Jan Franciszek Gaładyk, urodzony 3 października 1898 roku w Warszawie, to postać, która na trwałe wpisała się w historię Wojska Polskiego. Zmarł 18 lipca 1947 roku w tym samym mieście, gdzie rozpoczęła się jego droga wojskowa.
Był on pułkownikiem dyplomowanym piechoty, a jego kariera wojskowa obejmowała szereg ważnych wydarzeń historycznych. Gaładyk walczył w Legionach Polskich, a także uczestniczył w kampanii wrześniowej oraz poprzez swoje zaangażowanie w działania w I Korpusie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Wyróżniał się nie tylko odwagą, ale również oddaniem dla kraju, co zaowocowało licznymi odznaczeniami, w tym prestiżowym medalem Virtuti Militari, który stanowi potwierdzenie jego bohaterskich czynów na polu walki.
Życiorys
Janusz Gaładyk przyszedł na świat 3 października 1898 roku w Warszawie, w rodzinie Franciszka i Marii z Góreckich. W 1914 roku uzyskał świadectwo ukończenia Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie. Następnie podjął studia na Politechnice Warszawskiej. Od 3 listopada 1913 roku, zaangażował się w działalność Polskich Drużyn Strzeleckich. W dniu 6 sierpnia 1914 roku rozpoczął walkę w Legionach Polskich, gdzie pełnił rolę oficera w 5 pułku piechoty. W trakcie tego okresu odniósł trzy rany. Po kryzysie przysięgowym, który miał miejsce 22 lipca 1917 roku, został internowany w Beniaminowie.
Od 6 sierpnia do 11 listopada 1918 roku, Janusz Gaładyk był aktywny w Polskiej Organizacji Wojskowej. W dniu 11 listopada 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego, gdzie służył do 1 lutego 1919 roku w I Oddziale Sztabu Generalnego jako oficer do zleceń, następnie od 1 lutego do 10 grudnia tego samego roku pełnił funkcję referenta w Biurze Wywiadowczym II Oddziału Naczelnego Dowództwa. Od kwietnia do lipca 1920 roku był szefem Oddziału II Sztabu 3 Armii, a od lipca do grudnia dowodził batalionem w 201 Ochotniczym pułku piechoty.
W okresie od 5 grudnia 1920 roku do 9 maja 1921 roku ukończył kurs w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia w Rembertowie, a następnie zrealizował II kurs uzupełniający dla oficerów innych rodzajów broni przy Szkole Podchorążych Artylerii w Poznaniu, uzyskując 5 lokatę. Po zakończeniu kursów został przydzielony do 5 pułku piechoty Legionów, w którym służył od listopada 1921 do marca 1922, nie zajmując jednak żadnej funkcji. Później został dowódcą III batalionu 79 pułku piechoty w Słonimiu, od kwietnia 1922 do października 1923 roku.
31 października 1923 roku Janusz Gaładyk został powołany do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, gdzie uczestniczył w IV Kursie Normalnym. 1 października 1925 roku, po ukończeniu kursu i zdobyciu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, otrzymał przydział do Inspektoratu Armii Nr 1 na stanowisku referenta. Od 14 października 1926 roku pełnił rolę II oficera sztabu inspektora armii generała dywizji Edwarda Śmigły-Rydza. W następnym roku, 4 listopada 1927 roku, objął stanowisko dyrektora nauk Oficerskiej Szkoły Piechoty w Komorowie, a od lipca 1929 roku przeniesiono go do dowództwa 29 Dywizji Piechoty w Grodnie na stanowisko szefa sztabu.
Od 3 listopada 1931 roku dowodził II batalionem 6 pułku strzelców podhalańskich przeznaczonym do detaszowania w Drohobyczu. Następnie, od 10 lipca 1933 roku, służył jako zastępca dowódcy 18 pułku piechoty w Skierniewicach, a od 23 maja 1934 roku pełnił tę samą rolę w 76 pułku piechoty w Grodnie. Od 5 listopada 1935 roku do maja 1939 roku dowodził pułkiem KOP „Wilejka”, a w 1939 roku został wiceprezesem Okręgu Wileńskiego Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich.
