Jan Stefan Witkowski

---

Młodość

Jan Stefan Witkowski przyszedł na świat w Warszawie, w rodzinie Jana oraz Stefanii Kilińskiej. Jego edukacja rozpoczęła się w szkole powszechnej, gdzie zdobył podstawy wiedzy, a następnie kontynuował naukę w warszawskim gimnazjum.

Po zakończeniu etapu szkolnego, zdecydował się na kształcenie w dziedzinie techniki, stając się słuchaczem pierwszego roku Państwowej Szkoły Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda. Jego zaangażowanie w działalność społeczno-polityczną ujawniliło się w roku 1913, kiedy to wstąpił do Drużyn Strzeleckich.

W sierpniu 1914 roku związany z batalionem wywiadowczym POW, co oznaczało początek jego służby wojskowej, rozwijając jednocześnie swoje umiejętności i patriotyczne zaangażowanie.

I wojna światowa

W dniu 22 sierpnia 1915, Jan Stefan Witkowski, razem z Batalionem Warszawskim Polskiej Organizacji Wojskowej, rozpoczął swój marsz w kierunku frontu, z zamiarem dołączenia do Legionów Polskich. Po tygodniu wędrówki, 29 sierpnia 1915 roku, batalion połączył się w okolicach Kopytowa z I Brygadą Legionów Piłsudskiego.

W tym momencie Batalion Warszawski został rozformowany, a jego żołnierze zostali wcieleni do Brygady. Jan Witkowski, w ramach nowego przydziału, trafił do 1 pułku piechoty Legionów Polskich. Jako żołnierz 4 kompanii 1 pp LP, brał udział w licznych bitwach podczas I wojny światowej, aż do momentu, gdy został internowany w Szczypiornie.

Podczas transportu do Łomży, Jan zdołał uciec z pociągu, a następnie schronił się w Warszawie, przyjmując tożsamość Zygmunta Małeckiego. W stolicy wznowił działalność w Polskiej Organizacji Wojskowej oraz kontynuował swoją edukację, co świadczy o jego determinacji i chęci do walki o niepodległość kraju.

Wojna polsko-bolszewicka

4 listopada 1918 roku to pamiętny dzień, kiedy to Jan Stefan Witkowski dołączył do Wojska Polskiego w Lublinie. Jego dalsza droga prowadziła do 1 pułku piechoty Ziemi Lubelskiej, który wkrótce zmienił nazwę na 23 pułk piechoty. W ramach tej formacji, będącej częścią VI Brygady Piechoty Legionów z 3 Dywizji Piechoty Legionów, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej.

W trakcie swojej służby, Witkowski pełnił funkcję dowódcy plutonu telefonicznego w I batalionie 23 pp. Jego odpowiedzialność za utrzymanie łączności w trudnych warunkach, a także efektywne zarządzanie podwładnymi, były kluczowe dla powodzenia operacji, w których uczestniczył. Niestety, 5 września 1920 roku w Łosince doznał rany.

W wyniku swojej wyjątkowej odwagi oraz wzorowego dowodzenia, sierżant Witkowski został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. To wyróżnienie przyznał mu naczelny dowódca, marszałek Józef Piłsudski, co zostało ujęte w publikacji Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 21 z dnia 28 maja 1921 roku.

Służba w Wojsku Polskim

Na dzień 1 czerwca 1921 roku, Jan Stefan Witkowski, pełniący służbę w randze podporucznika, był przypisany do Centrum Wyszkolenia w Wołkowysku, a jego jednostką macierzystą był 23 pułk piechoty. Na mocy dekretu Naczelnika Państwa oraz Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 (dekret L. 19400/O.V.), Witkowski został zweryfikowany w stopniu porucznika, z datą starszeństwa na 1 czerwca 1919, zajmując 1552. pozycję w korpusie oficerów piechoty. W 23 pułku piechoty z Włodzimierza Wołyńskiego pełnił służbę do roku 1928, osiągając w 1923 – 1387. lokatę wśród poruczników piechoty, natomiast w roku 1924 – już 537. lokatę.

Rozrządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Stanisława Wojciechowskiego z dnia 3 maja 1926, Jan Witkowski został awansowany na stopień kapitana, zaś datę jego starszeństwa ustalono na 1 lipca 1925, przyznając mu 259. lokatę w korpusie oficerów piechoty. Wkrótce, w pierwszych miesiącach roku 1928, Witkowski został przydzielony z 23 pułku do kadry oficerów piechoty; jednocześnie przypisano go do toruńskiej Centralnej Szkoły Strzelniczej (CSS), gdzie pracował jako instruktor. W tym samym roku Witkowski zajmował 251. pozycję wśród kapitanów piechoty, a w roku 1930 awansował na 215. lokatę w starszeństwie (1360. lokata łączna wśród kapitanów korpusu piechoty).

7 stycznia 1930 roku został on skierowany na 8-miesięczny kurs dowódców plutonów artylerii piechoty w Szkole Strzelania Artylerii. Od 21 grudnia 1930 roku pełnił obowiązki referenta w Departamencie Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych, skąd przeniesiono go z CSS na mocy zarządzenia kierownika Ministerstwa Spraw Wojskowych, generała dywizji Daniela Konarzewskiego. Na podstawie zarządzenia Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z 9 listopada 1931 roku, Witkowski został uhonorowany Krzyżem Niepodległości za jego wysiłki w dziele odzyskania niepodległości. W roku 1932 zajmował 194. lokatę w starszeństwie wśród kapitanów piechoty, nadal związany był z Departamentem Piechoty MSWojsk, gdzie pracował w Szefostwie Departamentu kierowanym przez pułkownika dyplomowanego Józefa Ćwiertniaka.

W kwietniu 1932 roku, na rozkaz Ministra Spraw Wojskowych, marszałka Józefa Piłsudskiego, kpt. Witkowski został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza, co zostało ogłoszone w Dzienniku Personalnym MSWojsk. z dnia 9 grudnia 1932 roku. Jednocześnie 6 kwietnia 1932 roku został oddelegowany z KOP-u do warszawskiej Zbrojowni Nr 2 na 6-tygodniową praktykę, bez prawa do należności za delegację. Od 10 lipca 1932 roku zajmował stanowisko kierownika referatu kawalerii w Oddziale Wyszkolenia Dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza. W kwietniu 1933 roku przeniesiono go na dowódcę kompanii szkolnej pułku KOP „Głębokie”. Na dzień 1 lipca 1933 roku Witkowski zajmował 1021. lokatę wśród kapitanów piechoty, co odpowiadało 181. lokacie w jego starzeństwie. W roku 1934, za swoje zasługi, otrzymał Odznakę Pamiątkową KOP „Za Służbę Graniczną”.

7 czerwca 1934 roku, Jan Stefan Witkowski został przeniesiony z Korpusu Ochrony Pogranicza (pułk „Głębokie”) do 14 pułku piechoty z Włocławka, na mocy rozkazu Ministerstwa Spraw Wojskowych, Biura Personalnego, wydanego 14 marca 1934 roku. W wrześniu tego roku pełnił funkcję dowódcy 2 kompanii ckm w II batalionie włocławskiego pułku. Na dzień 5 czerwca 1935 roku zajmował 849. lokatę wśród kapitanów piechoty (149. lokata w starszeństwie). Witkowski aktywnie wspierał rozwój sportu, zostając członkiem zarządu Wojskowego Klubu Sportowego „Cuiavia” we Włocławku. W skład zarządu wchodzili również inni oficerowie 14 pułku piechoty, tacy jak kpt. Jan Fleischmann oraz por. Józef Koziński, który również wspierał działalność sekcji kajakarskiej, będącej częścią Polskiego Związku Kajakowców.

