Alojzy Pawełek

---

Życiorys

Alojzy Pawełek przyszedł na świat 22 listopada 1893 roku w Warszawie. Po ukończeniu edukacji w Gimnazjum Mariana Rychłowskiego w 1913 roku, rozpoczął swoją działalność w ruchu skautowym. W 1911 roku został zastępowym jednego z dwóch pierwszych zastępów skautowych w Warszawie, a także współorganizował drużynę skautową im. J. Ordona na Woli, będąc jednym z założycieli 1 WDH im. Romualda Traugutta.

Jego zaangażowanie w skauting objawiło się również przez inicjatywę stworzenia zastępu skautowego z uczniów Klas Rzemieślniczych. Te zastępy przyczyniły się do powstania drużyn im. M. Borelowskiego oraz im. J. Lelewela. Od roku 1912 prowadził drużynę skautową im. M. Konarskiego, której numer „10 WDH” przypisano w 1915 roku.

Latem 1913 roku był komendantem pierwszego w zaborze rosyjskim miesięcznego obozu skautowego, jaki odbył się w Kolbach na Polesiu. W 1914 roku zorganizował kurs dla żeńskiej Komendy Skautowej w Warszawie, a również brał udział w ogólnopolskim kursie w Skolem. W wyniku działań wojennych znalazł się na terenie Rosji, gdzie założył cztery nowe drużyny skautowe. W 1918 roku zorganizował w Kijowie II kurs instruktorski w willi „Kin Grust”. Później, w tym samym mieście, stał się członkiem Naczelnictwa Skautowego.

Po powrocie do Warszawy w 1921 roku, redagował tygodnik „Harcmistrz” oraz pełnił funkcję dyrektora naukowego kursu instruktorskiego Warszawskiej Komendy Chorągwi w Kazuniu Polskim. W maju 1930 roku objął stanowisko kierownika Wydziału Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w warszawskim oddziale ZHP.

Jako żołnierz Legionów Polskich w czasie I wojny światowej, walczył w II Brygadzie, a następnie w szeregach I Korpusu Polskiego gen. Dowbor-Muśnickiego. Po zakończeniu wojny, został przyjęty do Wojska Polskiego i awansowany na stopień porucznika piechoty z dniem 1 czerwca 1919. Jego kariera w Ministerstwie Spraw Wojskowych rozpoczęła się latem tego samego roku, gdzie współpracował przy Wydziale Wychowania Fizycznego, a od początku 1920 roku był kierownikiem Wydziału do kwietnia 1921 roku.

W latach 1923-1924 pełnił rolę oficera 42 pułku piechoty w Białymstoku, gdzie odkomenderowano go na studia na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie ukończył studia medyczne i w 1925 roku uzyskał dyplom lekarza.

Później pełnił funkcję lekarza w Centralnej Wojskowej Szkole Gimnastyki i Sportów w Poznaniu. Działał również w kadrze naukowej CWSzGiS, gdzie prowadził wykłady i badania z zakresu anatomii stosowanej, fizjologii oraz wychowania fizycznego. Przed 1928 rokiem uzyskał stopień naukowy doktora medycyny.

30 października 1930 roku w jego gabinecie w CIWF na Bielanach doszło do tragicznego incydentu, podczas którego został zastrzelony przez wykładowcę, kapitana dr Zdzisława Szydłowskiego. 4 listopada 1930 roku, po nabożeństwie żałobnym w kościele garnizonowym przy ul. Długiej, został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B15-6-17).

Upamiętnienie

W lutym 1989 roku, na wniosek Harcerskiego Kręgu Seniorów „Twierdza”, skwer znajdujący się na warszawskiej Woli u zbiegu ulic Brylowskiej i Prądzyńskiego, otrzymał imię Alojzego Pawełka. Jest to jeden z wielu sposobów na upamiętnienie tej ważnej postaci w harcerskiej historii.

Dodatkowo, w budynku Zespołu Szkół Mechanicznych imienia M. Konarskiego, została umieszczona tablica, która honoruje druha Pawełka, podkreślając jego wkład w życie społeczności.

Publikacje

Alojzy Pawełek jest autorem licznych publikacji dotyczących metodyki harcerskiej, które znacząco wpłynęły na rozwój i organizację harcerstwa w Polsce. Wśród jego dzieł znajdują się:

• 10 książek o metodyce harcerskiej,
• Młoda drużyna. Podręcznik pracy harcerskiej w drużynie (Kijów 1918, Warszawa 1919, Warszawa 1922),
• Gawędy instruktorskie. Zbiór tematów przeznaczonych dla starszej młodzieży harcerskiej i kierowników (Kijów 1918, Poznań 1919, Warszawa 1921),
• Hasła współczesnej pracy harcerskiej (Warszawa 1922),
• Odbudowa pracy w drużynach harcerskich (Warszawa 1922),
• Harcerskie kluby instruktorskie (Warszawa 1922),
• Harcerswo oniemiałe (Kraków 1922),
• „Harcerz” (tygodnik wydawany w latach 1919–1920),
• Sprawozdanie z działalności C. W. Szkoły Gimnastyki i Sportów za rok szkolny 1926/27 (Poznań 1927),
• Narodowe i społeczne zadania wychowania fizycznego (Poznań 1928),
• Centralna Wojskowa Szkoła Gimnastyki i Sportów w Poznaniu 1921–1929 (Poznań 1929),
• Artykuły sprawozdawcze i programowe w: „Junak”, „Polska Zbrojna”,
• 21 artykułów w prasie harcerskiej i w czasopiśmie „Wychowanie Fizyczne i Sport”,
• Harcerstwo na martwym tropie. Harcerstwo oniemiałe (Kraków 2014).

Wszystkie te publikacje podkreślają jego wkład w harcerstwo oraz znaczenie edukacji fizycznej w wychowaniu młodzieży.

Ordery i odznaczenia

Alojzy Pawełek został odznaczony kilkoma ważnymi wyróżnieniami, które mają istotne znaczenie w historii. Wśród nich znajduje się:

• Krzyż Niepodległości (pośmiertnie, 2 sierpnia 1931),
• Srebrny Krzyż Zasługi (pośmiertnie, 19 marca 1931),
• Medal Międzyaliancki (przed 1928).

Wyróżnienia

Alojzy Pawełek, znany z licznych osiągnięć, otrzymał w swoim życiu szereg zaszczytnych wyróżnień. Jednym z nich jest dyplom zasługi, który przyznano mu przez Zarząd Powszechnej Wystawy Krajowej w roku 1929.

---

Oceń: Alojzy Pawełek

---