Jadwiga Gronostajska

---

Życiorys

Jadwiga Gronostajska urodziła się w Warszawie w rodzinie chłopskiej, jako córka Bronisława i Emilii. W lipcu 1922 roku podjęła edukację w Państwowym Seminarium Nauczycielskim im. Elizy Orzeszkowej. Już we wrześniu 1923 roku wstąpiła do 7 Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerskiej im. Stanisława Konarskiego, gdzie pełniła rolę zastępowej i przybocznej. Przyrzeczenie harcerskie złożyła w 1924 roku na I Zlocie Narodowym Harcerek, składając je na ręce hm. Marii Jiruski.

W latach 1925–1927 Gronostajska była drużynową 7 WŻDH. Jej zawodowy początek datuje się na 1927 rok, kiedy to rozpoczęła pracę w Szkole Powszechnej nr 145 na Grochowie. Była tam wychowawczynią dwóch dużych klas, a także założyła 22 Warszawską Żeńską Drużynę Harcerek im. Jadwigi Wolskiej, którą kierowała do 1930 roku. W 1928 roku uzyskała stopień harcmistrzyni.

W 1931 roku przeniosła się do Szkoły Powszechnej nr 136, którą kierowała hm. Maria Jiruska. Szkoła ta, od 1935 roku, mieściła się w budynku przy ul. Kowelskiej 1 na Nowej Pradze, gdzie funkcjonowały również szkoły nr 48, 89 i 136. Gronostajska pracowała tam do 1953 roku, z przerwą na lata 1940–1944, i to w tym okresie poznała Piotra Gronostajskiego, którego poślubiła w 1932 roku. W czasie powstania warszawskiego Piotr został aresztowany i wywieziony do obozu w Policach, gdzie zmarł w 1945 roku.

Była aktywną harcerką, pełniąc funkcję hufcowej VIII Hufca Harcerek Warszawa-Ochota w latach 1927–1930 lub 1928–1933. Następnie była komendantką V Hufca Harcerek Warszawa-Praga (1934–1935) oraz komendantką kursów drużynowych w Laskowej i Ignalinie (1937). Gronostajska organizowała również obozy dla harcerek. W roku szkolnym 1936/1937 pełniła funkcję instruktorki ds. harcerskich w Kuratorium Okręgu Szkolnego m. st. Warszawy, a także brała udział w działaniach Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.

W 1938 roku rozpoczęła studia na Wydziale PsychologiiUniwersytetu Warszawskiego. Pomimo kontynuowania nauki w czasie okupacji na zajęciach z filozofii i prakseologii, nie zdała egzaminów końcowych. Ukończyła natomiast kurs dla nauczycielek prowadzony przez prof. Marię Grzegorzewską. W 1960 roku zdobyła dyplom filologii polskiej w Studium Nauczycielskim, uzyskując bardzo dobry wynik.

W okresie okupacji Gronostajska pracowała jako opiekunka sanitarna w ogródkach dziecięcych, organizując pomoc dla Żydów przesiedlonych do getta. Była członkinią Tajnej Organizacji Nauczycielskiej i wspólnie z mężem współorganizowała tajne nauczanie w ich mieszkaniu przy ul. Kowieńskiej 4 m. 2. Miejsce to stało się punktem kontaktowym oraz miejscem szkoleń dla żołnierzy Armii Krajowej i harcerzy Szarych Szeregów. Tajne komplety filozofii prowadził prof. Tadeusz Kotarbiński, w których uczestniczyła jako studentka.

W czasie konspiracji była komendantką Okręgu Warszawa-Praga Organizacji Harcerek (1939–1940 lub 1940–1944) oraz członkinią komendy Warszawskiej Chorągwi Harcerek (1940–1944). Wspierała kursy dla drużynowych oraz harcmistrzowskie. W czasie powstania warszawskiego mieszkanie Gronostajskich pełniło rolę siedziby dla praskiego hufca harcerek. Po wojnie, współpracując z Jiruską, organizowała naukę szkolną na Pradze, która odbywała się początkowo w prywatnych domach.