Na dzień 21 września 1936 roku, dowodził I batalionem 14 pułku piechoty. Witkowski był także członkiem Związku Legionistów Polskich oraz pełnił rolę wiceprezesa Związku Przyjaciół Harcerstwa. W wyniku swojego profesjonalizmu, awansował do stopnia majora, ze starszeństwem od 1 stycznia 1936 roku i 53. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W dniu 12 października 1937 roku jeszcze dowodził I batalionem włocławskiego pułku, a następnie został przeniesiony z 14 pułku do 73 pułku piechoty z Katowic, gdzie objął stanowisko dowódcy batalionu (od 1938 roku prowadził IV batalion tegoż pułku). Na 23 marca 1939 roku zajmował 48. lokatę wśród majorów korpusu piechoty w swoim starszeństwie i kontynuował służbę jako dowódca IV batalionu 73 pułku piechoty.

Kampania wrześniowa

W trakcie wrześniowej kampanii Jan Stefan Witkowski pełnił funkcję dowódcy IV batalionu 73 pułku piechoty. Jednostka ta wchodziła w skład Grupy Fortecznej Obszaru Warownego „Śląsk” i która była niepowtarzalną IV jednostką karabinów maszynowych. W operacyjnych założeniach sztabu „Obszaru Warownego Śląsk” oddział ten został zidentyfikowany jako „batalion km. spec. II”.

Pod jego dowództwem batalion brał udział w zaciętych starciach z niemieckim wrogiem, poruszając się z całą grupą po wojennym szlaku. W dniu 18 września jego jednostka stanowiła straż przednią północnej kolumny wojsk Grupy Fortecznej, dowodzonej przez pułkownika Wacława Klaczyńskiego. Ten akurat ruszała w kierunku Bełżeca.

Niemożliwy do przewidzenia był atak, który miał miejsce o świcie 19 września. IV batalion, zbliżając się do Bełżeca, został zaskoczony ogniem z zamaskowanego czołgu. W wyniku tego ataku oddział poniósł ciężkie straty, a łącznie 45 żołnierzy poległo. Niestety, major Jan Witkowski został poważnie ranny w brzuch.

Następnego dnia stan dowódcy uległ pogorszeniu, co doprowadziło do przewiezienia go w stanie krytycznym do szpitala polowego w Rawie Ruskiej. W momencie transportu tracił już przytomność i majaczył. Zmarł 21 września 1939 roku o godzinie 10:00, otoczony przez swoich dzielnych żołnierzy.

Po jego śmierci, znalazł on spoczynek na cmentarzu parafialnym w Rawie Ruskiej.

Rodzina

Major Jan Witkowski, znana postać, miał rodzinne korzenie, które miały istotne znaczenie w jego życiu. Był mężem i ojcem, co niewątpliwie wpływało na jego osobisty rozwój oraz wartości, które cenił.

Z małżeństwa, które zawarł, przyszło na świat dwoje dzieci: syn Zbigniew, który przyszedł na świat 29 listopada 1924 roku, oraz córka Danuta, urodzona 17 kwietnia 1927 roku.

Awanse

Jan Stefan Witkowski awansował w swojej karierze wojskowej na różne stopnie, zaczynając od najniższego. Oto szczegółowe informacje o jego awansach:

• podporucznik,
• porucznik (zweryfikowany w tym stopniu został ze starszeństwem z dniem 1.6.1919),
• kapitan (1.7.1925),
• major (1.1.1936).

Ordery i odznaczenia

Jan Stefan Witkowski zdobył wiele prestiżowych odznaczeń w uznaniu za swoje wybitne osiągnięcia i odwagę na polu bitwy. Jego wysoka pozycja w hierarchii odznaczeń świadczy o jego znaczącym wkładzie w historię Polski.

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (1921),
• Krzyż Niepodległości (9 listopada 1931),
• Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928),
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, 1929),
• Odznaka za Rany i Kontuzje,
• Odznaka „Za wierną służbę”,
• Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej,
• Odznaka Pamiątkowa Więźniów Ideowych,
• Odznaka pamiątkowa Korpusu Ochrony Pogranicza „Za Służbę Graniczną” (1934).

---

Oceń: Jan Stefan Witkowski

---