Eleonora Reicher

---

Młodość

Eleonora Reicher urodziła się w rodzinie żydowskiej, co miało znaczący wpływ na jej późniejsze życie. Jej ojciec, Bernard, był współwłaścicielem fabryki specjalizującej się w produkcji wstążek i butów, natomiast jej matka pochodziła z rodziny Wolfowiczów. W jej młodości ważną rolę odegrała edukacja, a w tym celu uczęszczała do prywatnej katolickiej szkoły prowadzonej przez M. Matuszewską w Warszawie.

W 1903 roku zadecydowała o chrzcie, co zgodnie z wówczas obowiązującym w Kraju Nadwiślańskim Kodeksem Napoleona, doprowadziło do jej pełnoletności. Po tym kroku Eleonora opuściła Polskę i wyjechała do Szwajcarii, gdzie w 1906 roku ukończyła kurs przygotowawczy we Fryburgu. Kolejne lata były intensywnym okresem jej edukacji.

W latach 1906–1907 studiowała medycynę na Sorbonie w Paryżu, a następnie w latach 1907-1909 oraz 1912-1914 kontynuowała te studia w Bernie. Dodatkowo, w latach 1909-1912, zajmowała się także biologią w tej samej uczelni. Ostatecznie zakończyła studia biologiczne w 1912 roku, a medyczne rok później w 1914 roku.

Początek kariery naukowej

Po ukończeniu studiów w latach 1914–1916, Eleonora Reicher rozpoczęła swoją pracę jako lekarz w rejonie Grójca. Wkrótce, na zlecenie Wszechrosyjskiego Związku Ziemstw, brała udział w zakładaniu szpitali przyfrontowych oraz placówki dla osób chorych na tyfus. Jej kariera nabrała tempa, kiedy w 1916 roku po raz kolejny udała się do Szwajcarii, gdzie już rok później, w Bernie uzyskała dyplom lekarza.

Następnie, rozpoczęła pracę jako asystent kliniki chorób wewnętrznych Uniwersytetu w Bernie, pod kierunkiem H. Sahli’ego, a chwilę później obroniła doktorat. Przybyła do Polski w 1920 roku, po czym przez kilka miesięcy pełniła funkcję lekarza w Ochotniczej Legii Kobiet w Warszawie w stopniu oficera. Lata 1921–1927 przyniosły jej doświadczenie jako starszy asystent II kliniki Chorób Wewnętrznych, którą kierował Antoni Gluziński, a potem Witold Orłowski.

Od 1925 do 1932 roku Reicher pracowała w Ubezpieczalni Społecznej. Jej umiejętności zostały docenione również przy budowie Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego, który z powodzeniem otwarto w 1929 roku. Eleonora z pasją zajmowała się reumatologią, wówczas dyscypliną stosunkowo mało znaną i zdefiniowaną. W 1930 roku stała się jednym z współzałożycieli Polskiego Towarzystwa Zwalczania Gośćca.

W 1932 roku zorganizowała Poradnię Przeciwreumatyczną, którą kierowała do 1939 roku przy Klinice Chorób Wewnętrznych. Jej kariera naukowa rozwijała się w latach 1927–1939, gdy pełniła rolę adiunkta w Klinicznej Poradni Wychowania Fizycznego. Habilitację z medycyny sportowej, chorób wewnętrznych oraz reumatologii uzyskała w 1933 roku. W okresie 1933–1939 prowadziła wykłady na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Jako pierwszy lekarz z Polski, w 1934 roku, miała zaszczyt reprezentować kraj na Międzynarodowym Zjeździe Reumatologów, który odbył się w Moskwie, a następnie w Paryżu.

Życie religijne

Od 1921 roku Eleonora Reicher aktywnie angażowała się w pomoc osobom niewidomym, związując się z Zakładem dla Niewidomych, który był zarządzany przez siostry Franciszkanki Służebnice Krzyża. Na krótki okres osiedliła się nawet w tym zakładzie, gdzie mogła nawiązać bliższy kontakt z podopiecznymi.

W tym samym roku siostry zakonne przejęły tereny w Laskach pod Warszawą, które stały się idealnym miejscem do budowy nowej placówki dla niewidomych. Z myślą o współpracy z siostrami, Eleonora Reicher zakupiła także działkę na tym obszarze.

Około 1923 roku, wspólnie z Tadeuszem Romerem, zainicjowała w Warszawie działalność Koła Studiów Katolickich, które zajmowało się różnorodnymi przedsięwzięciami literacko-wydawniczymi. Jej pasja do duchowości oraz historia Kościoła przejawiała się także w opracowywaniu żywotów świętych.