W trakcie kampanii wrześniowej stał na czele 1 Brygady Górskiej Strzelców aż do 6 września. Po bitwie uniknął niewoli i zaangażował się w działalność konspiracyjną, a następnie został mianowany komendantem Związku Walki Zbrojnej w Wilnie, jednak nie objął tego stanowiska. Niestety, w dniu 11 listopada 1939 roku został aresztowany przez władze radzieckie na przejściu granicznym litewsko-białoruskim. Po więzieniu, które trwało do lipca 1941 roku, służył w Polskich Siłach Zbrojnych w ZSRR, gdzie był komendantem Ośrodka Zapasowego Armii w Tockoje oraz Kołtubance do 10 października 1941 roku, a następnie do 22 marca 1942 roku pełnił funkcję zastępcy dowódcy 8 Dywizji Piechoty. Od 23 marca 1942 roku zastępował dowódcę 7 Dywizji Piechoty.
Po dwuletnim urlopie, spędzonym w Palestynie, Janusz Gaładyk kontynuował służbę w I Korpusie. Jego losy zakończyły się po powrocie do kraju 17 czerwca 1946 roku. Zmarł 18 lipca 1947 roku w Szpitalu Wojskowym na ul. Koszykowej 78 w Warszawie (zgodnie z świadectwem zgonu nr 9994/1 z lipca 1947 oraz księgą cmentarza Wojskowego na Powązkach). Spoczywa na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, w kwaterze B 28 WOJ-5-30.
Awanse
Janusz Gaładyk przeszedł przez szereg awansów wojskowych, które odzwierciedlają jego zaangażowanie oraz umiejętności w służbie wojskowej. Jego awanse są następujące:
- chorąży – 1 kwietnia 1917,
- porucznik – 1918,
- kapitan – 1919,
- major – 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924,
- podpułkownik – 1933,
- pułkownik – 1939.
Ordery i odznaczenia
Janusz Gaładyk był osobą, która otrzymała wiele prestiżowych odznaczeń i wyróżnień za swoje zasługi. Jego osiągnięcia są dowodem na zaangażowanie w służbę dla kraju oraz w obronie jego niepodległości.
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 4530, przyznany w 1922 roku,
- Krzyż Niepodległości, nadany 20 stycznia 1931 roku,
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany 11 listopada 1937 roku,
- Krzyż Walecznych, przyznany czterokrotnie,
- Złoty Krzyż Zasługi, nadany 10 listopada 1928 roku,
- Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej,
- Srebrny Wawrzyn Akademicki, przyznany 5 listopada 1938 roku,
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę,
- Odznaka za Rany i Kontuzje, przyznana trzykrotnie,
- Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, nadana 12 maja 1936 roku,
- Odznaka 76 Lidzkiego Pułku Piechoty.
Przypisy
- Znani absolwenci XIV Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica w Warszawie [dostęp 05.10.2023 r.]
- Wawer 2001, s. 29,33, 182, 230-233, 237.
- Jabłonowski i in. 2001, s. 717-718.
- M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 607 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej i krzewienie czytelnictwa w wojsku”.
- M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi w służbie ochrony pogranicza”.
- M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 71 z 13.11.1923 r., s. 750.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 101 z 07.10.1925 r., s. 546.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 44 z 14.10.1926 r., s. 355.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 25 z 31.10.1927 r., s. 300.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 11 z 06.07.1929 r., s. 199.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 7 z 23.10.1931 r., s. 328.
- Rocznik Oficerski 1932, s. 27, 620.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 8 z 28.06.1933 r., s. 130.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 11 z 07.06.1934 r., s. 154.
- Rocznik Ziem Wschodnich 1939, s. 214.
- Siwek 1988, s. 488.
- M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wojskowych G.M.I.L. 1254 z 1926 r. (Dziennik Personalny z 1926 r. Nr 12, s. 70)
- Jurga 1990, s. 767.
- Jurga 1990, s. 768.
- Moszumański 2000, s. 58–63, 120.
- Dziennik Personalny z 1922 r. nr 2, s. 103.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Wacław Ulass | Bronisław Regulski | Stanisław Karnibad | Tomasz Mathea | Tadeusz Wędrowski | Bolesław Andrzej Ostrowski | Jan Stefan Witkowski | Wacław Zawadzki (harcerz) | Artur Maruszewski | Ernest Wiśniewski | Jan Stefańczak | Michał Gedeon Radziwiłł | Ryszard Grosset | Andrzej Samsonowicz | Stanisław Szablewski | Roman Borzęcki | Jan Stamieszkin | Tadeusz Śmigielski | Stefan Inis | Franciszek Sapieha (1772–1829)Oceń: Janusz Gaładyk