Wanda Zawidzka-Manteuffel

---

Życiorys

Wanda Zawidzka-Manteuffel urodziła się w rodzinie Andrzeja i Cecylii z Gościckich. Jej edukacja artystyczna rozpoczęła się w Płocku, gdzie skończyła gimnazjum. Następnie, w latach 1926–1931, studiowała na warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. W tym czasie miała okazję pracować w pracowniach takich artystów jak Miłosz Kotarbiński, Karol Tichy, Tadeusz Pruszkowski oraz w specjalistycznych warsztatach Edmunda Bartłomiejczyka, Władysława Skoczylasa, Wojciecha Jastrzębowskiego, Lucjana Kintopfa i Romana Schneidera. Ukończenie studiów przypadło na rok 1934.

W okresie międzywojennym, artystka rozpoczęła swoją działalność zawodową, pracując jako ilustratorka literatury dziecięcej oraz w zakresie grafiki reklamowej. Jej twórczość z tego okresu silnie wpisuje się w styl art déco. W latach 1937–1939 była członkinią Koła Artystów Grafików Reklamowych oraz Bloku Zawodowych Artystów Plastyków. Po zakończeniu II wojny światowej, przynależała do Stowarzyszenia Autorów ZAIKS, grup Spółdzielni Artystów Plastyków „Ład”, a także od roku 1974 była współzałożycielką Stowarzyszenia „Keramos”.

Od 1946 roku, Wanda Zawidzka-Manteuffel współpracowała z Biurem Nadzoru Estetyki Produkcji, co pozwoliło jej na nawiązywanie współpracy z różnymi zakładami przemysłowymi. Prowadziła również kursy zgodnie z metodą Antoniego Buszka dla pracownic Zakładów Fajansu we Włocławku. Jej talent i umiejętności znalazły również zastosowanie w hucie szkła w Polanicy-Zdroju, gdzie tworzyła unikatowe projekty, a także nadzorowała prace innych artystów, w tym Jana Kurzątkowskiego. W późniejszym okresie realizowała swoje projekty również w Hucie Szkła Gospodarczego „Sudety” w Szczytnej. Wczesne projekty artystki dotyczyły funkcjonalnych zestawów szklanych, takich jak kubki, kieliszki czy karafki, które zdobione były barwionym szkłem i nakładkami.

Lata 50. XX wieku to czas, kiedy jej twórczość rozkwitła. Na początku tej dekady, była projektantką Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, gdzie projektowała szkło, ceramikę oraz tkaniny drukowane. W latach 1950–1955, wspólnie z Haliną Jastrzębowską-Sigmund i Henrykiem Gaczyńskim, stworzyła żyrandole do Pałacu Kultury i Nauki (realizowane w Hucie Szkła Kryształowego „Julia” w Szklarskiej Porębie) oraz do Teatru Wielkiego w Warszawie. W tym samym czasie realizowała ceramikę w Zakładach Fajansu we Włocławku, a później we własnej pracowni w Warszawie. Na rzecz „Ładu” projektowała tkaniny żakardowe o wyrafinowanej kompozycji, które w 1957 roku przyniosły jej nagrodę na XI Triennale Sztuk Dekoracyjnych w Mediolanie. Dwa lata później, artystka stała się członkiem Komisji Selekcyjnej Przemysłu Szklarskiego.

W drugiej połowie lat 60. skoncentrowała się głównie na projektach związanych ze szkłem. W latach 1964–1979, jako kierowniczka ośrodka wzornictwa w Hucie Szkła Gospodarczego „Irena” w Inowrocławiu, projektowała delikatne naczynia i szlify do kryształów, pozostając wierną stylistyce art déco, gdzie dominowały proste linie. W tym okresie również zaczęła realizować unikatowe prace szklane, wyróżniające się delikatnością formy, lekką asymetrią oraz zdobieniami metalicznymi zatopionymi w masie szklanej, które przywodziły na myśl secesyjne szkło.

