Władysław Leon Osmolski

---

Życiorys

Był synem Władysława oraz Marii Japowicz. Po ukończeniu V Gimnazjum w Warszawie zajął się studiowaniem na Wydziale Lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Niestety, w 1905 roku doświadczył relegacji z uczelni w wyniku udziału w strajku szkolnym. Absolutorium otrzymał na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, a dyplom uzyskał na Uniwersytecie Dorpackim w 1907 roku.

Jako lekarz

Po zakończeniu studiów rozpoczął swoją karierę zawodową w Warszawie. Następnie pracował w powiecie uszyckim, a także w Odessie, w Instytucie Bakteriologicznym. Został oddelegowany przez rząd rosyjski do Arabii, gdzie przez dwa lata zajmował się kwarantanną przeciwdżumową na rzecz rządu oraz Międzynarodowej Komisji do Walki z Dżumą. Jego praca w tym zakresie przyczyniła się do publikacji w Gazecie Lekarskiej dotyczącej patologii moru, co zaowocowało członkostwem w Warszawskim Towarzystwie Lekarskim w 1911 roku.

Później pracował u boku Franciszka Kijewskiego na oddziale chirurgii. Równocześnie jako asystent Walentego Kamockiego podejmował specjalizację z zakresu okulistyki w Instytucie Oftalmicznym w latach 1912–1920. Dodatkowo, prowadził działalność w ruchu higienicznym, sprawując funkcję lekarza w ogrodach Raua.

Tytuł doktora nauk lekarskich uzyskał w 1922 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Kariera wojskowa

W swojej karierze wojskowej rozpoczął jako lekarz pułkowy w armii rosyjskiej w trakcie I wojny światowej. 2 sierpnia 1915 roku, pod Łomżą, zdecydował się na dezercję, aby wstąpić do Polskiej Organizacji Wojskowej. Już 4 sierpnia 1915 roku objął stanowisko komisarza Straży Obywatelskiej XII Okręgu, pełniąc tę funkcję do momentu rozwiązania jednostki. W latach 1916–1918 był lekarzem naczelnym Okręgu Warszawskiego, a od 11 listopada 1918 roku pełnił obowiązki lekarza 36 pułku piechoty Legii Akademickiej.

Brał aktywny udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1920 roku, po wstąpieniu do Wojska Polskiego, otrzymał stopień kapitana. Po zakończeniu działań wojennych, jako szef sanitarny 2 Armii, został zdemobilizowany i powołany ponownie do służby. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu podpułkownika, ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 roku oraz 70. lokatą w korpusie oficerów sanitarnych. W czerwcu 1922 roku uzyskał miejsce w szefostwie Wydziału Wychowania Fizycznego Oddziału III Sztabu Generalnego, pozostając oficerem nadetatowym 1 batalionu sanitarnego.

W latach 1926–1929 był dowódcą Centralnej Wojskowej Szkoły Gimnastyki i Sportów w Poznaniu. Właśnie z jego inicjatywy powstał Centralny Instytut Wychowania Fizycznego w Warszawie, w którym pełnił funkcję pierwszego dyrektora oraz wykładowcy w latach 1929–1931. W 1931 roku został komendantem Szkoły Podchorążych Sanitarnych Centrum Wyszkolenia Sanitarnego (1931–1933), jednocześnie wykładając na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Następnie zajął stanowisko szefa sanitarnego Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu. 18 lutego 1930 roku awansował na pułkownika z dniem 1 stycznia 1930 roku, zajmując 1. lokatę w korpusie oficerów sanitarnych, w grupie lekarzy.

Działalność społeczna i dydaktyczna

W trakcie swojej kariery aktywnie uczestniczył w działalności dydaktycznej, prowadząc zajęcia w szkole oraz wykładając na pierwszych kursach lotniczych. Opracował podstawowe przepisy dotyczące higieny i wychowania fizycznego, a także wydał publikację „Nauczanie higieny w szkole elementarnej” oraz „seminarium nauczycielskim”.

Od 15 stycznia 1918 roku pracował w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego jako referent w sprawach higieny oraz jako wiceprezes Rady Wychowania Fizycznego i Kultury Cielesnej do 1922 roku. Był także kierownikiem Działu Wychowania Fizycznego PeWuKi oraz prezesem komitetu organizacyjnego I Kongresu Sportowego (Warszawa 1923). Dodatkowo pełnił rolę prezesa Polskiego Związku Narciarskiego oraz był pierwszym prezesem Związku Dziennikarzy Sportowych.

W 1924 roku objął kierownictwo polskiej reprezentacji olimpijskiej w Chamonix. Z kolei w 1925 roku, na skutek niesatysfakcjonującej działalności ówczesnego kierownictwa klubu Legia Warszawa, zainicjował utworzenie konkurencyjnego wojskowego klubu sportowego Lechia Warszawa. Powstanie tego klubu przyczyniło się do aktywizacji członków Legii i paradoksalnie do poprawy sytuacji tego ostatniego klubu.

Kontynuował wykłady w Centralnej Wojskowej Szkole Gimnastyki i Sportu w Poznaniu oraz na Uniwersytecie Warszawskim. Zmarł 6 kwietnia 1935 roku w trakcie podróży do Republiki Liberii, która odbywał na zaproszenie tamtejszego rządu. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Poglądy

Osmolski w swoich analizach podkreślał istotną rolę, jaką sport wyczynowy odgrywa w procesie wychowania oraz potrzebę, aby był on dostępny dla młodych osób. Z jego perspektywy, zabawy ruchowe funkcjonują jako szkoła życia, która przygotowuje młodzież do aktywnego uczestnictwa w grupach społecznych.

