Ignacy Skorupka

---

Życiorys

Młodość i wykształcenie

Ignacy Skorupka, posiadający herb Ślepowron, przyszedł na świat w Warszawie, w domu przy ulicy Ciepłej 3, znajdującym się w robotniczej okolicy Wola. Był najstarszym synem Adama Skorupki, który pracował jako urzędnik w towarzystwie ubezpieczeniowym i pochodził z szlacheckiej rodziny zagrodowej z Podlasia, oraz Eleonory z Pomińskich, córki powstańca z 1863 roku. Jego młodszy brat, Kazimierz Skorupka, zdobył uznanie jako działacz harcerski w okresie międzywojennym.

Ignacy ukończył cztery klasy w warszawskim gimnazjum filologicznym Kowalskiego. W 1909 roku zdecydował się na dalszą edukację i wstąpił do Warszawskiego Seminarium Duchownego. Rektor tej instytucji określił go jako osobę o wątłym i anemicznym zdrowiu. Po ukończeniu seminarium oraz uzyskaniu niższych święceń, w jesieni 1914 roku udał się do Cesarskiej Rzymskokatolickiej Akademii Duchownej w Piotrogrodzie. Tam zainicjował działalność kółka literackiego „Polonia”, wygłaszając różne odczyty. Od lipca 1915 roku zajął się ewakuacją przebywającej w Petersburgu rodziny. W dniu 26 stycznia 1916 roku przyjął święcenia kapłańskie, jednak problemy rodzinne uniemożliwiły mu zdanie jednego z egzaminów, co skutkowało brakiem możliwości dalszego kształcenia w Akademii.

Posługa kapłańska

W 1917 roku przez pewien czas pełnił funkcję proboszcza w Bogorodsku koło Moskwy, a następnie od września 1917 roku do sierpnia 1918 roku był proboszczem w Klińcach (obecnie Klincy), w guberni czernihowskiej. Tam prowadził nieformalną polską drużynę harcerską, w której to jego młodszy brat Kazimierz złożył przyrzeczenie harcerskie. Uczył także religii, języka polskiego, łacińskiego oraz greckiego w lokalnym gimnazjum. Inicjował tworzenie placówek edukacyjnych i kulturalnych, takich jak szkoła dla dzieci polskich, amatorski teatr oraz różne towarzystwa opiekuńcze. Zyskał status lidera spośród dwóch tysięcy polskich uchodźców osiedlonych w Klińcach. Regularnie podróżował do Kijowa w celu przyspieszenia ewakuacji tego środowiska, co ostatecznie udało mu się zrealizować, wracając do ojczyzny pod koniec sierpnia.

Po powrocie do Polski, od września 1918 roku, pracował jako wikariusz w Łodzi w parafii Przemienienia Pańskiego. Założył Towarzystwo „Oświata”, które miało na celu rozwój polskiego szkolnictwa, i został jego prezesem. Towarzystwo przejęło szkołę przy ul. Placowej – która później przyjęła imię ks. Ignacego Skorupki. W 1919 roku ks. Skorupka został przeniesiony do Warszawy, gdzie objął stanowisko notariusza i archiwisty w Kurii Metropolitalnej Warszawskiej. Równocześnie był kapelanem Ogniska Rodziny Maryi w ul. Zamoyskiego 30, gdzie przy wsparciu sióstr franciszkanek opiekował się dziećmi sierotami, a także prowadził zajęcia w kilku szkołach, które nadzorowała siostra Matylda Getter. Ksiądz Ignacy Skorupka wygłaszał kazania w różnych warszawskich kościołach, w tym podczas Wielkiego Postu w 1920 roku w katedrze warszawskiej św. Jana Chrzciciela. Był także komendantem Okręgu Łódzkiego ZHP.

Bitwa Warszawska

Na początku lipca 1920 roku, w obliczu zbliżających się wojsk bolszewickich, Ignacy Skorupka zwrócił się do władz kościelnych o zgodę na objęcie stanowiska kapelana wojskowego. Początkowo jego prośba została odrzucona, jednak dzięki wsparciu biskupa polowego Wojska Polskiego Stanisława Galla w końcu lipca, Skorupka został kapelanem garnizonu praskiego. W koszarach oraz na dworcach spowiadał żołnierzy, którzy ruszali na front. Najpierw 7 lub 8 sierpnia 1920 roku, na własną prośbę, przydzielono go jako kapelana lotnego I batalionu 236 pułku piechoty Armii Ochotniczej, który formował się w budynku szkoły im. Władysława IV na warszawskiej Pradze, składającym się głównie z młodzieży gimnazjalnej i akademickiej.

13 sierpnia 1920 roku wyruszył na front z batalionem, który stał się częścią 36 pułku piechoty Legii Akademickiej, a wieczorem dotarł do wsi Ossów, leżącej w linii frontu. W dniu 14 sierpnia 1920 roku Ignacy Skorupka zginął od postrzału kulą ekrazytową, gdy udzielał ostatniego namaszczenia ciężko rannemu żołnierzowi podczas starcia, które miało miejsce w tej samej wsi, będącej częścią Bitwy Warszawskiej.