W 1944 lub w kwietniu 1945 roku ponownie objęła funkcję komendantki Warszawskiej Chorągwi Harcerek. Była również członkinią Wydziału Programowego Głównej Kwatery Harcerek (1945), przygotowując grupę harcerek do udziału w I Centralnej Akcji Szkoleniowej ZHP. W grudniu 1948 roku, nie zgadzając się na zmiany wymuszane przez władze na ZHP, zrezygnowała z funkcji komendantki chorągwi, a jej rezygnacja została przyjęta kilka tygodni później.

W latach 1949–1951, poza pracą w szkole, prowadziła zajęcia w Szkole Podstawowej dla Dorosłych nr 23 oraz w Szkole Podstawowej dla Milicji Obywatelskiej. W 1952 roku ukończyła Wyższy Kurs Wychowania Fizycznego i otrzymała Odznakę Sprawny do Pracy i Obrony I stopnia, ucząc języka polskiego i wychowania fizycznego. W 1953 roku, gdy została przeniesiona do Szkoły Podstawowej nr 50, pracowała tam do emerytury. W ostatnim roku z lat 60. pełniła rolę zastępcy kierownika szkoły.

Po reaktywowaniu ZHP w 1956 roku, Gronostajska powróciła do harcerstwa, zostając doradczynią Naczelnej Rady Harcerskiej (1956–1959) oraz I zastępczynią komendanta Chorągwi Warszawskiej ZHP (1957–1960). Działała również w Hufcu Praga Nowa i Praga-Północ (1961–1962). Była delegatką Chorągwi Warszawskiej na Zjazd ZHP w 1959 roku.

Pełniła szereg funkcji związanych z doskonaleniem zawodowym nauczycieli, kierując dwukrotnie Wydziałem Pedagogicznym Zarządu Głównego Związku Nauczycielstwa Polskiego. Ponadto, przez kilka lat prowadziła Ognisko Języka Polskiego w Ośrodku Metodycznym na Pradze (1961–1964) oraz Ognisko Metodyczne Kadr Kierowniczych (1964–1967).

W 1981 roku, na prośbę Komendy Hufca Warszawa-Mokotów, wzięła udział w organizacji wystawy 70-lecia Harcerstwa Polskiego w Muzeum Woli. Utrzymywała kontakty z istotnymi osobami w harcerstwie, zachowując korespondencję z Olgą Małkowską, Aleksandrem Kamińskim oraz kapelanem Szarych Szeregów, ks. Janem Zieją. Była autorką relacji z historii harcerstwa na Pradze oraz monografii dotyczącej Warszawskiej Chorągwi Harcerek (1921–1939), które zostały zdeponowane w Bibliotece Narodowej. Wspierała dokumentowanie historii żeńskich drużyn harcerskich, archiwaliów i fotografii, które następnie przekazano do Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk oraz Muzeum Harcerstwa.

Była również aktywną działaczką Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Towarzystwa Przyjaciół Warszawy oraz Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi. Pochowana na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie, w kwaterze 32 D, rząd I, grób 31.

W dziewiątą rocznicę jej śmierci, harcerki z dawnej 13 WŻDH oraz harcerze z Hufca Praga Nowa ufundowali cegiełkę upamiętniającą Gronostajską, która została wmurowana w kościele św. Marcina na Starym Mieście.

Odznaczenia

Wyróżnienia przyznane Jadwidze Gronostajskiej odzwierciedlają jej znaczący wkład w różne obszary działalności społecznej i edukacyjnej. Poniżej przedstawiono szczegółową listę jej odznaczeń:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1984),
• Złoty Krzyż Zasługi (1958),
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1976),
• Złoty Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” (1980),
• Złoty Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” z Rozetą-Mieczami (1995),
• Odznaka ZNP – Tajnej Organizacji Nauczycielskiej 1939–1945 (1985),
• Złota Odznaka ZNP (1967),
• Złota Honorowa Odznaka PTTK (1986),
• Złota Odznaka Honorowa „Za Zasługi dla m.st. Warszawy” (1965),
• Medal „Parasola” (1981),
• Medal Pamiątkowy Chorągwi Stołecznej ZHP im. Bohaterów Warszawy (1980).

---

Oceń: Jadwiga Gronostajska

---