Zofia Steinberg

---

Życiorys

Dzieciństwo i lata studenckie

Zofia Steinberg przyszła na świat w zamożnej rodzinie ortodoksyjnych Żydów. Jej ojciec, Abram (Albert) Steinberg, był współwłaścicielem Warszawskiej Fabryki Wstążek Jedwabnych przy ul. Mokotowska 22. Razem z Elką (Olga) z Rabinowiczów tworzyli rodzinę, która miała czworo dzieci: Zofię oraz trzech jej starszych braci – Mikołaja, Ludwika i Eugenię. Do 14. roku życia Zofia uczyła się w domu, a w latach 1912–1914 uczęszczała do ostatnich klas prywatnej żeńskiej szkoły przy ul. Wiejskiej, prowadzonej przez Jadwigę Kowalczykówną oraz Jadwigę Jawurkówną.

To właśnie te „Panny Jadwigi” kładły duży nacisk na wartości pozytywizmu warszawskiego, promując wzajemny szacunek wobec różnych wyznań oraz ateistów. W gronie szkolnych koleżanek Zofii były przyszłe siostry zakonne w Laskach, Takie jak Teresa Landy, która ukończyła szkołę w 1911 roku, oraz Zofia Sokołowska, z którą Zofia przyjaźniła się najbardziej. W kolejnym roku zdała maturę w Gimnazjum Realnym, a w latach 1915–1925 studiowała medycynę na Uniwersytecie Warszawskim. Ukończenie studiów i uzyskanie tytułu lekarza medycyny miało miejsce 7 marca 1925 roku.

W trakcie studiów Zofia zaangażowała się w działalność charytatywną, traktując pomoc ubogim jako jedno z najważniejszych zadań. Należała do organizacji samokształceniowej „Filarecja”, Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej oraz Polskiej Partii Socjalistycznej. W 1922 roku miała przyjemność poznać Różę Czacką, założycielkę Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi, a dwa lata później zetknęła się z Heleną Kowalską, która później została świętą Marią Faustyną.

„Kółko” Władysława Korniłowicza

W warszawskim środowisku akademickim od 1917 roku istniało tzw. „Kółko” Władysława Korniłowicza, które skupiało grupę przyjaciół o różnych przekonaniach i wyznaniach, w tym osoby ateistyczne oraz konwertytów. Grupa ta spotykała się, aby prowadzić dyskusje na temat filozofii, religii oraz katolickiej nauki społecznej, przy czym często nazywana była „Kółkiem tomistycznym”. Wśród prowadzących rozmowy była również Teresa Landy, Żydówka i filozofka, która była absolwentką Szkoły na Wiejskiej (1911) oraz paryskiej Sorbony. W 1917 roku na jej nawrócenie zapanowało duże wrażenie, co miało kluczowe znaczenie dla Zofii Sokołowskiej oraz jej młodszych sióstr, którym rodzice skłaniali się do wolnomyślicielstwa.

Praca w służbie zdrowia II RP

Po ukończeniu studiów, Zofia Steinberg podjęła pracę w warszawskim Szpitalu św. Łazarza przy ul. Mostowej (w Oddziale Chorób Wewnętrznych) oraz w poradni dziecięcej, która mieściła się przy ul. Spokojnej, w pobliżu Powązek. Zawsze w swoich działaniach starała się traktować pacjentów jako ludzi w potrzebie, a nie tylko „przypadki chorobowe”, co skłoniło ją do krytykowania przełożonych, jeżeli ich postępowanie odbiegało od tego zasady. Każdy pacjent miał dla niej wartość i była gotowa poświęcać bez ograniczeń swój czas.

Zofia rozwijała działalność charytatywną w Powązkach, koncentrując się na pomocy ubogim dzieciom. Stanisław Szwalbe, działacz przedwojennego PPS, był pod ogromnym wrażeniem zgłębiając sylwetkę Zofii, pisząc:

… skąd się wzięła sylwetka Zosi, nie dbającej o stroje, nie szukającej młodzieżowych rozrywek, nie wykorzystującej dla siebie zamożności rodziców, ale już wtedy troszczącej się o innych, pomagającej bliźnim, nieraz właśnie w oparciu o możliwości rodzinne. Nie umiałem i nie umiem sobie wytłumaczyć „zjawiska”, jakim już wówczas stawała się Zosia – przyszła Katarzyna.

Dr Franciszka Burska, z Instytutu Głuchoniemych, również pamiętała Zofię, używając sformułowania:

Medycyna była dla niej za ciasna.

