Mieczysław Proner

---

Życiorys

Mieczysław Proner był synem handlowca Maurycego (który zmarł w 1929 roku) oraz Salomei z Kreuterkraftów, która odeszła w 1942 roku. Po zakończeniu edukacji w 1920 roku w Gimnazjum Handlowym Zgromadzenia Kupców Polskich w Warszawie, rozpoczął studia na Politechnice Warszawskiej, jednak po roku zmienił kierunek na Wydział Farmaceutyczny Uniwersytetu Warszawskiego. W czasie studiów pełnił funkcję kierownika Sekcji Chemicznej Koła Studentów tej uczelni oraz redagował czasopismo „Towarzystwo Przyjaciół Kaktusa”. W 1924 roku zdobył dyplom magistra farmacji, a dwa lata później uzyskał tytuł doktora we Francji na uniwersytecie w Nancy.

Jego praca doktorska, zatytułowana Recherches sur quelques méthodes de dosages des halogènes dans les composés organiques, była przygotowana pod okiem francuskiego profesora Pasteureau i została opublikowana w 1926 roku również w języku polskim na łamach „Rocznika Farmacji” jako Nowa metoda oznaczania chlorowców w związkach organicznych. Po powrocie do Polski Mieczysław Proner pracował jako asystent, a następnie starszy asystent Władysława Mazurkiewicza w Zakładzie Farmakognozji i Botaniki Lekarskiej na Wydziale Farmaceutycznym UW. Dodatkowo kontynuował kształcenie w zakresie fizjologii roślin oraz botaniki. W 1934 roku uzyskał potwierdzenie doktoratu farmacji rozprawą Studia nad idioblastami u Crassulaceae.

Proner prowadził wykłady oraz ćwiczenia z farmakologii, gdzie szczególną uwagę poświęcał mikroskopowej analizie sproszkowanych leków roślinnych oraz potencjalnym fałszerstwom. W połowie lat trzydziestych uczył także na kursach dedykowanych średniemu personelowi medycznemu. Zmierzając do habilitacji w 1937 roku, natrafił na przeszkody zawodowe, które zniechęciły go do kontynuowania kariery akademickiej. W styczniu 1938 roku, z powodu antysemickich trudności, przeszedł do pracy w przemyśle farmaceutycznym, obejmując kierownictwo w laboratorium fabryki „Ap. Kowalski” w Warszawie.

W swojej karierze Mieczysław Proner opublikował wiele ważnych prac naukowych dotyczących mikrochemii oraz biochemii roślin lekarskich (publikacje były w języku polskim, francuskim oraz niemieckim). Wśród jego dzieł wydają się szczególnie istotne:

• Badania nad melanogenezą liści gruszynki jednostronnej (Pirola secunda L.) (1937),
• O obecności heptozy w kilku krajowych gatunkach rozchodnika (Sedum L.) (1935),
• Seriodiagnostyczne drzewo rodowe królestwa roślinnego (1928),
• Polskie glossy botaniczne w kodeksie Avicenny (1931).

Był również autorem licznych artykułów popularnonaukowych oraz recenzji, w tym znacznej części, która ukazała się na stronach „Wiadomości Farmaceutycznych”, gdzie przez wiele lat kierował działem naukowym. Brał także udział w pracy nad encyklopedią „Świat i Życie”. W roku 1920 wstąpił jako ochotnik do armii, biorąc udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W latach 1928–1929 odbywał służbę wojskową w Szkole Podchorążych Sanitarnych Rezerwy, a w 1933 roku został awansowany do stopnia podporucznika. Zmobilizowany w 1939 roku, był przydzielony do Dęblina i 8 września tego samego roku przedarł się do Warszawy, skąd udało mu się dotrzeć do Garwolina.

Po inwazji ZSRR na Polskę, znalazł się w niewoli radzieckiej, przebywając w obozach w Szepietówce, a później w Starobielsku. Zdołał przesłać do rodziny trzy kartki pocztowe, z ostatnią wysłaną z Starobielska w kwietniu 1940 roku. Wiosną tego samego roku został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie, a jego ciało pochowano w nieoznakowanej, zbiorowej mogile w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 roku miejsce to jest oficjalnie znane jako Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie. Na liście Starobielskiej NKWD figurował pod numerem 2579.

5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło podjął decyzję, aby pośmiertnie mianować go na stopień porucznika. Uroczysty awans ogłoszono 10 listopada 2007 roku w Warszawie podczas wydarzenia „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Życie prywatne

W trakcie drugiej wojny światowej w jego rodzinie zginęła matka, która zmarła w 1942 roku w warszawskim getcie oraz siostra Leokadia Hersztajn (urodzona 5 sierpnia 1908 roku), zastrzelona po wojnie wraz z mężem. Na szczęście, żona Mieczysława Pronera, Maria z Asterblumów, ocalała, decydując się na ukrywanie z córką po aryjskiej stronie. Maria Pronerowa (urodzona 30 października 1897 roku, zmarła 15 lipca 2009) była doktorem fizyki i starszym asystentem w Zakładzie Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu Warszawskiego pod kierownictwem profesora Stefana Pieńkowskiego. Poślubiła Mieczysława Pronera 3 lipca 1927 roku i w okresie wojny przyjęła nazwisko Pogonowska. W 1968 roku wyjechała do Izraela wraz z córką. Zmarła w wieku prawie 112 lat i była jedną z najstarszych osób na świecie. Córka Pronerów, Janina, po mężu Goldhar (urodzona 14 stycznia 1929) była docentem bakteriologii na Akademii Medycznej w Warszawie, a po emigracji do Izraela pracowała jako profesor mikrobiologii lekarskiej na Uniwersytecie Tel Awiwu.

---

Oceń: Mieczysław Proner

---