Jego śmierć dostrzeżono dopiero po zakończonym natarciu. Wbrew późniejszym legendom, nie prowadził ataku z krzyżem w ręku, lecz towarzyszył żołnierzom pozostającym bez ostrzału. Władysław Pobóg-Malinowski stwierdził, że ks. Skorupka zginął „śmiercią bardziej godną kapłana, zostając ugodzonym przez zabłąkaną kulę w chwilach, gdy pochylał się nad umierającym żołnierzem, dając mu ostatnie pocieszenie religijne”. W dniu 16 sierpnia w komunikacie Sztabu Generalnego WP ogłoszono „bohaterską śmierć ks. kapelana Ignacego Skorupki […], który z krzyżem w ręku prowadził atakujące oddziały”. Dowódca kompanii, ppor. Mieczysław Słowikowski, umieścił w swoich wspomnieniach, że zgodził się na udział ks. Skorupki w ataku, a następnie był świadkiem chwili jego upadku.

Upamiętnienie

Ciało Ignacego Skorupki zostało przewiezione do Warszawy, gdzie 17 sierpnia odbyły się uroczystości pogrzebowe. Ceremonie te miały miejsce w kościele garnizonowym, usytuowanym przy ul. Długiej, a następnie na Powązkach. W ceremoniach uczestniczyło najwyższe duchowieństwo, przedstawiciele rządu oraz generalicja. Generał Józef Haller uhonorował trumnę księdza Skorupki pośmiertnie nadanym Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.

Śmierć księdza Skorupki stała się jednym z elementów legendy „cudu nad Wisłą”. Wśród ówczesnej prawicy uważano, że zwycięstwo w bitwie warszawskiej było wynikiem cudu, a nie działania kontrnatarcia Piłsudskiego, co sprawiło, że śmierć Skorupki wpisywano w tę narrację. Rocznice bitwy stanowiły doskonałą okazję do propagowania legendy o księdzu Skorupce.

W 1921 roku w Ossowie, w miejscu określanym jako miejsce śmierci kapłana, postawiono krzyż z tablicą informacyjną. Również na cmentarzu Powązkowskim uroczyście poświęcono jego nagrobek (kwatera 244-5-15). W tym samym roku w Nowym Jorku odsłonięto tablicę upamiętniającą księdza, sfinansowaną przez Polonię amerykańską. Wizerunek ks. Skorupki pojawił się również na płaskorzeźbie pomnika bohaterów wojny polsko-sowieckiej, znajdującego się na cmentarzu wojskowym, który po II wojnie światowej został zniszczony.

W 1930 roku w Łodzi powstał pierwszy pomnik Ignacego Skorupki, a w Warszawie utworzono komitet do budowy nowego monumentu. W Ossowie 4 czerwca 1939 roku odsłonięto obelisk upamiętniający księdza i innych obrońców Warszawy; obelisk ten został zniszczony po 1945 roku, ale odbudowano go po 1989 roku. Również tego samego dnia położono kamień węgielny pod budowę szkoły im. ks. Skorupki. Jego imieniem nazywano ulice w Warszawie (1920), Łodzi i Poznaniu (1931) oraz w kilku podwarszawskich miejscowościach.

W 1986 roku Ignacy Skorupka został odznaczony Gwiazdą Wytrwałości, a 11 sierpnia 2010 roku pośmiertnie odznaczono go Orderem Orła Białego. Uroczystość wręczenia tego odznaczenia, które miało miejsce 14 sierpnia 2010 roku, odbyła się na ręce bratanicy księdza. W ceremonii, będącej częścią mszy ku uczczeniu pamięci ks. Skorupki oraz poległych żołnierzy, uczestniczył prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski, pełniący honorowy patronat nad obchodami rocznicy bitwy warszawskiej.

Malarstwo

Postać Ignacego Skorupki była inspiracją dla wielu artystów. Na zlecenie papieża Piusa XI w Castel Gandolfo stworzone zostało malowidło ścienne autorstwa Jana Henryka Rosena, które ilustrowało bitwę pod Ossowem, z księdzem jako centralną postacią. Kapłan został również uwieczniony obok wizerunku Matki Boskiej Częstochowskiej w kaplicy polskiej w Loreto. Jego wizerunek był także obecny na tryptyku w kościele Matki Bożej Zwycięskiej na Kamionku, w którego prawym skrzydle znajdował się obraz przedstawiający bitwę pod Ossowem. Obrazy, które przedstawiały tę bitwę z księdzem w centralnej roli, namalowali m.in. Jerzy Kossak, Roman Bratkowski oraz Bolesław Nawrocki. W obiegu były także pocztówki z wizerunkiem kapłana i Matki Boskiej.

Literatura

Tematyka księdza Skorupki była także obecna w literaturze. Wiersz Mieczysława Zielenkiewicza zatytułowany Ksiądz-bohater oraz dramaty Stefana Gozdawy Wiecheckiego, takie jak Bitwa pod Radzyminem czyli śmierć księdza Skorupki i Ksiądz Skorupka autorstwa Tadeusza Konczyńskiego, a także powieść Bój pod Radzyminem Józefa Relidzyńskiego zyskały popularność. Do roku 1939, zwłaszcza w rocznicę śmierci, publikowano liczne artykuły i wspomnienia poświęcone tej postaci.

Filmy

W 2005 roku powstał dokument biograficzny o ks. Ignacym Skorupce, w reżyserii Leszka Wiśniewskiego, pt. Zwyczajny bohater. W fabularnym filmie Jerzego Hoffmana zatytułowanym 1920 Bitwa warszawska, postać ks. Skorupki odegrał Łukasz Garlicki.

---

Oceń: Ignacy Skorupka

---