie powierzchni

Obszar Gocławia znajduje się w całości w Dolinie Środkowej Wisły. Najniższe punkty tego terenu występują na południu, wzdłuż brzegu Wisły, sięgając wysokości 79,8 m n.p.m. Teren wznosi się łagodnie w kierunku północnym, osiągając 86,0 m n.p.m. w okolicach ul. Ostrobramskiej. Interesujące wysokie punkty stanowią jedynie sztuczne nasypy, gdzie korona Wału Miedzeszyńskiego osiąga wysokość 88,1 m n.p.m.

Hydrografia

Wisła to główny ciek wodny w Gocławiu, który tworzy granicę południową na odcinku 800 m. Na obszarze zalewowym, między brzegiem Wisły a wałem przeciwpowodziowym, występują okresowe oraz stałe zalewy, które po każdym wylewie rzeki zmieniają swój kształt. Południowo-wschodnią granicę Gocławia wyznacza Kanał Nowa Ulga, z którego 2520 m stanowi odcinek graniczny, podczas gdy łączna długość kanału wynosi 5600 m. Dodatkowo, na krótkim odcinku ok. 40 m przy ul. Ostrobramskiej, znajduje się bezimienny kanał, który wpływa do Kanału Nowa Ulga.

Na poziomie równoleżnikowym przez Gocław przepływa również Kanał Gocławski, jego długość wynosi 2320 m, a źródło znajduje się w Jeziorze Gocławskim, które zajmuje powierzchnię 1,65 ha. Kanał ten kończy swój bieg w Kanale Nowa Ulga. W górnym odcinku Kanału Gocławskiego, tuż powyżej Jeziora Gocławskiego, biegnie Kanał Wystawowy, czasami też określany na mapach jako Kanał Kamionkowski, który na krótkim odcinku (ok. 50 m) jest częścią terenu Gocławia.

W centralnej części Kanał Gocławski odgałęzia się, oferując niewielką odnogę, gdzie znajduje się sztuczny zbiornik, który nie ma oficjalnej nazwy, a nieoficjalnie określa się go mianem Balatonu bądź Jeziorka Balatońskiego. Zbiornik ten ma powierzchnię 2,64 ha i łączy się z Kanałem Gocławskim za pomocą dwóch odnóg: zachodniej o długości 60 m oraz wschodniej o długości 55 m.

Transport

W Gocławiu główne ulice tworzą sieć, która obejmuje następujące odcinki: ul. Abrahama, Umińskiego, Jugosłowiańska, Meissnera (te drogi układają się w kształt elipsy), ul. gen. A.E. Fieldorfa „Nila” (w kierunku północ – południe) oraz Bora-Komorowskiego (w osi wschód – zachód).

Na terenie osiedla znajduje się pętla autobusowa zarządzana przez ZTM, co zapewnia komfort użytkownikom komunikacji miejskiej. Węzeł komunikacyjny „Bora Komorowskiego” umożliwia łatwe i szybkie połączenie z Trasą Siekierkowską, co stanowi istotny punkt w systemie komunikacji Gocławia. Obecnie prowadzone są prace nad rozwinięciem sieci transportowej o tramwaj oraz planowaną linię metra M3, co znacząco wpłynie na wygodę poruszania się po tej okolicy.

Rada osiedla

W obrębie Gocławia funkcjonuje Rada Osiedla Gocław, która działa jako samodzielna jednostka pomocnicza w ramach dzielnicy Praga-Południe. Jej siedziba znajduje się przy ul. Przemyka 2, gdzie mieszkańcy mogą uzyskać potrzebne informacje oraz wsparcie dotyczące lokalnych spraw.

Oświata

Szkoły podstawowe

W Gocławiu znajduje się wiele placówek edukacyjnych, które zapewniają dzieciom dostęp do różnorodnych programów nauczania. Oto lista szkół podstawowych działających w tej części Warszawy:

  • Szkoła Podstawowa nr 10 im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego – ul. Ostrobramska 72,
  • Szkoła Podstawowa nr 135 im. Marii Kownackiej – ul. Przemyka 5,
  • Szkoła Podstawowa nr 185 im. UNICEF – ul. Bora-Komorowskiego 31,
  • Szkoła Podstawowa nr 279 im. Batalionów Gustaw i Harnaś – ul. Cyrklowa 1,
  • Szkoła Podstawowa nr 312 im. Ewy Szelburg-Zarembiny – ul. Umińskiego 12,
  • Szkoła Podstawowa nr 375 im. Orląt Lwowskich – ul. Abrahama 10,
  • Szkoła Podstawowa nr 402 – ul. Jana Nowaka-Jeziorańskiego 22.

Przypisy

  1. Jerzy Majewski. Opowieść o lotnisku, którego nie było. „Stolica”, s. 18, 05.2019 r.
  2. Osiedle Saska Warszawa. urbanity.pl, 15.01.2018 r. [dostęp 13.07.2021 r.]
  3. Jarosław Osowski: Osiedle na skraju Gocławia to "Saska Kępa"? Deweloper wykorzystuje nieprecyzyjne oznakowanie. warszawa.wyborcza.pl, 19.10.2016 r. [dostęp 26.07.2019 r.]
  4. Obszary MSI. Dzielnica Praga-Południe. [w:] Zarząd Dróg Miejskich [on-line]. zdm.waw.pl. [dostęp 20.10.2018 r.]
  5. Obszary MSI. Dzielnica Praga-Południe. [w:] Zarząd Dróg Miejskich [on-line]. zdm.waw.pl. [dostęp 10.04.2020 r.]
  6. Balaton jest bliżej, niż myślisz – na Gocławiu.
  7. Mapa topograficzna Polski 1:10 000. Ark. N-34-139-A-c-2 Warszawa-Grochów. Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2002 r.
  8. Stefan Kieniewicz (red.): Warszawa w latach 1526–1795. Tom II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984 r. ISBN 83-01-03323-1.
  9. Antoni Julian Nowowiejski, Płock: monografia historyczna, 1930 r. s. 334.
  10. „Dzieje Pragi” Komitet redakcyjny: J. Kazimierski, R. Kołodziejczyk, Ż. Kormanowa, H. Rostkowska. – Warszawa 1970, PWN.
  11. Rozporządzenie dot. rozszerzenia warszawskiego okręgu miejskiego i wykonania planu dla zabudowania miasta Warszawy (Dziennik Rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego 29.09.1916 r.)
  12. Rozporządzenie dot. ustanowienia granic miejskich Warszawy Dziennik Rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego 63.12.1917 r.

Oceń: Gocław (Warszawa)

★★★★★
Średnia ocena:4.76 Liczba ocen:18