Konkatedra Matki Bożej Zwycięskiej w Warszawie

---

Historia

Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej, ulokowany w sąsiedztwie dawnego pola elekcyjnego, powstał w miejscu, gdzie do XVIII wieku istniał najstarszy kościół na Pradze. W późniejszym czasie, na tym samym terenie, zbudowano kaplicę cmentarną, która od 1917 roku pełniła rolę kościoła parafialnego.

Obiekt, zaprojektowany przez Konstantego Jakimowicza, zrealizowano w latach 1929-1931. Charakteryzuje się stylem modernistycznym, który wzbogacają elementy architektury romańskiej. Świątynia została wzniesiona jako wotum za zwycięstwo odniesione w Bitwie Warszawskiej w 1920 roku.

Choć plan architektoniczny był ambitny, budowę kościoła przerwano przed jej ukończeniem. Brakowało bowiem zaplanowanej wysokiej dzwonnicy oraz krużganka, który miał połączyć kościół z plebanią.

W 1979 roku kościół znalazł się w rejestrze zabytków, co podkreśla jego historyczną i kulturową wartość. Od 1992 roku pełni funkcje konkatedry diecezji warszawsko-praskiej.

Opis

Świątynia, o której mowa, została zbudowana w typowym dla swojego czasu stylu bazylikowym. Jej fasada składa się z trzech wyraźnie oddzielonych części, z czego segment centralny jest dodatkowo zaakcentowany poprzez zastosowanie ryzalitu. Na tym elemencie pojawiło się również strunowe laskowanie, które tworzy charakterystyczną dla baroku formę krzyża łacińskiego. Nad tym krzyżem znajduje się herb Papieża Piusa XI. Warto podkreślić, że przed wyborem na najwyższy urząd kościelny, pełnił on funkcję nuncjusza apostolskiego w Polsce.

Boczne elewacje kościoła są ozdobione wysokimi, eleganckimi boniowanymi cokołami, na których umieszczono duże okna zamknięte łukiem. To wszystko nadaje świątyni szczególnego uroku oraz majestatyczności.

Wnętrze kościoła to prawdziwa skarbnica sztuki sakralnej. Znajdują się tam ołtarze i ambona zaprojektowane przez Józefa Trenarowskiego, a także niezwykle cenne dzieła malarskie, które wyróżniają się na tle innych zabytków w mieście:

• XVII-wieczny obraz szkoły polskiej Święty Kazimierz,
• trzy obrazy autorstwa Adama Styki,
• renesansowy tryptyk włoskiej szkoły z 1492 roku, ofiarowany przez rodzinę Lubomirskich w 1933 roku, przedstawiający Madonnę z Dzieciątkiem adorowaną przez Świętą Katarzynę ze Sieny. Dodatkowo w skrzydłach bocznych widnieją postacie Świętego Wincentego z Ferrary oraz Świętego Ambrożego.

Fasada kościoła jest również bogata w tablice pamiątkowe, które upamiętniają znaczące osoby i wydarzenia związane z tą lokalizacją. Wśród nich znajdują się tablice ku czci osób pochowanych na cmentarzu Kamionkowskim, a także wspomnienia o dwóch wolnych elekcjach, które miały miejsce na terenie wsi Kamion. Szczególnie wyróżnia się tablica poświęcona Romanowi Dmowskiemu, który przyszedł na świat na Kamionku. Znajdziemy tam również tablicę z płaskorzeźbą gen. broni Tadeusza Jordan-Rozwadowskiego, który był dowódcą obrony Lwowa w latach 1918–1919 oraz szefem Sztabu Generalnego WP podczas heroicznej bitwy warszawskiej w 1920 roku. To właśnie ta tablica jest jedynym pomnikiem poświęconym generałowi Rozwadowskiemu w Polsce.

Pomnik katyński

Przed wejściem do świątyni umiejscowiony jest monument ku chwale ofiar zbrodni katyńskiej, które zostały zamordowane w wiosennych miesiącach 1940 roku przez NKWD, radziecką policję polityczną. Pomnik, którego centralnym elementem jest granitowy krzyż, został zaprojektowany przez uznanych rzeźbiarzy, Adama Myjaka oraz Janusza Pastwę. Na jego powierzchni znajduje się inskrypcja: Żołnierzom polskim spoczywającym w ziemi katyńskiej.

Budowla ta powstała w pierwszej części lat 80. XX wieku. Początkowo miała być usytuowana w Dolince Katyńskiej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Jednakże, ze strony władz PRL pojawiły się żądania wprowadzenia zmian w napisie, które miały przypisać odpowiedzialność za zbrodnię katyńską Niemcom. Artyści, Adam Myjak oraz Janusz Pastwa, stanowczo odmówili tej zmiany, co skutkowało wywiezieniem ich dzieła z Dolinki Katyńskiej oraz jego tymczasowym umiejscowieniem w magazynach cmentarza Powązkowskiego.

W 1995 roku, działając z inicjatywy Stefana Melaka, postanowiono, aby pomnik został ustawiony przed kościołem na Kamionku. W wyniku złożonej historii, w jakiej się znajdował, obecny kształt monumentu jest niekompletny, brakuje w nim kilku elementów, które były częścią oryginalnego projektu autorów.

Inne informacje

Wieloletnim proboszczem parafii na Kamionku był biskup Zbigniew Józef Kraszewski, który znacząco wpłynął na życie duchowe tej wspólnoty.

Parafia oraz cmentarz Kamionkowski, które istnieją przy konkatedrze, należą do najstarszych w Polsce. Ich historia sięga prawdopodobnie XII wieku; sama parafia została założona w tym okresie, natomiast cmentarz przykościelny ma swoje korzenie w XIII lub XIV wieku.

Na cmentarzu znajdującym się przy przepiękne katedrze spoczywają bohaterowie narodowi – powstańcy i obrońcy Warszawy. Wśród wielu pochowanych tam osób można wymienić ofiary bitwy ze Szwedami z 1656 roku, Rzezi Pragi z 1794 roku oraz Bitwy pod Olszynką Grochowską z 1831 roku. Wśród spoczywających tam m.in. można wymienić generałów Jakuba Jasińskiego oraz Tadeusza Korsaka.

Warto również wspomnieć, że do sierpnia 2018 roku na ogrodzeniu kościoła znajdowały się ceramiczne stacje drogi różańcowej. Zostały one umieszczone tam podczas rearanżacji cmentarza w latach 70. XX wieku, jednak zlikwidowano je z powodu planowanego remontu ogrodzenia.

---

Oceń: Konkatedra Matki Bożej Zwycięskiej w Warszawie

---