W 1927 roku w wydawnictwie Koła Studiów Katolickich opublikowano jej książkę poświęconą Świętemu Wincentemu a Paulo, natomiast w 1934 roku pojawiła się publikacja dotycząca Ojca Rafała Kalinowskiego. Nie tylko zajmowała się pisarstwem, ale także wykazała się umiejętnościami translatorskimi – w 1928 roku przetłumaczyła na język polski „Modlitwy świętego Tomasza z Akwinu” oraz dzieła błogosławionego Alberta Wielkiego.

Również w 1927 roku Eleonora Reicher napisała istotny artykuł zatytułowany „Ideowe podłoże intelektualnego ruchu katolickiego w Polsce”, który znalazł swoje miejsce w „Studiach Katolickich”, podkreślając jej zaangażowanie w życie religijne i intelektualne tego okresu.

Okres okupacji hitlerowskiej

W okresie przed inwazją Niemiec na Warszawę, Eleonora Reicher pracowała w II Klinice Chorób Wewnętrznych. Niestety, po 28 września 1939 roku, kiedy Niemcy wkroczyli do stolicy, została zmuszona do opuszczenia swojego stanowiska z powodu swojego pochodzenia. W następnych latach, w okresie 1939-1940, zorganizowała pod auspicjami Polskiego Czerwonego Krzyża Sekcję Opieki nad Dziećmi Opuszczonymi w Czasie Wojny, zakładając szpitalik dla dzieci bez opieki oraz kalek przy ul. Pięknej oraz Poradnię dla Dzieci i Młodzieży w budynku przy ul. Śniadeckich 11.

W 1940 roku Reicher była zmuszona do opuszczenia swojego mieszkania przy ul. Polnej i zaczęła żyć w ukryciu, używając fałszywego nazwiska: Barbara Gorecka lub Kozłowska. Początkowo zamieszkała przy ul. Rakowieckiej, gdzie znalazła schronienie u sióstr zakonnych, a następnie przeniosła się do Lasek u Sióstr Franciszkanek.

W trakcie trwania wojny Eleonora szkoliła pielęgniarki oraz sanitariuszki, organizując także wykłady dla lekarzy. Aktywnie współpracowała z Radą Pomocy Żydom, znaną jako Żegota, oraz z Komendą Główną Armii Krajowej. W tym czasie osiągnęła stopień kapitana, a jej pseudonim brzmiał Barbara. Utrzymywała się z pieniędzy, które otrzymywała od Franciszkanek za grunt w Laskach, dodatkowo czerpała dochody z czynszu z własnej kamienicy znajdującej się przy Nowym Świecie.

Podczas powstania warszawskiego, Reicher pracowała w szpitalu przy ul. Rakowieckiej, a po jego zakończeniu ukryła się na plebanii w Okęciu. Jej działalność w tym trudnym okresie była niezwykle istotna i miała na celu wsparcie osób potrzebujących pomocy.

Okres powojenny

Po zakończeniu drugiej wojny światowej Eleonora Reicher rozpoczęła pracę na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie najpierw zajmowała stanowisko adiunkta. Z dniem 1 października 1946 roku awansowała na docenta, a od 21 października 1947 roku pełniła funkcję profesora tytularnego. W 1945 roku objęła kierownictwo Sekcji Reumatologicznej, która została powołana przez Państwową Radę Zdrowia działającą przy Ministrze Zdrowia. W owym czasie zaczęły powstawać poradnie reumatologiczne.

Pierwsza z nich, stworzona przez Eleonorę Reicher, została zainaugurowana około 1945 roku przy ulicy Wiejskiej w Warszawie. Z czasem poradnia ta przeniosła się do jej mieszkania na ul. Polnej 40, stając się punktem wyjścia dla Państwowego Instytutu Reumatologicznego. Instytut ten oficjalnie rozpoczął działalność 1 stycznia 1948 roku, a Reicher została jego pierwszym dyrektorem. W 1951 roku zmieniono nazwę instytutu na Instytut Reumatologii.

W latach 1949–1956 Eleonora Reicher kierowała Katedrą Reumatologii na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, a później także na Akademii Medycznej. Zajęcia ze studentami odbywały się w Państwowym Instytucie Reumatologicznym. W okresie między 1945 a 1948 rokiem pełniła także rolę naczelnym lekarza Ministra Spraw Zagranicznych. Ponadto, w latach 1945–1946 zorganizowała Poradnię Lekarską dla Młodzieży Szkolnej i od 1946 do 1951 roku pracowała jako lekarz w Ubezpieczalni Społecznej oraz pełniła funkcję konsultanta w lecznicy Ministra Zdrowia.

Choć dnia 1 sierpnia 1958 roku przeszła na emeryturę, to nadal pozostawała dyrektorem Instytutu Reumatologicznego do 30 kwietnia 1961 roku. Po zakończeniu działalności w instytucie, pracowała jako konsultant w Szpitalu Bielańskim oraz jako honorowy konsultant w Oddziale Instytutu Reumatologicznego w Konstancinie, gdzie utworzono pierwszy w Polsce Zakład Pracy Chronionej dla pacjentów cierpiących na reumatyzm oraz Zakład Leczniczo-Szkoleniowy dla dziewcząt. Jej zaangażowanie w edukację pozostało intensywne, prowadziła zajęcia dla studentów i lekarzy w Akademii Medycznej oraz w Instytucie Doskonalenia Kadr Lekarskich.

