Hanna Januszewska

---

Życiorys

Hanna Januszewska przyszła na świat w rodzinie inżyniera Wiesława Stefana Januszewskiego (1876–1951) i Henryki Cyryli z Hussów (zm. 1959). W młodości ukończyła gimnazjum w Warszawie oraz studia na Wydziale Polonistyki UW. Jej debiut literacki przypadł na rok 1924, kiedy to opublikowała tomik wierszy dla dorosłych zatytułowany „Poezje”. Od 1932 roku jej twórczość zaczęła przyciągać najmłodszych, dzięki czemu zaczęła pisać wiersze dla dzieci.

W trudnych czasach II wojny światowej aktywnie uczestniczyła w tajnym nauczaniu oraz pracowała w wydawnictwach konspiracyjnych. Po zakończeniu wojny osiedliła się w Łodzi, gdzie podjęła pracę jako redaktor w oddziale Polskiego Radia. W 1949 roku powróciła do Warszawy, gdzie odniosła sukces w konkursie ogłoszonym przez Ministerstwo Kultury i Sztuki na literackie opracowanie polskich baśni ludowych.

Twórczość Januszewskiej obejmowała różnorodne formy literackie, w tym wiersze, bajki, baśnie, słuchowiska radiowe, sztuki teatralne, opowiadania i powieści fantastyczne. Często czerpała inspiracje z polskiego folkloru, a jej prace były osadzone w kontekście wydarzeń historycznych. Współpracowała z renomowanymi czasopismami dla dzieci, takimi jak „Płomyczek”, „Płomyk” (z którym była związana jeszcze przed 1939 rokiem), „Miś” oraz „Świerszczyk”. Jej dzieła zostały przetłumaczone na wiele języków obcych.

Wielokrotnie wznawiane utwory Januszewskiej zmieniały się i ewoluowały w kolejnych edycjach, co świadczy o jej dbałości o jakość i aktualność tekstów. Oprócz własnej twórczości, była również znaną tłumaczką, adaptując dzieła innych autorów, takich jak Maria Konopnicka, Charles Perrault oraz Hans Christian Andersen.

W uznaniu jej wartości pedagogicznych, Hanna Januszewska była niejednokrotnie odznaczana oraz nominowana do nagród państwowych, takich jak nagroda Prezesa Rady Ministrów czy Premio Europeo. Jej książka „Bajki o czterech wiatrach” została wpisana na Listę Honorową imienia H.Ch. Andersena. W 1980 roku otrzymała Nagrodę Państwową I stopnia.

Na płaszczyźnie osobistej, Januszewska była żoną Józefa Moszyńskiego od 1928 roku. Ich syn, Krzysztof Moszyński (1932–2020), zasłynął jako profesor matematyki na UW. Zmarła w Warszawie i znalazła spokój na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 177-5-14,15).

Twórczość

Wiersze dla dorosłych

Hanna Januszewska jest autorką wielu znaczących tomików poetyckich, które zdobyły uznanie w literackim świecie. W 1924 roku zadebiutowała swoją poezją zatytułowaną Poezje, która otworzyła przed nią drzwi do kariery literackiej. W 1930 roku ukazał się Dom na wyspie, a w 1933 roku również zbiór Exodus, który podkreślał jej unikalny styl i wrażliwość.

Wiersze i opowiadania dla dzieci

Twórczość Januszewskiej obejmuje także liczne wiersze i opowiadania skierowane do najmłodszych. W 1932 roku pojawiły się Ele-mele Dudki oraz Jawor, jawor, a także zbiór Z góry na Mazury. Bajki mazowieckie, który wprowadza dzieci w przygody na polskiej ziemi. Kolejne lata przyniosły wiele utworów, takich jak O kocie, co faję kurzył (1933) oraz O chłopcu drewnianym (1938).

Niezwykle popularne stały się również historie o Pyzie, takie jak Jak polska Pyza wędrowała (1938) oraz Idzie Pyza borem, lasem… (1939). W późniejszych latach autorka powracała do tej postaci, tworząc kolejne opowieści o Pyzie na Starym Mieście (1948) i polskich dróżkach (1955).

Nie można zapomnieć o utworach takich jak Było i będzie (współaut. Janina Porazińska, Ewa Szelburg-Zarembina, 1945) i O dobrym Strachu (1945), które także wkomponowują się w bogaty dorobek pisarski Januszewskiej.

Baśnie prozą

W swoim literackim dorobku autorka nie zapomniała o baśniach, w 1952 roku opublikowała Baśnie polskie, które zyskały popularność wśród najmłodszych czytelników. Książka ta zawiera takie opowieści, jak O Bartku doktorze oraz Synowie z gwiazdą w skroni, co sprawia, że stała się lekturą obowiązkową dla dzieci.

W 1955 roku Januszewska rozwinęła ten cykl w O Bartku doktorze i inne baśnie, a w 1975 roku zaproponowała Bajki, które wciąż cieszą się uznaniem.

Powieści

Januszewska to również autorka powieści, które zdobyły uznanie. Jej debiutancka powieść Broszka van der Manów z 1936 roku rozpoczęła długą serię książek, w tym Rękopis pani Fabulickiej (1958) oraz Sześć grubych ryb (1966). Powieść Mania Lazurek z 1968 roku doczekała się ekranizacji.

Inne znaczące tytuły to Tut-tut (1981) oraz Słońce wschodzi (1982), które podkreślają jej umiejętności narracyjne oraz literacką wyobraźnię.

Twórczość dramaturgiczna

W dziedzinie dramatu Januszewska również pozostawiła istotny ślad. Jej Nawojka, opowieść sceniczna z 1952 roku, ukazuje jej talent do tworzenia wyjątkowych historii. Magazyn Małgorzaty Charette z 1955 roku to sztuka przeznaczona zarówno dla młodzieży, jak i dorosłych.

Inne znane utwory to Smocza awantura (1960) oraz Czerwona czapeczka: bajka dla teatru lalek z 1979 roku.

Wybrane przekłady i adaptacje

Januszewska aktywnie zajmowała się również przekładami i adaptacjami literackimi. Jej prace obejmują między innymi Słowik Hansa Christiana Andersena (1947) oraz Krzesio (1952), które zyskały uznanie dzięki starannemu podejściu autorki. Dodatkowo, jej przekłady bajek Charles’a Perrault, takie jak Bajki Babci Gąski (1961), ukazały jej talent w interpretacji klasyki literatury.

Cykl o Pyzie

Cykl o Pyzie ukazuje różne oblicza Polski – przedwojenną oraz socjalistyczną, w tym regiony takie jak Lwów, Wilno czy Nowa Huta. W PRL-u przygody Pyzy nie były wznawiane, a na ich podstawie stworzono animowany serial Wędrówki Pyzy z ilustracjami Adama Kiliana, co wzbogaca postać Pyzy w świadomości publicznej.

Ordery i odznaczenia

Hanna Januszewska jest osobą, która zdobyła liczne uznania za swoje osiągnięcia. Oto niektóre z kluczowych odznaczeń, które otrzymała:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 11 lipca 1955 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 19 stycznia 1955 roku,
• Order Uśmiechu.

---

Oceń: Hanna Januszewska

---