Jan Rzepecki

---

Życiorys

Jan Rzepecki był synem Kazimierza Rzepeckiego (1866–1902), który z pasją pracował jako dziennikarz, oraz Izy Moszczeńskiej-Rzepeckiej (1864–1941), znanej z działalności społecznej i oświatowej. Pochodził z rodziny o wybitnych zasługach, a jego przodkowie znacząco wpłynęli na życie społeczne i polityczne. Bratankiem Rzepeckiego był Karol Rzepecki, wpływowy działacz polityczny, a także był wnukiem Ludwika Władysława Rzepeckiego, który zajął się wydawaniem prasy. Dodatkowo, prawnuk Kajetana Władysława Rzepeckiego, wojskowego. Siostra Rzepeckiego, Hanna Pohoska, również odgrywała istotną rolę w środowisku społecznym.

Młodość

Od września 1909 roku, Jan rozpoczął naukę w Gimnazjum im. Jana Kreczmara w Warszawie. Jego zaangażowanie w młodzieżowe organizacje zaczęło się w 1912 roku, kiedy to aktywnie uczestniczył w tajnym skautingu. W maju 1914 roku, wstępował do Związku Strzeleckiego, a po wybuchu I wojny światowej, od sierpnia 1914, zaciągnął się do Legionów Polskich. Szczególne znaczenie miało jego powołanie do 1 pp, gdzie w lipcu 1916 roku awansował na dowódcę sekcji. Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 roku, znalazł się w Polskiej Siły Zbrojnej. Ukończywszy kurs wyszkolenia w Zambrowie w sierpniu 1917 roku, zdobył tytuł kadeta w Szkole Aspirantów Oficerskich, która później przekształciła się w Szkołę Podchorążych Piechoty.

Dwudziestolecie międzywojenne

Po zakończeniu działań wojennych w listopadzie 1918 roku, Rzepecki wstąpił do Wojsk Polskich, gdzie pełnił funkcję dowódcy plutonu w szkole podchorążych. Warto zaznaczyć jego awans do stopnia porucznika piechoty, który uzyskał 1 czerwca 1919 roku. Był przydzielony do 3 Pułku Piechoty Legionów, a jego odwaga i umiejętności dowódcze zaowocowały tym, że podczas wojny polsko-bolszewickiej z powodzeniem dowodził jednostką od maja do grudnia 1919 roku. Przechodząc przez różne etapy edukacji, odbył studia zarówno na Uniwersytecie Warszawskim (w latach 1921–1922), jak i w Szkole Nauk Politycznych w latach 1923–1924. Po ukończeniu kursów dowódców kompanii w Centrum Wyszkolenia Piechoty oraz we Francji, awansował do stopnia kapitana piechoty 1 lipca 1923 roku.

1 października 1924 roku, po uzyskaniu tytułu naukowego oficera Sztabu Generalnego, otrzymał przydział do Oficerskiej Szkoły Piechoty w Warszawie, gdzie miał się stać wykładowcą z zakresu taktyki i historii wojskowości. Warto podkreślić, że brał również udział w walkach podczas zamachu majowego, stojąc po stronie konstytucyjnych władz, a później obdarzono go zaufaniem w dowództwie w Lublinie. W 1931 roku awansował na majora, a następnie w Wyższej Szkole Wojennej piastował stanowisko wykładowcy taktyki.

II wojna światowa

W 1939 roku, w marcu, Rzepecki został powołany na zatań na szefa Oddziału III Operacyjnego w sztabie Armii „Kraków”. Brał udział w kampanii wrześniowej, a 1 października tego roku dotarł do Warszawy. Czas okupacji spędził na działalności konspiracyjnej, przekształcając się najpierw w człowieka związanego z Służbą Zwycięstwu Polski, a później w Związku Walki Zbrojnej. Jako szef sztabu w okręgu Warszawa-Miasto, znacząco przyczynił się do organizacji pracy podziemia. W październiku 1940 roku objął funkcję szefa Biura Informacji i Propagandy w Komendzie Głównej ZWZ-AK. Od stycznia 1941 do stycznia 1942 był redaktorem wojskowego miesięcznika „Insurekcja”, a także działał w Rady Propagandowej i w Kierownictwie Walki Podziemnej, utworzonego w lipcu 1943. W wybuchu powstania warszawskiego, pełnił ważną rolę w sztabie, u boku gen. Antoniego Chruściela.

Okres powojenny

Po wyzwoleniu z rąk niemieckich, Rzepecki w marcu 1945 roku znalazł się na stanowisku zastępcy komendanta organizacji NIE. W obliczu aresztowania gen. Leopolda Okulickiego, przyjął na siebie odpowiedzialność za kierowanie organizacją. Po rozformowaniu NIE, zaangażował się w tworzenie Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj i opowiadał się za działalnością polityczną. W dniu 27 maja 1945, w towarzystwie Stefana Korbońskiego oraz Kazimierza Moczarskiego, promował zakończenie walki zbrojnej. Wkrótce jednak został aresztowany 5 listopada 1945 roku w Łodzi. Jako wygodny cel dla służb, ujawnił swoich współpracowników, co przyczyniło się do aresztowań wśród żołnierzy podziemia. Został skazany na 8 lat więzienia, jednak 5 lutego 1947 roku ułaskawiony przez prezydenta RP, Bolesława Bieruta. Po zwolnieniu zaangażował się w działalność naukową, a także wykładowczą w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk, gdzie otrzymał tytuł doktora nauk historycznych na podstawie swojej rozprawy. Publikował teksty w prasie, m.in. w wydawnictwach Państwowym Wydawnictwie Naukowym, Czytelniku oraz Wydawnictwie MON. Po latach w opozycji powrócił do działalności społecznej, a także zaangażował się w działalność polityczną po 1956 roku.

Jan Rzepecki był osobą, która na zawsze zapisała się w historii Polski, a jego działalność oraz zaangażowanie w różnych aspektach życia publicznego i społecznego zasługuje na szczególne uznanie. Ostatecznie spoczął na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, w kwaterze B18-7-24.

Ordery i odznaczenia

Jan Rzepecki, zasłużony bohater, był uhonorowany licznymi odznaczeniami, które odzwierciedlają jego wyjątkowy wkład w historię i niepodległość Polski.

• Order Orła Białego (pośmiertnie, 11 listopada 1995),
• Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari nr 68 (1944),
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 7147 (17 maja 1922),
• Krzyż Niepodległości (4 lutego 1932),
• Krzyż Walecznych (trzykrotnie),
• Złoty Krzyż Zasługi (25 maja 1939),
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

Opinie

Jan Rzepecki to postać, która nacechowana jest silnymi ideami związanymi z przedwojennymi tradycjami militarnymi. Jego wysoka inteligencja oraz ogromne zasoby wiedzy dotyczącej wojskowości miały znaczący wpływ na jego otoczenie, w tym na korpus oficerski, inspirowany jego przekonaniami. Mimo to, należy zauważyć, że Rzepecki zdecydowanie nie pasował do struktur Ludowego Wojska Polskiego.

Oficer przesiąknięty nawskroś ideami przedwojennego wojska. Przy swej wysokiej inteligencji i dużym zasobie wiadomości wojskowych – oddziaływał na korpus oficerski w duchu swych przekonań. Nie nadaje się do korpusu oficerskiego Ludowego Wojska Polskiego.

---

Oceń: Jan Rzepecki

---