Wanda Zawidzka-Manteuffel była żoną artysty grafika Edwarda Antoniego Manteuffel-Szoege, którego poślubiła w 1939 roku. Niestety, jej mąż został zamordowany przez NKWD w 1940. Artystka zmarła 4 maja 1994 roku w Warszawie i została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 68-2-14).

W 1994 roku, w okresie od czerwca do sierpnia, w Królikarni w Warszawie miała miejsce wystawa pośmiertna jej dzieł. Prace artystki znalazły swoje miejsce w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie oraz Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

Nagrody

Wanda Zawidzka-Manteuffel odznacza się wybitnymi osiągnięciami w dziedzinie sztuki użytkowej, co znajduje odzwierciedlenie w wielu prestiżowych nagrodach:

• W roku 1951 zdobyła pierwszą nagrodę w konkursie IWP, uznawaną za ważne wyróżnienie za zestaw szkła prasowanego,
• W 1952 roku otrzymała nagrodę w kategorii szkła na I Ogólnopolskiej Wystawie Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej w Warszawie,
• W 1956 roku jej prace zostały uhonorowane nagrodą na wystawie Ładu XXX w Warszawie,
• W 1957 roku zdobyła złoty medal na XI Triennale Sztuk Dekoracyjnych w Mediolanie za wyjątkową tkaninę żakardową, która była częścią ekspozycji „Ładu”.

Wystawy

Wystawy indywidualne

Artystyczna twórczość Wandy Zawidzkiej-Manteuffel została zaprezentowana na kilku znaczących wystawach. W 1963 roku miała miejsce jej pierwsza wystawa w Kordegardzie w Warszawie, gdzie zaprezentowała szereg swoich dzieł. Dwa lata później, w 1965 roku, artystka ponownie wystawiła swoje prace w tej samej galerii. Kolejną ważną ekspozycją była wystawa w 1994 roku, na której można było zobaczyć różnorodne materiały, takie jak szkło, ceramika, tkanina i grafika, również w Warszawie.

Wystawy zbiorowe

Wanda Zawidzka-Manteuffel uczestniczyła również w licznych wystawach zbiorowych. Jej kariera rozpoczęła się od uczestnictwa w Wystawie Przemysłu Artystycznego odbywającej się w Warszawie w latach 1947–1948. Kolejnym istotnym wydarzeniem była I Ogólnopolska Wystawa Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej w Warszawie w 1952 roku. Dwa lata później brała udział w I Ogólnopolskiej Wystawie Ceramiki i Szkła Artystycznego we Wrocławiu w 1954 roku.

W ciągu lat 1956-1969 artystka prezentowała swoje prace na wielu wystawach, takich jak wystawa „Ład” XXX w Warszawie (1956) oraz II Ogólnopolska Wystawa Architektury Wnętrz (1957). Warto zaznaczyć, że w latach 1962-1963 wystawy odbyły się w takich miastach jak Berlin, Praga, Wiedeń i Budapeszt. Udział w licznych wystawach, takich jak Polskie współczesne szkło artystyczne w Krakowie (1963), a także wystawa Ogólnopolska Tkaniny, Ceramiki i Szkła w Warszawie (1964), potwierdzają jej znaczącą obecność na polskim rynku sztuki.

Również w 1969 roku miała miejsce ekspozycja „Ceramika i szkło. Polska sztuka użytkowa w 25-lecie PRL” we Wrocławiu, a później, w tym samym roku, „Wzornictwo w Przemyśle Szklarskim i Ceramicznym” w Warszawie.

Artystka uczestniczyła w międzynarodowych wydarzeniach takich jak „Künstlerisches Glas aus der VR Polen” w Berlinie (1972), a także Ogólnopolska Wystawa Szkła Artystycznego i Użytkowego w Katowicach (1974). Jej twórczość była prezentowana do końca lat 80., co dowodzi jej stałej obecności na scenie artystycznej, w tym w ramach wystawy „Polskie szkło współczesne w Warszawie” (1987-1988).

---

Oceń: Wanda Zawidzka-Manteuffel

---