W 1922 roku Zofia zbliżyła się do Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi, pozostając w bliskim towarzystwie Elżbiety Czackiej. Zofia Sokołowska w tym samym czasie zrezygnowała z rzeźbiarstwa tuż przed ukończeniem Szkoły Sztuk Pięknych oraz z planów założenia rodziny, decydując się wstąpić do Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża. W 1924 roku, po przystąpieniu do zgromadzenia, zachorowała na poważne gruźlicze zapalenie otrzewnej.

Druga wojna światowa

Kiedy II wojna światowa wybuchła we wrześniu 1939 roku, zakład dla ociemniałych został ewakuowany z Lasek do Żułowa. Nieco później, dziesięć sióstr, w tym s. Katarzyna (Zofia Steinberg), pozostały w Laskach, gdzie stworzyły szpital polowy, który funkcjonował jako filia Szpitala Ujazdowskiego od chwili kapitulacji Warszawy do 1941 roku. Zofia angażowała się również w tworzenie cmentarza wojennego na terenie Lasek, gdzie pochowano ekshumowane ciało polskich żołnierzy. Dnia 15 sierpnia 1941 roku złożyła wieczyste śluby zakonne.

Na początku maja 1942 roku dotarła do Lasek informacja o planowanym aresztowaniu zakonnic pochodzenia żydowskiego, co zmusiło Zofię do wyjazdu do powiatu miechowskiego. Przebywała najpierw u przyjaciół w Kraszewie, a później w Falniowie, mieszkając u koleżanki z czasów studenckich, Salomei Kozłowskiej. W Krakowie, w tym czasie, zajmowała się chorym ciotką Salomei oraz uczyła religii Anielkę Budkównę. W destylacji zmieniała miejsca pobytu, mieszkając czasowo w klasztorach Karmelitanek Dzieciątka Jezus w Czernej i Karmelitanek Bosych we Lwowie. W sierpniu 1944 roku włączyła się w pracę zakładu w Żułowie, zajmując się leczeniem chorych oraz załatwiając sprawy formalne w urzędach Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, gdzie miała wielu znajomych z przedwojennego PPS.

Okres powojenny

Po wojnie Zofia uzyskała zatrudnienie jako lekarz w 1954 roku w zakładzie dla niewidomych w Laskach, a mieszkała tam od 1950 roku. Od listopada 1957 roku współorganizowała rekolekcje dla lekarzy psychiatrów, w których regularnie uczestniczyli ludzie tacy jak ks. Karol Wojtyła, Piotr Rostworowski, czy Stefan Swieżawski. Utrzymywała także kontakt z Daniel Rufeisenem, katolickim kapłanem pochodzenia żydowskiego, karmelitą (OCD), który pracował w Hajfie. Zofia włączyła się również w pomoc w wysyłaniu darów do ośrodków opieki nad trędowatymi w Indiach. W tym czasie podjęła się przetłumaczenia z języka francuskiego, pokonując przy tym przeszkody związane z publikacjami w czasach cenzury.

• zbioru przemówień Abbé Pierre woła (wyd. 1958),
• Dom Kolumby Marmiona Zjednoczenie z Bogiem (wyd. 1961),
• Paula-Marie Richauda Pan blisko jest (wyd. 1977).

Organizowała także wydawanie innych przekładów zachodniej literatury religijnej i była współautorką biografii Katarzyny Sokołowskiej (1896–1924), która została opublikowana w serii W nurcie zagadnień posoborowych (red. B. Bejze, Warszawa 1970). Fragmenty jej wierszy znalazły się w monografii pt. Ludzie Lasek, wydanej w 2000 roku.

Odeszła z tego świata w Laskach 14 listopada 1977 roku, zostawiając po sobie trwały ślad. Jej ciało spoczęło na Cmentarzu Zakładu dla Niewidomych. W książce pt. Kartki z cmentarza, Teresa Cwalina, wieloletnia nauczycielka języka polskiego w Laskach, przytoczyła fragment wiersza autorstwa Zofii Steinberg:

Przyjdą I będą mieli dobre i życzliwe myśli, Przez różowe okulary Patrzeć będą na drobne dobro Człowieka I wyolbrzymiać ziarnko piasku dobra.

s. Katarzyna Steinberg, „Pogrzeb własny”. Jej nazwisko często pojawia się w publikacjach dotyczących „Dzieła Lasek”, obok Róży Czackiej, Władysława Korniłowicza, Antoniego Marylskiego, Teresy Landy, Zygmunta Serafinowicza (brata Jana Lechonia), Henryka Ruszczyca, Zofii Sokołowskiej, Ireny Tyszkiewiczowej oraz wielu innych.

---

Oceń: Zofia Steinberg

---