Wacław Zawadzki, znany również pod pseudonimem „Rózga”, to postać o znaczącym wpływie na historię harcerstwa w Polsce. Urodził się w 1897 roku w Warszawie, gdzie kształtowały się jego pierwsze harcerskie zainteresowania. Jego życie, choć krótkie, naznaczone było heroizmem i zaangażowaniem w sprawy narodowe.
Wacław był nie tylko harcerzem, ale także podchorążym, co odzwierciedla jego militarne ambicje oraz przywództwo. W chwili wielkich przemian politycznych, aktywnie uczestniczył w wydarzeniach, które doprowadziły do powstania sejneńskiego. W czasie tego zbrojnego zrywu, oddał życie 25 sierpnia 1919 roku w Sejnach, stając się tym samym jednym z symboli walki o polską niepodległość.
Jego poświęcenie nie zostało zapomniane; pośmiertnie awansowano go do stopnia podporucznika, co stanowi hołd dla jego odwagi i oddania sprawie narodowej. Zawadzki pozostaje w pamięci jako wzór do naśladowania dla przyszłych pokoleń harcerzy oraz wszystkich, którzy pragną służyć swojemu krajowi.
Życiorys
Wacław Zawadzki, będąc uczniem Szkoły Zgromadzenia Kupców w Warszawie, aktywnie uczestniczył w działalności OMN Szkół Średnich. W 1912 roku podjął niezwykle ważny krok, organizując w swojej szkole tajną drużynę skautową, na której czoło jako drużynowy postawił swoją osobę. Dodatkowo, jego przynależność do tajnego „Zet”-u świadczyła o zaangażowaniu w działania o charakterze patriotycznym. Po ukończeniu Wolnej Szkoły Wojskowej, w 1915 roku, zdecydował się na wstąpienie do Batalionu Warszawskiego POW. Jako kapral w I Brygadzie Legionów Polskich wziął udział w kampanii wołyńskiej. Na wniosek Naczelnej Komendy Skautowej, a dzieki interwencji samego Józefa Piłsudskiego, został odkomenderowany do pracy w POW, gdzie objął kierownictwo Obwodu Konińskiego, współpracując z innymi zasłużonymi harcerzami, w tym z Stanisławem Rewolińskim oraz Ignacym Wądołkowskim.
W kwietniu 1918 roku, w ramach swojej aktywności na rzecz ojczyzny, związał się z Towarzystwem Straży Kresowej, gdzie przewodził pracom w powiecie chełmskim, uzyskując znaczący wpływ w procesie rozbrajania niemieckich żołnierzy na Podlasiu. Jego stanowisko dowódcy Straży Kresowej na Suwalszczyźnie otworzyło przed nim nowe wyzwania, a także sporą odpowiedzialność. Warto zaznaczyć, że Zawadzki był jednym z kluczowych architektów powstania sejneńskiego, które miało na celu przejęcie władzy w regionie i obronę polskości Sejneńszczyzny.
Jako dowódca jednego z oddziałów powstańczych, Wacław Zawadzki poniósł śmierć w dramatycznych okolicznościach. W dniach 23 i 24 sierpnia 1919 roku, jego grupa zbrojna POW „Sumowo” zdobyła Sejny oraz sąsiednie miejscowości, eliminując obecność litewskich żołnierzy. W obliczu nadchodzącego wsparcia od regularnych jednostek Wojska Polskiego, powstańcy aktywnie kontynuowali działania, mające na celu demilitaryzację litewskich placówek na linii rzeki Czarnej Hańczy. Rozbudowując swoje pozycje, zaczęli tworzyć proste struktury administracyjne, przygotowując się na dalsze starcia.
W nocy z 24 na 25 sierpnia, około godziny 4.30, litewskie siły zbrojne, wspierane przez szaulisów oraz niemieckich ochotników, zainicjowały atak na Sejny. W obliczu znacznej przewagi liczebnej oraz bardziej rozwiniętej broni, po dwóch godzinach walki, Litwini zdołali przełamać opór polskich powstańców, którzy zostali wypchnięci do rynku. W ferworze walki, Wacław Zawadzki poległ, dowodząc obroną miasta. Jego śmierć miała miejsce podczas dramatycznych wydarzeń, a po jego upadku powstańcy, mimo początkowych strat, zorganizowali się i przystąpili do kontrataku, odzyskując Sejny dzięki sprytnej manewrze kawalerii.
Ostatecznie, około godziny 11.00, dzięki determinacji i odwadze, Polacy odzyskali miasto, odnajdując tragiczne pozostałości po walkach – ranne zwłoki powstańców oraz ofiary wśród mieszkańców. Pierwsze jednostki 41 Suwalskiego Pułku Piechoty dotarły na miejsce około wieczora 26 sierpnia, a pod koniec sierpnia, dzięki wzajemnej współpracy z powstańcami, udało im się odrzucić kolejne litewskie ataki. Można z pełnym przekonaniem stwierdzić, że Wacław Zawadzki, poprzez swoją odwagę i poświęcenie, na zawsze pozostanie w pamięci jako bohater tych burzliwych czasów. Tragicznie zmarł, zostając rozerwanym przez granat w kulminacyjnym momencie walk.
Ordery i odznaczenia
Wśród zaszczytów, jakie otrzymał Wacław Zawadzki, szczególne miejsce zajmują następujące odznaczenia:
- Krzyż Niepodległości z Mieczami – nadany pośmiertnie 12 marca 1931 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
- Krzyż Walecznych – otrzymany pośmiertnie w 1922 roku za działalność w Polskiej Organizacji Wojskowej.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Artur Maruszewski | Ernest Wiśniewski | Julian Roykiewicz | Dezyderiusz Zawistowski | Stanisław Jaster (1892–1942) | Roman Umiastowski | Lucjan Bornstaedt | Mieczysław Sylwester Bobrownicki-Libchen | Stanisław Lubodziecki | Irena Tomalak | Jan Stefan Witkowski | Bolesław Andrzej Ostrowski | Tadeusz Wędrowski | Tomasz Mathea | Stanisław Karnibad | Bronisław Regulski | Wacław Ulass | Janusz Gaładyk | Jan Stefańczak | Michał Gedeon RadziwiłłOceń: Wacław Zawadzki (harcerz)