Wiesława Różycka

---

Życiorys zawodowy

Maturę Wiesława Różycka uzyskała w 1932 roku. W latach 1932–1935 studiowała na Uniwersytecie Warszawskim, przy Zakładzie Geograficznym, którym kierował Stanisław Lencewicz. Od 1935 roku kontynuowała naukę na Wydziale Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego, który ukończyła w 1937 roku. Temat jej pracy dyplomowej dotyczył analizy wpływu zmiany koryta Wisły na kształtowanie sieci ulicznej Powiśla w Warszawie.

W okresie 1934–1949 Różycka pracowała jako nauczycielka geografii w gimnazjum oraz liceum Haliny Gepnerówny w Warszawie. Po wybuchu II wojny światowej, w wrześniu 1939 roku, angażowała się w pracę jako pielęgniarka w Szpitalu Św. Łazarza. W czasie okupacji przez pewien czas nauczała w szkole zawodowej oraz prowadziła tajne komplety, organizowane przez zespół Gimnazjum Gepnerówny.

Po wojnie, przez sześć lat, była starszym asystentem w Katedrze Geomorfologii Zakładu Geografii Fizycznej, który obecnie jest częścią Wydziału Geografii Uniwersytetu Warszawskiego. W ramach swoich obowiązków, w funkcjonującej wówczas Pracowni Fizjografii Urbanistycznej, Różycka sprawowała nadzór nad studentami przygotowującymi prace dyplomowe z zakresu fizjografii urbanistycznej. Tematy tych prac dotyczyły różnych miast, w tym Płocka, Ustki, Tczewa, Małkini oraz Gdyni.

W latach 1948–1952 była specjalistką ds. fizjografii w Centralnym Biurze Projektów i Studiów Budownictwa Osiedlowego Zakładu Osiedli Robotniczych. Następnie, od 1952 do 1955 roku, pracowała w Przedsiębiorstwie Państwowym „Geoprojekt”, gdzie objęła funkcję zastępczyni dyrektora, a później kierowniczki Działu Studiów i Norm. Pod jej kierownictwem zrealizowano ponad 1000 opracowań, zarówno szczegółowych, jak i ogólnych oraz opracowań geologiczno-inżynieryjnych.

Przez krótki czas piastowała również stanowisko „głównego geologa” w Ministerstwie Budownictwa Miast i Osiedli, a następnie, od 1953 do 1960 roku, była naczelnym specjalistą geologii i fizjografii w Centralnym Zarządzie Budownictwa Inżynieryjno-Wodnego. W latach 1955–1957 Różycka była członkinią międzyresortowej komisji do redakcji prawa geopologicznego przy Centralnym Urzędzie Geologii. Z kolei, od 1957 do 1960 roku, uczestniczyła w pracach komisji opracowującej nowelizację prawa górniczego przy Państwowej Radzie Górniczej.

Różycka pracowała w Instytucie Urbanistyki i Architektury od momentu zatrudnienia aż do przejścia na emeryturę. Po reorganizacji w 1974 roku instytut zmienił nazwę na Instytut Kształtowania Środowiska, a od 1986 roku nosił nazwę Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkaniowej. W tym czasie kierowała Zakładem Przyrodniczych Podstaw Planowania Przestrzennego, który wcześniej znany był jako Zakład Metodyki Badań i Informacji o Środowisku, a przed 1976 rokiem jako Pracownia Urbanistyczna. W 1971 roku awansowała na stanowisko docenta. Była również członkinią kolegium redakcyjnego wydawnictw Instytutu Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej. W ramach działalności dydaktycznej, od 1956 roku przez wiele lat prowadziła wykłady z fizjografii urbanistycznej na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, a także wykładała na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1968–1970.

Dorobek naukowy i organizacyjny

W 1968 roku Wiesława Różycka obroniła swoją pracę doktorską pt. „Metody oceny warunków fizjograficznych dla potrzeb planowania przestrzennego miast i osiedli”, która powstała pod kierunkiem Rajmunda Galonona. Obrona miała miejsce na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Jako uznana specjalistka, Różycka miała kluczowy wpływ na teoretyczne, metodyczne oraz organizacyjne fundamenty fizjografii urbanistycznej i ekofizjografii. W swej pracy opracowywała pierwsze wytyczne dotyczące fizjograficznych analiz w ramach planowania przestrzennego, będących istotnym elementem urbanistyki. Szczególnym osiągnięciem było jej współautorstwo Zarządzenia Nr 3 Przewodniczącego Komitetu Budownictwa, Urbanistyki i Architektury, które dotyczyło opracowań fizjograficznych do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z dnia 17 stycznia 1964 roku.

Współorganizując „Przedsiębiorstwo Geologiczno-Fizjograficzne i Geodezyjne 'Geoprojekt’”, była pionierką w systematycznym podejściu do zagadnień ochrony środowiska w kontekście planowania przestrzennego. Różycka ściśle współpracowała z czołowymi urbanistami, co zaowocowało powstawaniem innowacyjnych projektów zagospodarowania przestrzennego oraz ich koreferowaniem w Głównej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej (GKUA).