W swoich pracach wyrażał również tę ideę, że istotne jest dążenie do równowagi między wychowaniem fizycznym a innymi dziedzinami edukacji. Podczas gdy wciąż podkreślał wartość wychowawczą sportu, potępiał wszelkie przejawy jego komercjalizacji, dostrzegając negatywne skutki tego zjawiska.

Niezwykle istotnym osiągnięciem Osmolskiego było opracowanie teorii sprawności ruchowej, która bazowała na wszechstronnej wiedzy o człowieku. Te idee wprowadzał w życie poprzez działania w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego. Jego koncepcje były spójne z polityką rządową, która dążyła do ograniczenia swojej odpowiedzialności w obszarze wsparcia dla młodzieży w dziedzinie sportu.

Poglądy Władysława Leona Osmolskiego, zwłaszcza w kontekście wychowania, są uznawane za innowacyjne i postępowe, co podkreśla ich znaczenie w historii myśli pedagogicznej.

Dorobek i znaczenie

Władysław Leon Osmolski był kluczową postacią w historii medycyny sportowej oraz osobą, która w znaczący sposób promowała kulturę fizyczną i sport jako istotne elementy rozwoju społecznego. Jako jeden z założycieli Polskiego Komitetu Olimpijskiego, działalność jego miała dalekosiężne konsekwencje dla promowania aktywności fizycznej w Polsce.

Osmolski był również współzałożycielem Lekarskiego Towarzystwa Wydawniczego, co dodatkowo podkreśla jego zaangażowanie w dziedzinie medycyny oraz edukacji. Jako ekspert w obszarze chorób tropikalnych, przyczynił się do rozwoju wiedzy medycznej w tej trudnej i wciąż rozwijającej się dziedzinie.

Jego dorobek naukowy obejmował liczne publikacje, w tym autorstwo podręczników oraz rozpraw naukowych, z których blisko 110 ukazało się w prestiżowych czasopismach takich jak „Lekarz Polski”, „Nowiny Lecznictwa Farmaceutycznego i Fizykalnego” oraz „Przegląd Sportowo-Lekarski”. Jego prace były cenione zarówno w środowisku akademickim, jak i w świecie praktyki medycznej.

Oprócz działalności naukowej, Osmolski był wydawcą i redaktorem naczelnym „Stadjonu”, a także członkiem komitetu redakcyjnego „Wychowania Fizycznego” oraz redaktorem „Lekarza Wojskowego”. Tak wszechstronna aktywność sprawiła, że jego wpływ na różnorodne aspekty sportu i medycyny jest nie do przecenienia.

Ordery i odznaczenia

Władysław Leon Osmolski był odznaczany w ciągu swojego życia wieloma zaszczytnymi wyróżnieniami, które odzwierciedlają jego wkład w służbę narodową oraz bohaterstwo. Poniżej przedstawiamy listę jego najważniejszych odznaczeń:

• Krzyż Niepodległości,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (przyznany 2 maja 1923),
• Krzyż Walecznych, który otrzymał czterokrotnie,
• Złoty Krzyż Zasługi,
• szwedzki Order Wazów II klasy,
• szwedzki Order Wazów III klasy (przyznany w 1931),
• rumuński Order „Meritul Sanitar”,
• czeski Order Lwa Białego,
• Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej,
• Odznaka pamiątkowa 36 pułku piechoty.

Te odznaczenia nie tylko honorują jego zasługi, ale również stanowią ważny element polskiej historii wojskowej oraz narodowej tożsamości.

Publikacje

Wśród wielu osiągnięć Władysława Leona Osmolskiego znajdują się liczne publikacje, które przyczyniły się do rozwoju wiedzy w dziedzinie medycyny oraz wychowania fizycznego. Oto przegląd jego najważniejszych prac:

• Przyczynek do anatomii patologicznej moru (1911),
• Higiena sportu (1917, redakcja wspólnie z T. Heryngiem, Wydawnictwo M. Arcta, Warszawa),
• Higiena w harcerstwie (1918, Wydawnictwo M. Arcta, Warszawa),
• lekka atletyka (1920),
• Operowanie woreczka łzawego ropiejącego (1922),
• Wpływ nauk lekarskich na doktrynę wychowania fizycznego,
• Rola sportu w wychowaniu etycznym (1922, Biblioteka Eugeniczna Polskiego Towarzystwa Walki Ze Zwyrodnieniem Rasy, Nr 1),
• Stosunek sportu do wychowania fizycznego (Lekarz wojskowy, 1926),
• Zaniedbane drogi wychowawcze (1928),
• Zdrowie, opieka społeczna, wychowanie fizyczne i sport,
• Budowa terenów i urządzeń sportowych (1928, redakcja wspólnie z Henrykiem Jeziorowskim, Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, Warszawa),
• Biologiczne znaczenie ćwiczeń fizycznych (Nowiny Lekarskie, 1931),
• Psychofizjologia rozwoju sprawności ruchowej (1931),
• Biologiczne wytłumaczenie popędów sportowych (1932),
• O studiach specjalizujących lekarzy sportowych,
• Wychowanie fizyczne w Polsce (Tętno, 1932),
• O wychowawczym znaczeniu zabawy,
• Teorja sprawności ruchowej (1935, Nasza Księgarnia, Warszawa),
• Podstawy biologiczne ćwiczeń ruchowych (w pracy: Medycyna sportowa, 1935).

Wszystkie te publikacje świadczą o jego wielkim zaangażowaniu w rozwój sportu, wychowania fizycznego oraz medycyny w Polsce. Dzięki jego pracy możliwe było zrozumienie szerszego kontekstu zdrowia w aspekcie aktywności fizycznej.

---

Oceń: Władysław Leon Osmolski

---