Maria Janina Broel-Plater-Skassa, urodzona 18 grudnia 1913 roku w Warszawie, to postać, która mocno wpisała się w historię Polski jako farmaceutka oraz ofiara brutalnych eksperymentów medycznych w hitlerowskim obozie koncentracyjnym Ravensbrück. Zmarła 21 lutego 2005 roku w swoim rodzinnym mieście.
Była córką hrabiego Antoniego Broel-Platera oraz Heleny z Nowakowskich, którzy posiadali majątek w Uładówce pod Kobryniem. W 1936 roku Maria uzyskała tytuł technika farmaceutycznego, a swoje dalsze kształcenie rozpoczęła na Politechnice Warszawskiej. Gdy wybuchła II wojna światowa, Maria znalazła się w dramatycznej sytuacji, ewakuując się z wojskowym szpitalem w Brześciu nad Bugiem do Węgier. Powróciła do Polski dopiero w sierpniu 1940 roku.
W czasie okupacji angażowała się w działalność Armii Krajowej, pełniąc funkcję kurierki. Jednak już 12 czerwca 1940 roku została aresztowana w Terespolu, a jej brat, Marian Mieczysław, został zamordowany w Oświęcimiu. Maria przeszła przez brutalne więzienia w Białej Podlaskiej oraz na Zamku Lubelskim, aby ostatecznie trafić do obozu Ravensbrück 23 września 1941 roku, gdzie była zatrudniona przy budowie drogi.
W obozie, 23 listopada 1942 roku, Maria została poddana operacyjnemu zakażeniu zgorzelą gazową, czego efektem była rana na podudziu, która nie zagoiła się do końca jej życia. Po czterech tygodniach musiała wrócić do ciężkiej pracy. W marcu 1943 roku, przeciwstawiając się dalszym eksperymentom, razem z innymi więźniarkami protestowała w obozowej komendanturze.
W wyniku szczęśliwego zbiegu okoliczności, udało jej się uniknąć śmierci dzięki zdobyciu dokumentów zmarłej więźniarki. Angażowała się również w działalność konspiracyjną, uczestnicząc w harcerskiej drużynie „Mury”. Maria opuściła oboz Ravensbrück 28 kwietnia 1945 roku i powróciła do Warszawy 26 maja.
Ważnym momentem w jej życiu było zeznawanie 19 grudnia 1946 roku w Norymberdze, gdzie współpracowała z innymi świadkami, takimi jak Jadwiga Dzido czy Maria Kuśmierczuk, w procesie przeciwko lekarzom hitlerowskim. W 1995 roku Maria Broel-Plater podzieliła się swoimi doświadczeniami w dokumentalnym filmie „Man nannte uns Kaninchen” (Nazywano nas królikami), który wyreżyserowała Loretta Walz.
Po zakończeniu wojny, Maria Broel-Plater kontynuowała swoją karierę zawodową w PCK oraz w Instytucie Leków. Zawarła związek małżeński w 1958 roku. Za swoją niezłomność i odwagę została odznaczona Krzyżem Kawalerskim OOP oraz Złotym Krzyżem Zasługi.
Przypisy
- Genealogien kurländisch-ritterschaftlicher Geschlechter die bisher weder im Genealogischen Handbuch der Baltischen Ritterschaften, Teil Kurland, noch im Genealogischen Handbuch des Adels erschienen sind. Niemcy 2004, s. 170.
- Ibidem, s. 170.
Pozostali ludzie w kategorii "Medycyna i zdrowie":
Marek Sznajderman | Stanisław Rybicki (lekarz) | Róża Herman | Andrzej Pawłowski (lekarz) | Stefan Rosental | Stanisław Bartoszewicz | Ludwik Sauvan | Leon Dudrewicz | Jan Fryderyk Wilhelm Malcz | Wanda Zamenhof-Zaleska | Marcin Bańbura | Alina Hulanicka | Jan Bogdanowicz (1894–1967) | Jan Baptysta Czempiński | Jerzy Kiwerski | Zofia Steinberg | Eleonora Reicher | Józef Jan Celiński | Grzegorz Zwykielski | Ludwik KadlerOceń: Maria Janina Broel-Plater-Skassa