Karol Wierusz-Kowalski

---

Życiorys

Karol Wierusz-Kowalski przyszedł na świat 28 sierpnia 1869 roku w Warszawie, w rodzinie Władysława i Aleksandry z Chudzyńskich. Warto podkreślić, że był bratankiem Alfreda Wierusza-Kowalskiego, a jego matka, będąc osobą z artystycznych kręgów, miała również swoje powiązania z Januarem Suchodolskim. Co interesujące, lekcje rysunku pobierała u Ludwika Kurelli.

Rozpoczynając swoją edukację artystyczną, zgłębił tajniki rysunku w Warszawie ucząc się najpierw u Ksawerego Pillatiego, a potem pod okiem Józefa Ryszkiewicza. Wraz z tymi zajęciami uczęszczał także od 1880 roku do gimnazjum, które prowadził Herman Benni, gdzie uczyli go m.in. Ignacy Jasiński oraz Adolf Dygasiński. W 1883 roku Karol kontynuował naukę w szkole prowadzonej przez Wojciecha Górskiego, a w 1886 roku przeniósł się do gimnazjum w Krakowie, co było koniecznością ze względu na powtarzanie klasy, na co jego ojciec zdecydowanie się nie zgadzał.

Podczas pobytu w Krakowie miał wyjątkową okazję, aby kształcić się pod okiem Juliusza Kossaka oraz Wojciecha Kossaka, a także spotykać takich artystów, jak Jacek Malczewski oraz Feliks Franicz. W 1889 roku zdobijając maturę, Wierusz-Kowalski w 1893 roku wyjechał do Monachium. Tam, z pomocą Alfreda Wierusza-Kowalskiego, rozpoczął naukę w prywatnej szkole Stanisława Grocholskiego oraz u Wacława Szymanowskiego. Dalsze kształcenie odbywał na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium, w pracowni Gabriela Hackla, gdzie zaangażował się w działalność tzw. „szkoły monachijskiej” oraz Monachijskiego Towarzystwa Sztuk Pięknych.

Podczas swojego pobytu w Monachium, Wierusz-Kowalski nawiązał szerokie kontakty artystyczne, m.in. z Józefem Brandtem, Władysławem Szernerem oraz Janem Rosenem. Tradycję przekazuje jedna z anegdot dotyczących jego pobytu w Bawarii, która opowiada, jak ponoć odmówił wstępu do swojej pracowni regentowi Luitpoldowi Wittelsbachowi, myśląc, że jest on potencjalnym modelem.

W 1892 roku Karol Wierusz-Kowalski zaprezentował swoje prace po raz pierwszy w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych, a odtąd jego dzieła były wystawiane do 1902 roku oraz w późniejszych latach 1911–1913. W 1904 roku miał także okazję wystawić swoje prace w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. Oprócz tego, współpracował z salonem Aleksandra Krywulta.

W życiu osobistym Wierusz-Kowalski zarządzał majątkiem swojego stryja Alfreda w Mikorzynie, gdzie zainicjował hodowlę koni. W 1900 roku założył rodzinę i zajął się zarządzaniem majątkiem w Posadzie. Był również osobą aktywną społecznie, pełniąc funkcje sędziego pokoju oraz członka Wojskowej Komisji Poborowej, a nawet współzakładając lokalną ochotniczą straż pożarną.

W trakcie I wojny światowej wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) oraz służył w Wojsku Polskim, a demobilizowany został w 1926 roku. W okresie międzywojennym poświęcił się twórczości plastycznej, organizując wystawy w Łodzi, Bydgoszczy oraz Poznaniu. Wraz z Ksawerym Przyjemskim założyli w Poznaniu salon sztuki.

Po wybuchu II wojny światowej, Wierusz-Kowalski został aresztowany przez Niemców, lecz zdołał uciec z więzienia i powrócić do Warszawy, gdzie mieszkał aż do końca okupacji. Po wojnie wrócił do Posady, gdzie nowe władze przydzieliły mu mieszkanie z pracownią w pałacu. W 1951 roku przeniósł się do córki do Poznania, gdzie zakończył swoje życie 23 października 1953 roku.

Ordery i odznaczenia

Karol Wierusz-Kowalski został odznaczony Krzyżem Niepodległości w dniu 21 kwietnia 1937 roku. To wyróżnienie przyznano mu „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

Twórczość

Wśród najważniejszych obrazów stworzonych przez Karola Wierusz-Kowalskiego, można wyróżnić kilka szczególnie istotnych dzieł, które odbiły się szerokim echem w polskim malarstwie. Należą do nich:

• Jeźdźce i wóz opuszczają polską wieś (1895),
• Powrót z wakacji (1898),
• Odsiecz (ok. 1900),
• Chaty we mgle (1924).

Warto dodać, że prace artysty są prezentowane w prestigowych instytucjach takich jak Zachęta Narodowa Galeria Sztuki w Warszawie oraz Muzeum Okręgowe w Koninie.

---

Oceń: Karol Wierusz-Kowalski

---