Reicher zorganizowała również sieć placówek lecznictwa reumatologicznego i pełniła nad nią nadzór jako krajowy konsultant w tej dziedzinie. W jej dorobku znajduje się ponad 60 prac naukowych. Zmarła 12 marca 1973 roku w Warszawie, a zgodnie ze swoją wolą, została pochowana na cmentarzu leśnym w Laskach pod Warszawą.

Zainteresowania

Eleonora Reicher miała szerokie zainteresowania w zakresie medycyny wewnętrznej, co przejawiało się jej zaangażowaniem w różnorodne badania. Analizowała skład morfologiczny krwi w kontekście różnych schorzeń, badała zjawisko opadania krwinek, a także wpływ adrenaliny na organizm. Jej prace obejmowały tematykę układu wegetatywnego i schorzenia układu hormonalnego, a także choroby serca i ich diagnostykę.

Ważnym obszarem jej działalności stały się również ćwiczenia cielesne oraz ich działania na zdrowie, z szczególnym uwzględnieniem chorób narządu ruchu. Po zakończeniu II wojny światowej jej zainteresowania skupiły się głównie na badaniach dotyczących patogenezy oraz diagnostyki i terapii gośćca przewlekłego postępującego, a także chorób pokrewnych.

Reicher prowadziła różnicowanie „lupus erytematodes” od innych schorzeń gośćcowych, które mają cechy kolegenozy. W dążeniu do poszerzenia wiedzy zajmowała się także balneoterapią chorego z gośćcem. Jednakże poza medycyną, jej pasje obejmowały także literaturę oraz sztukę, w tym malarstwo, co czyniło jej życie niezwykle bogatym w różnorodne doświadczenia.

Sama także malowała, co świadczy o jej twórczej naturze i zamiłowaniu do sztuki, łącząc w ten sposób dwie dziedziny, które były dla niej niezwykle ważne.

Instytucje, które założyła lub z którymi współpracowała

Eleonora Reicher, jako współzałożycielka instytucji, miała znaczący wpływ na rozwój medycyny w Polsce. W 1923 roku przyczyniła się do powstania „Polskiego Archiwum Medycyny Wewnętrznej”, gdzie pełniła rolę członka komitetu redakcyjnego. W latach 1935–1937 była także współredaktorką w bibliotece „Wychowanie Fizyczne Kobiet”, co potwierdza jej zaangażowanie w promowanie zdrowia kobiet.

Oprócz tego, jej działalność obejmowała również:

• członkostwo w kolegium redakcyjnym „Polskiego Tygodnika Lekarskiego”,
• udział w redakcji „Reumatologii”,
• świadczenie jako współpracownik przy „Postępach Kardiologii”,
• funkcję redaktora „Postępów Reumatologii” w latach 1954–1957,
• oraz redakcję „Reumatologii Polskiej” w krótkim okresie od stycznia do lutego 1959 roku.

Obok całej tej działalności, Reicher była członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego oraz sprawowała honorową funkcję przewodniczącej tego towarzystwa. Jej zasługi były doceniane nie tylko w kraju, ale również międzynarodowo, ponieważ była członkiem honorowym reumatologicznych organizacji w:

• Holandii,
• Jugosławii,
• Szwecji,
• Turcji,
• USA oraz
• Włoszech.

W dodatku, zaliczała się do rad naukowych renomowanych instytucji, takich jak:

• Państwowy Instytut Reumatologiczny,
• Instytut Reumatologiczny,
• Państwowy Instytut Balneologiczny,
• Rada Naukowa przy Ministrze Zdrowia oraz
• Komitet Nauk Medycznych PAN.

Za osiągnięcia wymienione powyżej, Eleonora Reicher zalicza się do grona najbardziej cenionych postaci w polskiej medycynie.

Odznaczenia

W uznaniu za swoje znaczące osiągnięcia, Eleonora Reicher została odznaczona wieloma prestiżowymi nagrodami i wyróżnieniami. W 1951 roku otrzymała Państwową Nagrodę Naukową II stopnia, co podkreśla jej wkład w rozwój nauki.

Dodatkowo, w 1949 roku została uhonorowana Krzyżem Kawalerskim oraz Oficerskim Orderem Odrodzenia Polski w 1954 roku.

Jej dorobek został również doceniony przez przyznanie Orderu Sztandaru Pracy I klasy w 1960 roku oraz Krzyża Armii Krajowej.

---

Oceń: Eleonora Reicher

---