Do jej najważniejszych osiągnięć należy rozprawa doktorska, która ukazała się w 1971 roku w serii „Prac Geograficznych” IG PAN, a także podręcznik „Zarys fizjografii urbanistycznej”, wydany w 1965 roku przez Wydawnictwo „Arkady”. Również jej prace projektowe, takie jak koncepcja ekologicznego systemu obszarów chronionych czy metodologia ekofizjograficzna opracowana na przykładzie Białołęki Dworskiej w Warszawie, przyczyniły się do tworzenia zrównoważonego systemu ekologicznego w miastach.

Od 1954 roku była aktywną członkinią Towarzystwa Urbanistów Polskich (TUP), gdzie przez dwie kadencje zasiadała w Zarządzie Głównym. W 1962 roku założyła Sekcję Fizjografii TUP i przewodniczyła jej przez trzy kadencje (1963–1967 i 1971–1974). W uznaniu zasług, od 1989 roku stała się członkiem honorowym TUP, a jej przynależność do Polskiego Towarzystwa Geograficznego datuje się od 1934, a do Polskiego Towarzystwa Geologicznego od 1947 roku. Uczestniczyła również w pracach Polskiej Asocjacji Ekologii Krajobrazu (PAEK).

Wiesława Różycka została odznaczona wieloma prestiżowymi nagrodami, w tym Złotym Krzyżem Zasługi (1969), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1975), Medalem 30-lecia Polski Ludowej (1974), Złotą Odznaką TUP (1973), a także Złotą Honorową Odznaką Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego (1980). Dodatkowo, w 1985 roku otrzymała Srebrną odznakę honorową „Za zasługi dla gospodarki przestrzennej i gospodarki komunalnej” Ministerstwa Administracji i Gospodarki Przestrzennej oraz Złotą Odznakę PTG i odznakę „Zasłużonego Pracownika Geoprojektu” (1977).

Życie prywatne

Córka Heleny Moczulskiej, siostry Wiktora Moczulskiego, oraz Henryka Antoniego Stopczyka, którzy oboje odeszli z tego świata w 1956 roku. Poszła za mąż za Stefana Zbigniewa Różyckiego, z którym zawarła związek małżeński w 1934 roku. Ich córka to Barbara Różycka-Zarycka.

Zmarła i została pochowana w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, znajdującym się w kwaterze 15, w drugim rzędzie, w grobie numer 12, obok Bramy św. Honoraty.

Wybrane publikacje

W zbiorze zasobów naukowych Wiesławy Różyckiej znajdują się istotne publikacje dotyczące zakresu fizjografii urbanistycznej i jej wpływu na planowanie przestrzenne. Oto niektóre z jej najważniejszych prac:

• Różycka W. (1955) Problematyka i zadania fizjografii urbanistycznej. Przegląd Geograficzny, t. XXVII, z. 3–4,
• Dembowska, Z. & Różycka, W. (1957) Wytyczne w sprawie zakresu i sposobu wykonywania i wykorzystywania dokumentacji fizjograficznej opracowanej dla potrzeby planów przestrzennego zagospodarowania miast i osiedli, Komitet do spraw Urbanistyki i Architektury, Warszawa,
• Różycka, W. (1964) Physiografic research in town and country planning. (w:) Problems of Applied Geography. II. Proceedings of the Anglo–Polish Seminar, Keele, September 9–20, 1962, Geographia Polonica vol. 3. s. 251–262,
• Różycka, W. (1965) Zarys fizjografii urbanistycznej. Ministerstwo Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, Międzyuczelniany Zakład Podstawowych Problemów Architektury, Urbanistyki i Budownictwa, Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”,
• Różycka, W. (1967) Le rôle des conditions naturelles dans l’aménagement du réseau des villes. (w:) Problemes de formation et d’aménagement du réseau urbain. Compte-rendu du IIe colloque géographique franco-polonais, septembre 1965 Geographia Polonica, vol. 12, s. 61–85,
• Różycka, W. (1971) Metody oceny warunków fizjograficznych dla potrzeb planowania przestrzennego miast = Methods of evaluating physiographic conditions for town planning purposes, Prace Geograficzne, tom. 90,
• Różycka, W. (1972) Tendances de la physiographie urbaine en Pologne. Geographia Polonica, vol. 20, s. 99–108,
• Różycka, W. (1972) Wpływ urbanizacji na zmiany w środowisku geograficznym (w:) Problemy ochrony środowiska geograficznego, Pod redakcją Stanisława Bezerowskiego i Marii Bytnar-Suboczowej, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne,
• Różycka W., Gacka-Grzesikiewicz E. (1972) Warunki klimatyczne a przestrzenna struktura miasta, Warszawa: Instytut Urbanistyki i Architektury,
• Gacka-Grzesikiewicz, E., Różycka W. (1975) Obszary chronione (parki krajobrazowe i strefy chronionego krajobrazu) a struktura przestrzenna aglomeracji, Warszawa,
• Różycka W. (1977) Propozycja formowania Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych we planach zagospodarowania przestrzennego, Człowiek i Środowisko, t. 1, z. 4, s. 53–72,
• Różycka W. (1986) Zakres badań ekofizjograficznych i zasady wdrażania wyników do planów zagospodarowania przestrzennego, Człowiek i Środowisko, t. 4, z. 10,
• Różycka W. (1991) Od fizjografii do ekofizjografii, Człowiek i Środowisko, t. 15 z. 3–4, s. 133–148.

---

Oceń: Wiesława Różycka

---